مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

داوکینز پیشتاز الحادگرایی نوین با اعتقاد به ناسازگاری نظریه تکامل و خداباوری و در ضدیت با آفرینش‌گرایی معتقد است که پیدایش، تحول و تنوع حیات را بر اساس اصول نظریه تکامل می‌توان تبیین کرد پس نیازی به فرض یک خدای برتر، قدرتمند و پیچیده برای تبیین تغییرات نیست. وی با رد براهین سنتی وجود خدا و ارائه استدلال‌هایی در نامحتملی وجود خدا نیاز به موجود ماوراء طبیعی با عنوان خداوند را انکار کرده است. در این مقاله اشکالات ادعاهای او بیان می‌گردد. از جمله اشکالات وی در تحلیل خداباوری می­توان به سستی دلایل، برداشت‌ ناقص و نامتجانس از خداوند، نادرستی پیشفرض غیرعقلی بودنِ باور به خدا و مغالطه­های مکرر در تحلیل خداباوری اشاره کرد. داوکینز که از نظریه تکامل، رد وجود خدا و غایتمندی عالم را به دست آورده‌ منطقاً راهی خطا رفته است.

ترجمه ماشینی : این پایان نامه تلاشی است برای تعریف و تحلیل موضع رازی در قبال مابعدالطبیعه ابن سینا با اشاره ویژه به مسئله وجود خداوند. کل تحلیل در چارچوب ارائه غزالی از تعارض فلسفه و دین در اسلام صورت می گیرد. پایان نامه شامل سه بخش است. بخش اول مقدمه، موضوع و گستره این اثر را تعریف می کند، انسان، بستر تاریخی رازیسم و نیز برداشت رازی از الهیات را به عنوان فلسفه جدید اسلام ارائه می کند. بخش دوم به مسئله خداباوری در اندیشه رازی می پردازد. بخش سوم ادله خداباوری رازی را ارائه می کند.

هدف این نوشتار آن است که با تأکید بر اصل «نامتناهی بودن حقیقت وجود»، نوعی «وحدت اتصالی» را در ساحت هستی به اثبات برساند. وحدتی که در پرتو آن «انفصال»، «تباین»، «مرزبندی» و «مرتبه‌بندی» حقیقی در ساحت هستی نفی ‌گردد. اثبات این هدف طبق «وحدت شخصی وجود» و وقوع تشکیک در مظاهر حقیقت وجود، چندان دشوار نیست؛ لکن اثبات آن طبق «وحدت تشکیکی وجود» و وقوع تشکیک در مراتب حقیقت وجود، از جهاتی نظیر «مقید شدن واجب‌تعالی»، «انفصال میان مراتب حقیقت وجود» و «مصداق وجود بودن کثرات» مورد مناقشه قرار گرفته است؛ به نحوی که عده‌ای نسبت میان «تشکیک در مراتب» و «تشکیک در مظاهر» را تباین دانسته‌اند. لکن عمدۀ این مناقشات ناشی از غفلت در هستی‌شناسی «مرتبه»، خلط میان «اعتبارات وجود» و مهم‌تر از همه اعتقاد به عدم امکان اثبات «نامتناهی بودن حقیقت وجود» طبق «وحدت تشکیکی مراتبی» است. براین‌‌اساس نگارنده معتقد است که با اثبات «نامتناهی بودن حقیقت وجود» در «وحدت تشکیکی مراتبی» می‌توان «وحدت اتصالی» وجود و عدم مباینت «تشکیک در مراتب» با «تشکیک در مظاهر» را نتیجه گرفت.

عظمت و والایی هر علمی، به عظمت موضوع آن است، با توجه به این معیار کلی و فراگیر ارزشمند ترین علم، همانا «توحید» است، از این روی معرفت و شناخت حقیقت لایزالی، سرآغازی هر اقدام و قیامی است. طرق رسیدن به این معرفت به عدد نفوس خلایق است، اما از دیدگاه اسلام و قرآن هرچند ایمان و باور قلبى و فکرى خوب است امّا یقین و یافتن بالاتر از آنست، اینجاست که باید براهینی را برای اثبات وجود خدا اقامه کرد که اقناع کننده نفس انسان باشد. این مجال به بررسی براهین ذات باری تعالی - با تکیه بر روش هایی که جنبه استدلالی دارند- پرداخته است، از جمله برهان حدوث، وجوب و امکان، صدیقین، نظم؛ می توان گفت بهترین برهان تقریر علامه طباطبایی و طریق کتاب و سنت جامع و مازاد بر همه روش ها است، علاوه بر اینکه کمالات آنها را داراست، از نقائص آنها نیز مبرّا می باشد.

