مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

با نظر به اهمیت جایگاه خانواده در تعلیم و تربیت، پذیرش این مساله که هنوز این نهاد مقدس به کارکردهای واقعی و تاثیرات شگرف خود در تحول و تعالی جامعه انسانی و اسلامی دست نیافته، حقیقتی انکارناپذیر است. از این رو ناگزیر از جایابی خانواده در منابع اسلامی و بررسی تاثیرات و روش های تربیتی آن هستیم که در این مسیر، آموزه های برجای مانده از ائمه اطهار (ع) در ارتقا اخلاق خانواده، روشنگر این راه برای جامعه خواهد بود. در این مقاله تلاش شده تا با مطالعه و تامل در احادیث و روایات برجای مانده از امام سجاد (ع)، جایگاه و کارکردهای این نهاد مورد بررسی قرار گیرد. تامل در کلام این امام بزرگوار بیانگر آن است که خانواده نسبت به اجتماع، از اولویت بیشتری برخوردار بوده و دارای جایگاهی بس عظیم است.همچنین از جمله آموزه هایی که می توان ریشه آن را در معارف روایی و سیره امام سجاد (ع) پی گیری کرد، نقش خانواده در الهام گیری و الگوبرداری رفتاری در ارتباطات اجتماعی اعم از خدمت رسانی و گذشت است. در مکتب تربیتی آن حضرت؛ مهرورزی، عینیت بخشی به آموزه ها، ایجاد ارتباط مستمر با خدا و ... به عنوان روش هایی کاربردی در انحراف زدایی و فضیلت افزایی مطرح است که کانون گرم خانواده، ظرفیت به ظهور رساندن آن ها را داراست.

نیایش های امام سجاد (ع) در صحیفه، سرشار از مضامین لطیف و دلپذیر است. این دعاها نشانه ذوق سرشار، روح متعالی، بزرگی شخصیت و درد آشنایی آن حضرت (ع) است. خواننده این دعاها با اندکی ژرف نگری و تامل، لذتی معنوی و روحانی احساس می کند که همه لذت های مادی با آن برابر نیست و در می یابد که این کتاب، صحیفه معرفت است. با وجود پژوهش های فراوانی که پیرامون این کتاب انجام پذیرفته است، جنبه ادبی و هنری آن کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. در این مقاله پس از مقدمه و نگاهی به اوضاع سیاسی – اجتماعی زمان امام سجاد (ع)، ضمن تبیین ادبیات عصر امام سجاد(ع)، ادبیات کلام امام (ع) در صحیفه سجادیه مورد بررسی قرار می گیرد.

كتاب «الفجر الصادق فی الرد علی منکری التوسل و الکرامات و الخوارق» نوشته يكى از انديشمندان برجسته اهل سنت عراق، علامه جميل صدقى زهاوى است كه با قلمى روان و مستدل به نقد و بررسى فرقه وهابیت پرداخته است. وهابيت فرقه‌ اى است كه در قرن دوازده هجرى در درعيه از مناطق نجد عربستان ظهور يافت و بر اساس انديشه ظاهر گرايى محمد بن عبدالوهاب و در سايه شمشير محمد بن سعود رشد نمود. باورها و آموزه‌ هاى اين فرقه از همان آغاز با نقد انديشمندان جهان رو به‌ رو شد.

