آیا برای ابن ملجم که توسط پیامبر و امیرالمومنین از جنایتی که خواهد کرد باخبر شده بود، راه نجات وجود داشت؟ | کتابخانه مجازی الفبا

برخي درباره ابن ملجم مرادي قاتل حضرت امير مؤمنان مي‌گويند كه پيامبر و حضرت علي(عليه‌السلام) هر دو او را از اين مسئله با خبر كرده بودند. اگر اين روايات درست است، ابن ملجم چگونه مي‌توانست خود را نجات دهد؟ از طرفي اگر راه فراري هم براي وي وجود نداشته باشد، با عدل الهي سازگار نيست، پس راه فرار ابن ملجم از اين حادثه چيست؟

آیت الله جوادی آملی

ابن ملجم نيز مي‌توانست راه درست يا نادرست را بپيمايد. انسان هميشه بين دو راه واقع است؛ (وهَدَينهُ النَّجدَين)[۱]؛ ما انسان را به دو راه حق و باطل آشنا ساختيم. انسان با ميل و اراده خود، راه حق يا باطل را برمي‌گزيند و در آن حركت مي‌كند. خدا كه از گذشته، حال و آينده باخبر است، مي‌داند كه فلان شخص هنگام بلوغ، بر سر دو راهي، با اختيار خود، رفيق ناباب يا كج‌راهه را برمي‌گزيند يا راه درست را مي‌پيمايد. خداي سبحان اين علم غيب را به امامان معصوم و پيامبر نيز عطا مي‌كند.

با اين همه اين آگاهي، حق انتخاب را از فرد نمي‌گيرد و او مي‌تواند گزينش درست را انجام دهد و در مسير صحيح قرار گيرد. به همين دليل معصومان(عليهم‌السلام) هنگام ديدن وي، او را اندرز مي‌كنند؛ هرچند مي‌دانند كه با ميل خود آن كار را انجام مي‌دهد.

داستاني از حضرت علي عليه‌السلام نقل شده است كه نشان مي‌دهد، انسان در انتخاب راه مختار و در برابر آن مسئول است.

آن حضرت عليه‌السلام در مسجد كوفه مشغول سخنراني بود. شخصي وارد شد و گزارش داد كه خالدبن‌عرفطه مرد. حضرت فرمود: او نمرده است. شخص بار ديگر گفت: ما مطمئن هستيم كه او مرد و بر حرف خود اصرار ورزيد. امام باز هم فرمود: او زنده است و سال‌ها بعد به نفع يزيديان اموي و ضد امام حسين عليه‌السلام قيام مي‌كند و فلان شخص هم او را همراهي مي‌كند. آن شخص از ميان جمع بلند شد و عرض كرد: من او را همراهي مي‌كنم؟ من از شيعيان و محبّان شما هستم. حضرت فرمود: آري، تو او را همراهي مي‌كني و....[۲] بعدها پيش‌بيني امام تحقق يافت.

عالمان به غيب مي‌دانند كه فلان شخص با ميل و اراده خود، فلان كار را كه مي‌تواند نكند، انجام مي‌دهد و به همين دليل نيز پس از انجام پشيمان مي‌شود. وقتي از كاري پشيمان مي‌شويد، يعني با اختيار خود آن را انجام داده‌ايد. او در حالي كه مي‌تواند از اين كار دوري كند، با اختيار خود به انجام آن مبادرت مي‌ورزد. البته پيش از ارتكاب، قصاص هم نمي‌توان كرد، چون احتمال دارد، در آينده بيدار شود و از ارتكاب ناشايست چشم بپوشد.

وب سایت عرفان و حکمت در پرتو قرآن و عترت