بحث اصالت وجود و ماهیت، از زمان مطرح شدن آن توسط میر داماد (ره) و ملا صدرا (ره)، همواره محل نزاع صاحبان اندیشه بوده است، به تبع این نزاع‌ها با گذشت زمان تفسیر‌های مختلف و مباحث جدیدی از اصالت وجود و ماهیت شکل گرفته است. اگر منظور از اصالت عینیت و سنخیت باشد، آیا می توان هم وجود و هم ماهیت را اصیل دانست(؟) و اینکه آیا وجود و ماهیت در مصادیق با هم متحدند(؟) آیا ماهیت خودش از سنخ وجود است، یا این که سنخاً به حسب تقرر ماهویش با وجود متفاوت است(؟). در این گفتار سعی شده است، تا به این پرسش ها پاسخ داده شود و به بررسی دو تفسیر ذیل از اصالت وجود و اعتباریت ماهیت پرداخته شود. 1. «الموجود موجود بالذات و الماهیه موجوده بالعرض»، ماهیت نه مصداق خارجی دارد و نه واقعیت خارجی؛ این همان تفسیری است که بیشتر از فرمایشات علامه طباطبایی و بعضی از شاگردان این بزرگوار مطرح می شود. 2. «الموجود موجود بالذات و الماهیه الموجوده موجوده بالذات»، ماهیت هم مصداق خارجی دارد و هم واقعیت خارجی. به ظاهر می توان گفت که این تفاسیر گوناگون شاید به عبارت خود مرحوم آخوند باز‌گردد.

رنه دکارت (1596-1650) فیلسوف فرانسوی و تجدیدکننده فلسفه غرب، فلسفه‌اش را بر اساس شک دستوری و گذشتن از همه باورهای پیشین، حتی وجود عینی خودش، بنیان نهاد، و سپس با تکیه بر شهودی انکارناپذیر، معروف به کژیتو، و متجلی در قضیه «می‌اندیشم پس هستم»، به نخستین باور قطعی‌اش، یعنی وجود خودش، به عنوان «من متفکر» رسید. سپس از طریق نفس اندیشه‌گر درباره وجود خدا استدلال کرد و آنگاه وجود واقعی خدا را، به ضمیمه اطمینان به قدرت و اراده الاهی و یقین به فریبکارنبودن خدا، ضامن درستی دیگر باورهای متعارف و باورهای علمی و فلسفی شناخت. دکارت سه دلیل برای وجود خدا اقامه کرده، که نخستین دلیل، «علامت صنعتی» است. در این مقاله برهان «علامت صنعتی» را با استفاده از ترجمه‌های موثق برخی از آثار دکارت تقریر می‌کنم. سپس انتقاداتی را که در زمان دکارت بر این برهان مطرح شد و پاسخ‌های دکارت را به‌اختصار بیان می‌کنم و در هر نمونه و در انتهای مقاله اصل برهان و اعتراضات و پاسخ‌ها را ارزیابی خواهم کرد.

تبیین سنخ وجود خدا و وجود ممکنات از مسائل غامض در الاهیات فلسفی و کلامی محسوب می‌شود. در آثار میرداماد درباره تبیین ارتباط وجودی خدا با ممکنات مطالبی وجود دارد که بعضاً متعارض می‌نماید. بسیاری از مبانی فلسفی وی همچون مباحث هستی‌شناسی، تناسب عینی علت و معلول، اصل «معطی شیء فاقد شیء نیست»، قاعده «الواحد لایصدر عنه الا الواحد»، تقرب و تبعد موجودات نسبت به خداوند، علم الاهی و اتحاد عالم و معلوم، با هم‌سنخی همخوانی دارد، ولی برخی مبانی دیگر وی مانند قول اشتهاری اصالت ماهیت، با تباین وجود خدا و ممکنات قرابت بیشتری دارد. بررسی و تحلیل نظریات میرداماد در این مسئله این نتیجه را ثمر می‌دهد که وی هم‌سنخی وجود خدا و وجود ممکنات را قبول دارد و تباینی بین آنها به صورت مطلق روا نمی‌داند. هم‌سنخی لوازمی دارد که آثار میرداماد با آنها همخوانی دارد.