دعا و راز و نیاز یکی از موضوعاتی است که به جهت اهمیت فراوان در قرآن و روایات بدان پرداخته شده است و در این تحقیق با استفاده از واژگان؛ دعا، نیایش، استنکاف به بررسی این موضوع پرداخته شده که آیا گسترش دعا در جامعه و حفظ حالات روحانی آن از سوی افراد جامعه می تواند مشکلات خانوادگی، تربیتی، اخلاقی،اقتصادی و اجتماعی را کاهش داده، موجبات آرامش فرد و جامعه را فراهم آورد و در طی مسیر کمال جامعه یاری نماید؟ آری! با استمداد از خدا و خواندن او می توان به این مهم دست یافت. اگر به آیات و روایات که در خصوص دعا مطرح شده نظر افکنیم، می بینیم که دعا – جزء برترین عبادات محسوب می شود و سبب تقرب انسان به خداوند گشته و سلاح مؤمن در خطرات است، با دعا می توان فقر ظاهری و باطنی خود را رفع نمود. البته برای اینکه تأثیر دعا در داعی افزایش یابد بهتر است آدابی را قبل از دعا کردن بجا آورد. از جمله تمام توجه خود را به خداوند معطوف ساخته و امیدش را از دیگران قطع نماید، به استجابت دعایش ایمان و یقین داشته باشد، از ظلم و ستم به دیگران خودداری نماید و تمام حقوق آن ها را بپردازد و در صورت ارتکاب به گناه، به گناهانش اعتراف نموده و از آنها توبه نماید، سعی کند درآمد و کسبش حلال باشد، تا هنگامی که از خداوند مطلبی را می خواهد هیچ حقی از دیگران بر گردنش نباشد. داعی بهتر است طهارت باطنی و ظاهری خویش را حفظ نماید و با وضو و طهارت در درگاه الهی زانو زده و دستانش را به سوی خداوند بلند کرده، دو رکعت نماز به جا آورد و خواسته اش را زیاد نشمرد و نتیجه را به خداوند واگذار نماید. داعی در حین دعا نیز باید به نکاتی دقت نماید که این موارد تأثیرگذار در اجابت بوده و رابطه او را با خدا بیشتر تقویت می نماید. از جمله اینکه زمان و مکان مناسبی را انتخاب نماید، زیرا زمان و مکان در حال معنوی داعی تأثیر گذاشته و ارتباط او را با خدا قوی تر می نماید، با نام خداوند متعال دعایش را آغاز نماید و رو به قبله بنشیند، سعی کند با حضور قلب خداوند را بخواند و هنگامی که اشک در دیدگانش حلقه زد لب به سخن گشاید و حاجتش را بر زبان جاری نماید. هنگام دعا، بهتر است بر پیامبر و خاندان پاکش، درود و سلام بفرستد و برای همه دعا نماید، خداوند دوست دارد که بندگانش در هنگام دعا به ائمه متوسل شوند و آنها را میان خود و خدا واسطه نمایند، با توسل به ائمه و تقدم دیگران بر خویش، داعی با بیم و امید خداوند را می خواند و دست از تلاش و کوشش بر نمی دارد تا خداوند خواسته اش را با اجابت همراه نماید. به طور قطع دعایی که این چنین انجام می شود تأثیرات بسیاری را در روح و روان شخص داعی بر جا می گذارد. از جمله سبب تقرب به خداوند متعال گشته، شناخت داعی را از خداوند متعال افزایش می دهد و کبر و غرور را از دل آدمی می زداید و نفس سرکش آدمی را سرکوب می نماید، یأس و ناامیدی را در انسان ریشه کن می کند و سبب روشنی دل می شود. دعا مخزن اجابت و درمان هر درد است، علاوه بر این که بلاها را رفع می کند، قضاء الهی را نیز تغییر می دهد، با تکرار دعاست که دیگران را بر خود ترحیح می دهد و از معارف اسلامی آگاه می شود و با شجاعت و دلیری رابطه وی خود را با خلق خدا سامان می دهد. اگر داعی دعا کرد و شرایط ظاهری و باطنی آن را نیز رعایت نمود ولی خواسته اش با اجابت همراه نگشت ناامید نمی شود. زیرا می داند که اجابت دعا از طرف خداوند به معنای این نیست که همان چیزی را که او می خواهد برآورده سازد. گاهی خواسته داعی به دلیل مصلحت اجابت می شود و گاهی چون اجابت خواسته مصلحت نیست، بلایی از داعی دفع می گردد و یا بهتر و نیکوتر در جهان دیگر پاسخ داده می شود. دعا و نیایش با مقام رضا، منافاتی ندارد زیرا اگر داعی چیزی را از خداوند می خواهد آن را برای آینده طلب می کند و از خواست خدا در آینده خبر ندارد و خواسته اش را معلق به خواست خداوند می نماید. ساختار دعا به گونه ای است که این شبهه را نیز از ذهن رفع می نماید که دعا، به امر و نهی شباهتی ندارد و ترک ادب از طرف بنده محسوب نمی شود زیرا دعا از دانی به عالی است و بر سبیل استعلا و بزرگی نمی باشد. پس هیچ شباهتی به امر و نهی ندارد. و اگر داعی، هنگام دعا به بیان خواسته اش می پردازد، این امر به علم مطلق الهی اشکالی وارد نمی سازد زیرا دعا تنها آگاه کردن خداوند از خواسته ها نیست، بلکه دعا نوعی تضرع و عبادت و برنامه ی خودسازی و تقویت بنیه ی معنوی است. پس به دعا و راز و نیاز الهی که از مهم ترین و سودمندترین قوانین آفرینش است، چنگ زنیم و از آن بهره جوییم.

کتاب حاضر مشتمل بر آیات، ادعیه، احادیث و تعویذ و حرزهای منقول از پیامبر (ص) و امامان است كه به زبان عربی به چاپ رسیده است. خواص برخی از آیات و سور قرآنی و دعاهای نقل شده از پیامبر (ص) و امامان را در دفع برخی از بلاها و گرفتاری‌ ها ذكر كرده است.