آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

قرائت قرآن، دیرینه‌ای به اندازه‌ی نزول قرآن دارد و علم قرائت برخاسته از این پیشینه می‌باشد. اقبال مسلمانان به قرائت عاصم از جهت عالی بودن سند آن باعث شده در تعیین طریق آن یعنی ابوبکر بن عیاش و حفص بن سلیمان دقت بیشتری لحاظ کنند، به ویژه اینکه اختلاف این دو روایت به حدی است که هر کدام قرائت جداگانه‌ای به شمار می‌رود. ایراداتی همانند ضعف در حدیث، خطا و اعراض از قرائت عاصم، مهم‌ترین خدشه‌هایی است که به روایت ابوبکر بن عیاش وارد کرده‌اند. این پژوهش با تحلیل ادعاهای مطرح شده به دفاع از این روایت پرداخته و شخصیت اخلاقی، اعتقادی و علمی ابوبکر بن عیاش را تبیین نموده است. این روایت تأثیر بسزایی در فقه و تفسیر دارد. مجمع‌البیان نمونه کاملی است که طبق این روایت به تفسیر قرآن پرداخته است. در این نوشتار موارد جالب توجهی از این روایت که در تفاسیر شیعی وجود داشته، احصا شده تا دلیلی بر رواج این روایت نزد امامیه باشد.

در پژوهش پیش رو سه فعالیت اصلی پیرامون نظریه اخلاقی ابوعلی مسکویه و خواجه عبدالله انصاری مورد توجه قرار گرفته است. ابتدا استخراج و استنباط مبانی معرفت شناختی و انسان شناختی دو نظریه. دوم؛ تطبیق این مبانی با یکدیگر و دیگر؛ نقد و ارزیابی این مبانی. در بخش معرفت شناسی اخلاقی محورهایی که مورد بررسی قرار گرفته اند عبارتند از چیستی، امکان، انواع و ابزارها و نسبیت معرفت اخلاقی، به علاوه نظریه صدق و شیوه توجیه گزاره های اخلاقی. در بخش انسان شناسی اخلاقی نیز ماهیت و سرشت اخلاقی و همچنین مراحل رشد و کمال اخلاقی انسان مورد مطالعه قرار گرفته است.یکی از اهداف اصلی ارزیابی دو نظریه آن است که مشخص شود نظریات سنتی تا چه اندازه قابلیت پاسخگویی به نیازهای امروزی را دارند و در واقع دستگاه معرفتی آن ها تا چه حد توانایی و ظرفیت بازسازی نظریه و پویاسازی آن برای استفاده در دوران معاصر را دارا می باشد. در رساله سعی شده است این هدف با طراحی محورهایی از ارزیابی چون بررسی میزان اتقان روش و منابع نظریه، شرایط پویایی نظریه، جامعیت موضوعات، قابلیت حل تعارضات اخلاقی، راهنمای عمل بودن نظریه و بررسی میزان انسجام میان مبانی و بنا ها محقق گردد. در یک جمعبندی نظریه ای مناسب دوران معاصر دانسته شده است که قادر باشد در افق تمدنی پاسخگوی نیازهای جامعه در عرصه عمل و حوزه نظر باشد. نظریه مسکویه در شکل سنتی اش نمی تواند تمامی تعارض های اخلاقی را حل نماید و نیازمند اصلاح و بازسازی در برخی محورها می باشد. اما نظریه عرفانی خواجه عبدالله از انسجام و درجه اتقان بالایی برخوردار بوده و با اشکال جدی در این زمینه مواجه نمی باشد. همچنین در مورد تطابق با دیدگاه اخلاقی اسلام هر دو نظریه با انتقاداتی روبرو هستند که می بایست به آن پاسخ داده و یا تغییراتی را در خود ایجاد نمایند. در عرصه عمل نیز لازم است با ترسیم فرایند رشد اخلاقی و افزودن به گستره موضوعات ظرفیت و استاندارد های لازم در این زمینه را در خود ایجاد نمایند.

