آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: تحقیقات اخیر در مورد ابن سینا و ابن سینا گرایش به گسترش و انتشار عقاید او در قرون اولیه داشته است. با این حال، قرائت‌ها و اعتراضات بعدی ابن‌سینیسم، به‌ویژه از دوره صفویه به بعد، به‌طور گسترده مورد غفلت قرار گرفته است. در این مقاله درباره مهم‌ترین فیلسوف قرن هجدهم ایران، مهدی نراقی، مطالعه موردی اهمیت ماندگار ابن سینا را ارائه می‌دهم، اما مطالعه‌ای که با خوانش انتقادی ملاصدرا از ابن سینا دگرگون شده است. نراقی نشان می دهد که چگونه ابن سینا دگرگون شده و چگونه بحث های متافیزیکی بین ابن سینا و ملاصدرا به مواضع ترکیبی جدیدی منجر شده است. کلیدواژه‌ها ابن‌سینیسم - ملاصدرا - نراقی - متافیزیک - عقل - مونیسم - آغاز کیهان تاریخ فکری تا حدودی گذرا از سنت‌های فلسفی اسلامی که بر اقتدار هژمونیک مکاتب متمرکز است، ممکن است دوره‌بندی سه‌گانه زیر را به دست دهد. اولین «عصر طلایی» اولیه است که با نهضت ترجمه و درگیری با آریس-توتلیانیسم نوافلاطونی آغاز می شود، با نقد اما بر اساس سنت مفسران ارسطو و افلوطین، که در ابن سینا به اوج خود می رسد. اولریش رودولف و همکاران (ویرایشگران)

ترجمه ماشینی: ملاحظات پدیدارشناختی ابن سینا در مورد مسئله هستی را بررسی می کند.

از ديرباز هريک از نظام‌هاي فلسفي براساس مباني خويش به شرح و بسط مسئله مکان پرداخته‌اند. در حکمت مشاء نيز پرداختن به اين موضوع در غرب با ارسطو آغاز مي‌گردد و در شرق نيز توسط ساير حکماي مشائي ازجمله ابن‌سينا دنبال مي‌شود. مقاله پيش‌رو با رويکرد تحليلي تطبيقي به مقايسه آموزه‌هاي اين دو فيلسوف بزرگ در ارتباط با مسئله مکان می‌پردازد و آن را در دو ساحت فيزيک و متافيزيک مورد بررسي قرار مي‌دهد. بنابراين تحليل حقيقت مکان، هستي‌شناسي آن، ادله اثبات و انکار آن، نسبي يا مطلق بودن مکان و اينکه مکان امري فيزيکي است يا متافيزيکي به همراه نظريات مختلفي که درباره مکان مطرح شده و همچنين مسئله خلأ، ازجمله مباحثي هستند که در اين مقاله به آنها پرداخته مي‌شود.

یکی از قاعده‌های فلسفی قاعده «‌لا مؤثر فی الوجود الا الله‌» است؛ به این معنا که در جهان هیچ فاعل حقیقی به جز خداوند نیست‌. زیرا تنها او هستی بخش و اثربخش است. بر این اساس موجودات‌، از سِفلی گرفته تا عِلوی و از مُلکی تا مَلکوتی، از جسمی تا روحی‌، از ظاهری تا باطنی، از دنیوی تا اخروی، و در موجودات عالم طبع و طبیعت از هیولای اولیه تا آخرین نقطه فعلیت و کمال، هر چه به وجود آمده و خواهد شد،همه از وجود خدا است. در این پایان‌نامه با روش تحلیلی ‌_‌توصیفی‌ تلاش شده است تا دیدگاه دو فیلسوف شهیر‌، ابن سینا و ملاصدرا در باب قاعده «‌لا مؤثر فی‌الوجود الا الله‌» بررسی شود. ابن سینا با بهره‌گیری از اصل علیت‌،علت حقیقی را تنها خداوند می‌داند و مابقی موجودات را علل واسطه می‌داند و به این شکل به حل و فصل این مسئله اقدام کرده است و ملاصدرا با دخالت دادن شهود در کنار استدلال به عنوان ابزاری مهم در فهم حقایق‌،‌ بر پایه‌ی وجود رابط و مستقل این مسئله را تبیین کرده است. محتوای کلی این نظریه این است که معلول، جز فقر و نیاز و ربط به علت، هیچ چیزی از خود ندارد و ذات و وجودش، همه از آن علتش است.