ترجمه ماشینی : این پایان نامه به یک نمونه از استدلال بیزی برای وجود خدا نگاه می کند تا کیفیت چنین استدلال هایی را ارزیابی کند. این با توضیح یک گرایش کلی در عذرخواهی فلسفی به سمت استدلال های احتمالی برای وجود خدا آغاز می شود، که برجسته ترین آن در کتاب «وجود خدا» ریچارد سوینبرن در سال 2004 است. استدلال های سوینبرن به عنوان اوج حرکت احتمالی ارائه می شود. برای قضاوت در مورد ارزش چنین استدلال‌هایی، من اصول و مفروضاتی را که مورد سوئینبرن بر آن‌ها استوار است، با دقت بیان می‌کنم. من نشان می‌دهم که استدلال او هم مستلزم حقیقت دوگانگی جوهر و هم کاربرد معتبر اصل سادگی برای مجموعه‌ای از فرضیه‌های احتمالی است که قصد توضیح وجود جهان را دارند. Swinburne به تمایل فیلسوفان برای پذیرش این نکات بستگی دارد. من نشان می دهم که هیچ توافقی در مورد موضوع دوگانه انگاری وجود ندارد، و به این نتیجه می رسم که اگر سوئینبرن بخواهد این فرضیه استدلال او را قویاً تأیید کند، کار زیادی در پیش دارد. سپس نشان می‌دهم که در حالی که اصل سادگی عموماً به عنوان ابزار خوبی برای موقعیت‌های دنیای واقعی مورد توافق قرار می‌گیرد، هنگام تلاش برای استفاده از آن برای قضاوت بین فرضیه‌ها برای توضیح جهان، تفاوت‌های مهمی وجود دارد. اصل سادگی به دانش پیشینه و مجموعه‌ای از فرضیه‌های متقابلا انحصاری و مشترک جامع نیاز دارد تا به درستی به کار گرفته شود، که هر دوی آنها در اینجا وجود ندارند. اگر حق با من باشد، ما نمی توانیم به طور منطقی چندین مقدار لازم برای استفاده از قضیه بیز را اختصاص دهیم. بنابراین نمی توان از رویکرد بیزی برای مسئله وجود خدا استفاده کرد. در نهایت، من نشان می‌دهم که از مفروضات خود سوینبرن می‌توان برای ایجاد یک نتیجه‌گیری متفاوت استفاده کرد، که شک بیشتری را در روش‌شناسی او ایجاد می‌کند.

ترجمه ماشینی: آغازی در آثار تاریخی خود به صراحت به بررسی برخی دیدگاه های روش شناختی می پردازد. در واقع، به گفته وی، تاریخ علم برای روشن شدن مطالب خود نیازمند دیدگاه های روش شناختی است. به همین ترتیب، معرفت شناسی به تاریخ علم نیاز دارد تا خود را واقع بینانه بیابد. اینها به ترتیب جنبه ای از بالا به پایین و پایین به بالا از رابطه تاریخ و معرفت شناسی هستند. بنابراین، تاریخ علم را می‌توان نه به‌عنوان یک تمرین علم آموزی صرف، و معرفت‌شناسی می‌تواند به طور ملموس هر گونه استدلال درباره علم را بهبود بخشد. در نتیجه این ملاحظات آگازی، حداقل دو روش متفاوت برای تمرین تاریخ علم تعیین می شود. از یک سو، تاریخ تاریخی علم. از سوی دیگر، تاریخ معرفتی علم. اما همان‌طور که می‌دانیم، روش‌شناسی تاریخ سؤال ظریفی است: رویدادهای تاریخی ممکن و اغلب منحصربه‌فرد هستند. آنها عللی دارند که امکان مطالعه علمی آنها را فراهم می کند، اما نمی توان آنها را نه از نظر قطعی و نه آماری پیش بینی کرد، زیرا علل آنها بسیار زیاد و پیچیده است. بسیاری از پرسش‌های فلسفی باز می‌شوند: برای مثال، آیا تاریخ علم فقط گالری از تصاویر در مورد علم و واقعیت را گزارش می‌دهد، یا اطلاعاتی درباره هستی‌شناسی اشیاء علمی گزارش می‌کند. این مقاله با بررسی این که از چه نظر حتی تاریخ را دارای فضای اونتیکی می‌داند، دیدگاه اخیر را پشتیبانی می‌کند.

ترجمه ماشینی: مطالعه هستی یکی از مشغله های اصلی زندگی علمی و فکری اتین ژیلسون بود. «هستی و برخی فیلسوفان» در عین حال گواهی بر تداوم آن دغدغه ها و نقطه عطفی مهم در تاریخ مسئله هستی است. این کتاب روش‌های ترجمه هستی را در طول تاریخ ترسیم می‌کند، از وحدت در افلاطون و جوهر در ارسطو تا ذات در ابن سینا و عمل وجود در آکویناس. این به بررسی فراز و نشیب های جوهر و هستی در سوارز و کریستین ولف، در هگل و کی یرکگور می پردازد تا مبانی متافیزیکی و وجودی اندیشه مدرن را کشف کند. و با این حال، «هستی و برخی فیلسوفان» نه چندان یک تحقیق تاریخی (اگرچه فقط می‌توانست توسط محققی غرق در تاریخ فلسفه نوشته شده باشد) باقی می‌ماند، بلکه به قول نویسنده آن، «یک کتاب فلسفی و جزمی فلسفی است.» انرژی پرشور آن در طول سالیان متمادی ثابت شده است که در آن واحد تازه و تحریک کننده است. در واقع، ضمیمه این نسخه اصلاح شده شامل نقدهایی از کتاب توسط دو تومیست و همچنین پاسخ های گیلسون به اعتراضات آنهاست.