این پایان نامه مشتمل بر یک مقدمه و دو فصل است: در مقدمه، از پیشینه ی تاریخی، ضرورت، قلمرو بحث و معیارهای شناخت امر به معروف و نهی از منکر و جایگاه آن در قرآن و روایات سخن رفته است. در فصل اول، از امر به معروف و نهی از منکر در علم کلام بحث شده است و در فصل دوم، آثار اجتماعی امر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه بررسی گردیده است.

بی شک مسند احمد از بزرگترین کتب حدیثی اهل سنت به شمار می رود و برای پرداختن به آن ابتدا؛ مسند نویسی در تاریخ حدیث شیعه و اهل سنت؛ مورد ارزیابی قرار گرفته، تا تمایز بین آنها مشخص شود، و پس از روشن نمودن مطالبی درباره زندگی احمد، از جمله مسئله خلق قرآن، به مسند او پرداخته ایم. در تحلیل مسند سعی شده روش متعادلی در پیش بگیریم، و با بحثهایی چون: ناهمواریهای مسند، تنقیح مسند و ... . موضوع را بسط داده ایم. از مقایسه مسند احمد، با برخی مسانید دیگر، جایگاه این مجموعه در میان آنها مشخص شده است. و نیز مسئله میزان اعتبار مسند که همیشه نظرات گوناگونی را در پی داشته است با تقسیم این نظرات به سه قسمت طرح گردیده است، با پرداختن به برخی احادیث جعلی، مسئله تحریف در مسند را بعنوان بحثی قابل تأمل پیش کشیده ایم. از بحثهایی که برای آن اهمیت خاصی قائل شده ایم، فضایل اهل بیت و حقانیت آنها در مسند است، که در فصلی جداگانه بیان شده، تا فضایل اهل بیت به عنوان مسأله ای جدی از خود مسند به عنوان یکی از منابع حدیثی عامه به عنوان دلیل و حجیت علیه آنان بیان می شود.

موضوع قضاوت و اینکه آیا زنان توانایی عهده دار شدن چنین منصبی را دارند نظر بسیاری از محققین را به خود جلب نموده است. مسئله قضاوت زن در روایات و به تبع آن در اقوال فقها از متقدمین و متاخرین به عنوان یکی از مسائل مهم بحث قضاء مطرح بوده و تقریبا در حکم به عدم جواز قضاوت زن می توانیم اجماع و اتفاق آنها را مشاهده کنیم . در این رساله سعی شده است که مقام زن از جهات متفاوت و در ادیان مختلف مورد بررسی قرار گرفته تا از منظری بالاتر بتوانیم مسئله قضاوت که شانی از شوون انسان است را در مورد زن ترسیم نماییم. فصل های این رساله به ترتیب شامل: نگرش یهودیت و مسیحیت به زن، نگرش عرب جاهلی قبل از اسلام نسبت به زن، نگرش اسلام به زن، ارزشیابی شهادت زنان از دیدگاه فقهای اسلام، بررسی قضاوت زن از دیدگاه اسلام و زن در جاهلیت مدرن می باشد. در نهایت نتیجه گرفته ایم که برداشتن چنین مسئولیت خطیر و حساسی از دوش زنان از ناحیه اسلام نه تنها به مقام و ارزش زن خدشه ای وارد نکرده بلکه اسلام به حالات و جنبه حیاء روحی و عاطفی زنان عنایت ویژه نموده و او را از چنین منصب پر مخاطره و مشوش به دور داشته تا بهتر بتواند به کمالات انسانی که هدف از خلقت می باشد دست یابد.

در بخش اول این رساله چهار فصل گشوده شده که به بررسی آزادی در لغت و اصطلاح، آزادی تفکر و تعقل در امور دینی، آزادی انتخاب دین و مذهب، و آزادی عقیده و مسئولیت اجتماعی در قبال آن پرداخته.در بخش دوم رساله نیز به مساله ارتداد که یکی از شبهات مهم آزادی عقیده است پرداخته شده است .