مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب حاضر حاوی شرح زندگانی آیت‌الله حاج شیخ مجتبی قزوینی است. شیخ مجتبی قزوینی (1279- 1345) یکی از دانشمندان و اساتید برجسته و تأثیرگذار حوزه علمیه مشهد در قرن حاضر است. در این اثر، ابتدازندگی‌نامه آیت‌الله قزوینی آورده شده است. تولد، خاندان، تحصیلات، هجرت به مشهد، تدریس، اجازات علمی، ویژگی‌های علمی و تعلیمی و تألیفات آیت‌الله قزوینی در این بخش به طور مفصل بررسی شده است. سپس زندگی‌نامه 12 نفر از اساتید ایشان عنوان شده است. در ادامه زندگی‌نامه 92 نفر از شاگردان ایشان بیان شده است.

ناشر: میرزای اصفهانی با همت و غیرت خاص توانست شراره ای از اندیشه و ایمان را در درون حوضه خراسان چنان شعله ور سازد که نه تنها به تغییر چهره و آهنگ دین و دانش در آن دیار انجامید بلکه به تدریج راه خود را به سایر حوزه های کشور گشود. هرچند آثار میرزا کمتر در دسترس دیگران قرار گرفت اما شیوه و اندیشه های او، زبان به زبان و حتی با نام دیگران، به دلائل بسیار، شخصیت و شاهکارهای علمی او در بنان و قلم نیامده و در سینه ها و بیان ها باقی مانده است و برای شناخت ایشان چاره ای جز مراجعه به این گونه اسناد نیست. اثر حاضر که از میان انبوه بسیاری از اطلاعات و مدارک پراکنده فراهم آمده است، در صدد است تا گوشه ای از ابعاد این شخصیت تحول آفرین را از زوایای مختلف به نمایش گذارد.

ناشر: این مجموعه با هدف آشنایی با گوشه ای از اندیشه های ناب اعتقادی استاد برجسته معارف وحیانی فقیه اهل بیت علیهم السّلام آیت الله میرزا مهدی اصفهانی ره گردآوری شده است. مقالات ارائه شده در این مجموعه غالبا در جای دیگر انتشار یافته است که با ویرایش دوباره به انضمام چند مقاله به سفارش موسسه و زندگی نامه مرحوم میرزا در سامانه ای نو باز نشر می یابد.

محمدرضا حکیمی که از اندیشمندان مکتب تفکیک می باشد، با تکیه بر آیات و روایات، نظرات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی خود را در آثار متعددی منتشر ساخته است. در این مقاله به روش مطالعات کتابخانه ای و سندی به جمع آوری اطلاعات پرداخته ایم. از لحاظ نظری با توجه به ضرورتی که در قرن بیستم میلادی در بین مسلمانان برای تشکیل حکومت اسلامی احساس شد و با درنظر گرفتن اینکه تولید علوم انسانی و اجتماعی اسلامی برای تشکیل حکومت الزامی است این تحقیق سازمان یافت. پس از بحث مختصری در مورد مبانی نظری وی به اندیشه های او در سه حوزه اقتصادی، اجتماعی و سیاسی می پردازیم. او احاطه کاملی بر قواعد و قوانین فردی اسلامی دارد و جامعه ایده آل ترسیم شده توسط او جامعه ای است که هرکس وظیفه خود را بشناسد و اجرا کند و یا از طریق امر به معروف و نهی از منکر و نیز تشکیل حکومت اسلامی زیر نظر معصوم و یا عالم ربانی وادار به اجرای آن گردد. در جمع بندی نهائی می توان گفت که نگاه فردی وی موجب غفلت از توجه به اثرگذاری و خاصیت نظام‌های اجتماعی و در نتیجه احکام اجتماعی اسلامی شده است.

جریان موسوم به مکتب تفکیک که پایه‌گذار آن میرزا مهدی اصفهانی و شاگردش شیخ محمود حلبی است، یکی از دیدگاه‌هایی است که برای تبیین معارف الهی و نحوه نیل به آن شکل گرفته است. بانیان این مکتب برهان‌آوری و عقلانیت را حجاب اصلی رسیدن به عمق مطالب و معارف دین شمرده و به مقابله با آن پرداخته‌اند. ایشان دلیل به اشتباه افتادن فلاسفه و متکلمین را اهل برهان و تعقل بودن آنان دانسته و در راستای نقد آن معتقدند تمام معقولاتِ بدیهی ظلمت بوده و طلب معرفت از این راه عین گمراهی و ضلالت است و برهان‌آوری در کسب معرفت مساوی با ابطال و هدم اسلام می‌باشد. مقاله حاضر، با روش توصیفی و تحلیلی، ضمن نشان دادن جایگاه عقل و برهان در مکتب تفکیک به نقد نحوه حصول معرفت از منظر این مکتب پرداخته است. برررسی معرفت شناسی دینی در مکتب تفکیک نشان می‌دهد با طرد عقلانیت در این مکتب و عدم ارائه ملاکی معتبر در سنجش معارف دینی و نبود راهی برای تعامل با دین‌گریزان به عنوان ملاک مشترک، مهم‌ترین نقاط ضعف مبانی معرفت‌ شناسی در این مکتب است.

مبانی معرفت‌شناسی میرزا مهدی اصفهانی(ره) بر پایۀ نظریۀ فطرت، در حوزۀ زبان‌شناسی، جهان‌شناسی و خداشناسی شکل یافته است. به باور وی، فطرت در معنای عام و گستردۀ آن، مواجهۀ مستقیم عاقل با جهان خارج و حذف صورت و تصورات ذهنی در ساحت تعقل و اندیشه است. نور علم و عقل، اشیای خارجی را برای عاقل روشن می‌کنند و صورت‌های ذهنی دخالتی در فرآیند شناخت ندارند. اما شناخت خداوند، به معرفت فطری است نه با صور عقلی و نه با نور علم و عقل. معرفت فطری خدا همان دریافت معرفت الله از خداست و انسان با همین شناخت وارد نشئه دنیا می‌شود. درک احاطیِ خداوند ممتنع است و تنها راه معرفت عقلی، خروج از حدین است.

یکی از نخستین محصولاتی که توسط ملاصدرا در زمینه مستعد حکمت متعالیه به بار نشست، نظریه توفیق و هماهنگی میان عقل و وحی است. حکمت متعالیه ملاصدرادر مقام داوری تنها به برهان ملتزم است. معارف دینی از نظر حکیم متاله از سه راه ظواهر نصوص، عرفان و حجت عقل قابل تحصیل است. در این میان، ادله نقلی تنها با احراز چند شرط مهم از جمله عدم تعارض با اصول عقلی قابل اعتنایند. بدین ترتیب هیچگاه میان دلیل عقلی که دلالتش قطعی است و دلیل نقلی (با دلالت ظنی) معارضه ای رخ نداده و در صورت وقوع، دلیل عقلی ترجیح می یابد. برخی از پیروان حکمت متعالیه میان عقل و بخش های مختلف معارف دینی نسبت هایی چون معیار و میزان، مصباح و سرانجام مفتاح یافته اند. ملاصدرا در اجرای عملی طرح توفیق میان عقل و دین، به اثبات فلسفی معاد جسمانی نیز اقدام می کند. این تلاش او از جهاتی چند قابل تامل است. در ادامه، نظریه «وحدت حقیقت فلسفی و حقیقت دینی» به عنوان مبنای طرح توفیق عقل و دین مطرح شده و برخی از آرای مخالفان گزارش می شود. سرانجام تفاوت روی آورد متالهانی چون طباطبایی با نگرش صدالمتألهین مورد تاکید قرار می گیرد.