مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

عنوان این تحقیق بررسی رذیله ی اخلاقی « دروغ » از نظر قرآن و سنت است که به توضیح و توصیف این صفت ناپسند اخلاقی بر اساس آیات و روایات معصومین علیهم السلام می پردازد . این تحقیق مطالبی در مورد مصادیق کلی دروغ ، عوامل و پیامدهای دنیوی و اخروی و راه درمان آن بیان می کند و فلسفه تراشی و توجیهات نا به جای برخی افراد برای دروغ گفتن را رد می کند . تحقیق از نوع تحقیقات بنیادی است و روش جمع آوری اطلاعات در آن به شیوه ی کتابخانه ای بوده که به صورت فیش برداری ، مطالب جمع آوری شده است به اعتبار ماهیت این تحقیق توصیفی بوده و به اعتبار موضوع در ردیف تحقیقات دینی قرار می گیرد . در این تحقیق از منابع تفسیری مانند تفسیر« المیزان» علاّمه طباطبایی و « نمونه» استاد مکارم شیرازی و همکارانش و از کتب روایی مثل « بحار الانوار» علاّمه محمد باقر مجلسی و« اصول کافی» محمد بن یعقوب کلینی ، « میزان الحکمه» محمد محمدی ری شهری و از کتب اخلاقی مثل « معراج السعاده» ملاّ احمد نراقی ، « گناهان کبیره » عبدالحسین دستغیب و ... استفاده شده است . از جمله نتایج به دست آمده از این تحقیق این است که خواننده را با مصادیق مختلف دروغ ، عوامل مختلف به وجود آمدن این صفت و رسوخ آن را تا اعماق قلب آشنا می کند و او را از پیامدهای ناگوار دنیوی و برزخی در نهایت عذاب اخروی بر حذر می دارد و روش های علمی و عملی رها شدن از این رذیله و غلبه بر آن را به خواننده می آموزد .

دروغ را مادر همه ی گناهان می دانند زیرا که دروغ ویران کننده ایمان و اعتماد و شخصیت والای انسانی است در پناه دروغ، راه برای همه ی زشتی ها و پلیدی ها به آسانی باز می شود و حریم قلب آلوده به همه ی گناهان می گردد، دروغ انواع مختلفی دارد که در تمام اعمال ظاهری و باطنی آدمی راه دارد، دروغ ریشه در بی ایمانی و نفاق و دورویی و ده ها عامل دیگر دارد که با شناسایی دقیق این علت ها می توانیم برای درمان و معالجه آن، قبل از آن که روح و جانمان عادت به این خصلت شیطانی کند، از دروغ دوری کنیم و از آثار و پیامدهای شوم آن که فرد و جامعه را در بر می گیرد در امان باشیم، آثار و پیامدهای ناگوار و تأسف باری که می تواند یک جامعه را به تباهی بکشاند و مهمترین سرمایه های یک اجتماع سالم و افراد یک جامعه را که اعتماد و اطمینان و امنیت و آرامش است را از بین ببرد. در این میان ما می توانیم برای علاج دروغگویی از راه های علمی و عملی که علمای اخلاق و روان شناسان بدان اشاره نموده اند بهره بگیریم و از رهنمودهای گهربار قرآن کریم و ائمه معصومین ( ع) که در این زمینه بسیار مفید می باشد، کمک و یاری بگیریم. در این نوشتار به علل دروغگویی در کودکان همه اشاره شده که مهمترین آن تخیل – ترس- تقلید و تمایل به جلب توجه و خشنودی دیگران است. باید توجه داشت که با ترک دروغ والدین زمینه ی یادگیری عدم صداقت در کودک از بین رفته و راستگویی در او نهادینه خواهد شد.