مسأله ارتباط نفس و بدن نه تنها یکی از چالش برانگیز ترین مسائل فلسفی، بلکه مسائل انسانی است؛ که تا به امروز نظریات گوناگونی برای پاسخ به آن مطرح شده و فلاسفه و دانشمندان بسیاری را برای حل این مشکل به طرح مبانی فلسفی و ذهنی وادار نموده است. از بارزترین و . شاخص ترین فلاسفه و متفکرانی که به این بحث پرداخته اند می توان به شیخ الرئیس ابوعلی سینا و صدرالمتألهین حملاصدرای شیرازی اشاره کرد که هر یک برای گذر از این وادی پر رمز و راز، مبانی فلسفی جدیدی را ارائه نموده و ساختاری را بنا نهاده اند که تا به امروز از اصلی ترین نظریات و مبانی برای پاسخ به این مسأله به شمار می رود. ابن سینا حدوث نفس را موجودی مجرد و غیر مادی (روحانیه الحدوث و البقاء) می داند و تاکید می کند که تا جسم آمادگی خاص نیابد، نفس امکانی، حادث و افاضه نمی شود. حال اینکه ملاصدرا نفس را جسمانیه الحدوث و روحانیه البقاء می داند. بدین معنا که رابطه بین موجود مادی و مجرد را ناممکن می داند. وی با بهره گیری از اصول فلسفى عام . خویش، همچون اصالت و تشکیک وجود، حرکت جوهری و سرانجام ترکیب اتحادی ماده و صورت، به ترکیب اتحادی و ذاتی نفس و بدن نایل . می شود. وی حقیقت نفس را حقیقت تعلقی می داند. در این پایان نامه تلاش کنیم .با پرداختن به نظریات این دو فیلسوف بزرگ و با بررسی تطبیقی نظریات این دو عالم جهان اسلام به این سوال | پاسخ دهیم که نفس مجرد چگه نه با بدن مادی در ارتباط است.

عقل فعال بعد از ارسطو به بحث محوری فلسفه تبدیل شد و تفاسیر گوناگونی در عالم اندیشه - چه سنت غربی و چه در سنت اسلامی- به خود گرفت. عقل فعال در میان فلاسفه اسلامی از اهمیت بالایی برخوردار است و تقریبا نقش آن در تمام پیکرۀ اندیشۀ فلسفی ظاهر و آشکار است. زیرا فلاسفه از آن هم در معرفت شناسی بحث می‌کنند و هم در وجود شناسی به آن می‌پردازند. مهم‌ترین تفسیری که در این‌باره در عالم اسلام همه‌گیر شد، رهیافت افلوطینی به این مسأله است به طور مثال عقل فعال در اندیشه ابن‌سینا و ملاصدرا، جایگاهی مشابه عقل در دیدگاه افلوطین دارد؛ به این ترتیب که در حوزۀ وجودشناسی، حلقۀ ارتباط بین عقول مفارق (ده‌گانه) و امور محسوس و مبدأ صدور کثرت جهان مادی است و در حوزۀ معرفت‌شناسی، افاضۀ صوَر کلی و معقولات بر نفس ناطقه‌ و خروج آن از قوه به فعلیت از کارکردهای آن است . نگارنده کوشیده است تا عقل فعال را از منظر دو فیلسوف بزرگ عالم اسلامی – ابن‌سینا و ملاصدرا- بررسی کند و اشتراکات و اختلافات این دو متفکر را در این زمینه مورد بازبینی قرار دهد. به طور مثال ابن‌سینا و ملاصدرا هر دو بر این عقیده‌اند که عقل فعال صور نوعیه عالم عنصری را ایجاد می‌کند و همه صور بسط و مرکب را با خلاقیت‌اش به وجود می‌آورد. همچنین در ساحت معرفت‌شناسی عقل فعال را افاضه کننده صور علمیه به نفس ناطقه تصور می‌کنند و خواب و رویا و وحی را به آن نسبت می‌دهند. اما با این حال اندیشه آن دو در این باب دارای اختلافات بنیادی نیز هست که از جمله آنها می‌توان به اینکه ابن‌سینا اتحاد نفس ناطقه با عقل فعال را اتصالی و صدرا اتحادی می‌داند، ابن‌سینا به عقول عرضیه باور ندارد در مقابل صدرا بر این عقیده است که عقول عرضیه نیز در این باب موثر هستند. ابن‌سینا عقال فعال را جدای از نفس معرفی می‌نماید در مقابل صدرا پاره‌ای موارد عقل فعال را درونی برمی‌شمارد. این پایان‌نامه به روش توصیفی-تحلیلی نوشته شده است.

حقیقت وحی، القای سریع و نهانی معارف و احکام دینی توسط مبادی عالیه و حقیقت نبوت دریافت آنها توسط انسان کامل از مبادی عالیه است. وحی با نبوت رابطه تنگاتنگ دارد به گونه‌ای که تبین ماهیت یکی بدون دیگر ناممکن است. از جمله فیلسوفانی که به این مسئله پرداخته اند، ابن‌سینا و صدر‌المتألهین هستند. این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی و مطالعات تطبیقی، به بررسی دیدگاه آنان، در باره حقیقت وحی و نبوت پرداخته است. نگارنده فرض را بر این نهاده است که فی‌الجمله وفاق و خلاف، میان هر دو دیدگاه و مبانی آنان وجود دارد. از جمله اشتراکات که میان هر دو دیدگاه وجود دارد، ارتباط نفس نبی با مبادی عالیه و دریافت معارف و دستورات دینی توسط آنها است. نیز هر دو دیدگاه بر این است که کمال قوای عاقله، متخیله، و متصرفه شرط لازم است (نه کافی). کمال قوه عاقله، نفس نبی را اعداد می کند برای در یافت وحی از مبادی عالیه. از مواضع خلاف هر دو دیدگاه، این است که ابن سینا به عالم نفوس فلکی و صدرا به عالم خیال منفصل باور دارند؛ لذا بوعلی، نفس نبی از راه اتصال با عقل فعال مستعد در یافت مدرکات کلی و از راه اتصال با نفوس فلکی مستعد دریافت مدرکات جزئی می داند. اما صدرا، نفس نبی از راه اتحاد با عقل فعال مستعد در یافت معارف کلی و از راه اتحاد با عالم خیال منفصل مستعد دریافت معارف جزئی می داند. ابن-سینا هر مرتبه‌ای از نشأت سه‌گانه نفس انسان کامل را مرتبه ای از نبوت می‌داند. اما صدرا مقام نبوت را جامع نشئات سه‌گانه، و نبی را قابل وحی و حامل آن، حلقه وصل عالم محسوس با نامحسوس می‌داند که نفس نبی، در اثر تکامل جوهری، از مرحله هیولانی به مرحله عقل مستفاد می‌رسد. در این مرحله نفس نبی از راه اتحاد با خیال منفصل یا با عقل فعال یا بدون واسطه (از خداوند)، احکام و حقایق و معارف وحیانی را به صورت شهودی در یافت می‌کند.

کریگل در آثار خود، دیدگاهی رایج در فلسفۀ ذهن را نقد کرده است که براساس آن، رابطۀ مستقیم بین آگاهی و خودآگاهی وجود ندارد. وی مشکل این دیدگاه را از این جهت دانسته است که طرفداران آن نتوانسته‌اند بین انواع متفاوت خودآگاهی، تمایز قائل شوند. کریگل پس‌از متمایزکردن چهار نوع خودآگاهی به این نکته اشاره کرده است که نوعی خودآگاهی وجود دارد که مقدّم بر هرگونه خودآگاهی دیگر و ملازم با آگاهی است. این خودآگاهی، حالت ذهنی غیرتراگذار نام دارد و درواقع، نوعی خودآگاهی است که به‌صورت ضمنی، همراه با یک حالت ذهنی آگاهانه تحقق می‌یابد و ریشه و بنیان نگاه اول‌شخص است. این دیدگاه کریگل در تاریخ فلسفۀ غرب، سابقه‌ای دیرینه دارد؛ چنان‌که ریشه‌های آن را می‌توان در اندیشۀ ارسطو یافت. ازنظر ارسطو موجود آگاه ازطریق یا درضمن آگاهی به غیر، به خودآگاهی می‌رسد. ابن‏ سینا این دیدگاه ارسطویی را در آثار خویش نقد کرده و ضمن تقسیم‌کردن خودآگاهی بر دو نوع متفاوت، شامل شعور بالذات و شعور بالشعور تأکید کرده است که نوع اول خودآگاهی، عین ذات و وجود خاص موجود آگاه است؛ لذا به هیچ وجه از وی جدا نمی‌شود، وابسته به وجود هیچ غیری نیست و به همین دلیل، مقدّم بر هر آگاهی دیگری است. این نقد ابن ‏سینا هرچند در اصل، متوجه دیدگاه ارسطویی است، می‌توان آن را به دیدگاه کریگل نیز وارد دانست.