دروغ به معنای سخن ناراست است. گفتاری که حقیقت نداشته باشد. و دروغگویی به معنای کتمان واقعیت می باشد. دروغ امری است اکتسابی که فرد آن را از محیط خود یعنی خانواده، مدرسه و اجتماعی یاد می گیرد. و در انسان هایی که شخصیت نمایشی یا خودشیفه و یا وسواسی دارند بیشتر از سایر افراد نمود پیدا می کند. که مهم ترین کارکرد آن گمراه ساختن مخاطب است. انواع دروغ از نظر روانشناسی: دروغ تخیلی، دروغ مبهم، دروغ پوچ، دروغ انتقال جویانه، دروغ بازی، دروغ مصلحت آمیز. علائم و نشانه های دروغگویی ( رنگ پریدگی): واکنش های عضلانی، ناراحتی های تنفسی، برافروختگی و سرخ شدن صورت، هیجان زیاد، ضربان شدید قلب، لکنت زبان، خودنمایی تناقض گویی و فراموشی. مراتب دروغ: 1- یا دروغ بر خدا و پیغمبر و امام. 2- دروغ مفسده دار، 3- دروغ از روی مزاح و شوخی، 4- رؤیای جعلی، 5- دروغ در مقام اظهار بندگی، 6- دروغ در دعا و مناجات، 7- دروغگویی در مقام خوف و رجاء. انواع دروغ مصلحت آمیز: دروغ در مقام ضرورت و ناچاری، اصلاح ذات البین، وعده به همسر، خدعه و نیرنگ در جنگ، علل و عوامل دروغگویی: دفاع از خویش در برابر مهاجم نیرومند، سرپوش گذاشتن بر عدم اعتماد به نفس، راه حل کوتاه مدت، همرنگی با جماعت، نرنجاندن دوستان بر اثر راستگویی، انتقام گرفتن دلخوشی دادن به دیگران، رعایت حال و مصلحت زیردستان و نزدیکان، جهت دادن به روند دلخواه و منحرف ساختن دیگران که همه این ها علت مشترکی دارند و آن ضعف انسان است. عوامل دروغگویی در کودکان: ترس، اجبار، الگوهای نامناسب احساس حقارت، نیازهای ارضا نشده خودنمایی، اجازه نداشتن برای بیان حقیقت، احساس فشار در برابر بازجویی والدین و مربیان. پیامدهای فردی دروغ: ریشه همه گناهان این که دروغ سبب بروز سایر گناهان نیز می شود چون هر فرد برای سرپوش گذاشتن بر گناهی که انجام داده به دروغ گویی های پی در پی مبادرت می ورزد. 1. سرچشمه نفاق دروغ گفتن سبب دو رویی و نفاق است و باعث می شود که ظاهر و باطن آدمی با هم فرق کند یعنی فرد بر زبان چیزی می راند که در دل برخلاف آن معتقد است. 2.محروم شدن از هدایت الهی. 3.دروغ باعث روسیاهی انسان در دنیا و آخرت می شود. 4.دروغگو از درگاه خداوند و رحمت او طرد می شود. 5.دروغ باعث محرومیت از نماز شب می شود. 6.کاسته شدن روزی افراد بر اثر دروغگویی. 7.خود فریبی. پیامد اجتماعی دروغ: دروغ در اجتماع باعث از بین رفتن اطمینان و فرد پاشی اعتماد عمومی است، افراد جامعه ای که دروغ گفتن در آن رواج دارد نمی توانند به یکدیگر اعتماد کنند و از هم گریزان می شوند بنابراین هرج و مرج همه جا را فرا می گیرد و باعث اضطراب و ناراحتی های روحی و روانی در افراد می شود. علل رواج دروغ: عدم حساسیت اجتماعی نسبت به دروغ، مصلحت و دروغگویی، عدم تعریف روشن از دروغ. راه علاج دروغ: شناخت معیار دورغ مصلحت آمیز، سکوت، توریه.

دنیای امروز دنیای رسانه‌‌هاست است رسانه‌ها از چنان جایگاه و اهمیتی برخوردارند که تقریبا هیچ هدف مهمی بدون بهره‌برداری از رسانه قابل تحقیق نیست. رسانه پدیده اجتماعی است که با انتقال اطلاعات و معلومات جدید و مبادله افکار و عقاید عمومی در راه پیشرفت فرهنگ و تمدن بشری نقش بزرگی را بر عهده دارد. در چنین دنیایی آن‌چه بیش از پیش ضرورت می‌یابد، بررسی مسائل اخلاقی در رسانه‌هاست یکی از مسائل اخلاقی که در این‌جا مورد بررسی قرار گرفته مسئله دروغ در رسانه می‌باشد که اگر دروغ در رسانه رایج شود هم خود رسانه آسیب می‌بیند و هم اجتماع را به انحراف می‌کشاند. و در این مطالعه مقصود از رسانه، رسانه‌ای خاص مثل تلویزیون یا رادیو و یا نشریات نمی‌شود. بلکه آن‌چه به عنوان رسانه در این‌جا مقصود است رسانه به طور عام می‌باشد که رسانه‌های سنتی و رسانه‌های مدرن را در بر می‌گیرد. روش به کار رفته در تحقیق، اسنادی و کتابخانه‌ای می‌باشد و سعی شده با استناد به منابع و مباحث اخلاق و تکیه بر وظایف و کارکرد رسانه‌ها برخی از مسائل اخلاقی یا اصول اخلاقی که رسانه‌ها می‌بایست رعایت کنند را بیان کند. و از آن‌جا که این تحقیق طرحچارچوبی نظری برای تحلیل و بررسی مسائل اخلاق رسانه است از نظریات مختلف فلسفه اخلاق هم‌چون غایت گرایی، وظیفه گرایی، و... نیز استفاده شده و از مهم‌ترین یافته های این مطالعه یافتن مصادیق دروغ رسانه‌ای و هم‌چنین آسیب‌هایی که در نتیجه‌ این دروغ‌ها بر افراد جامعه وارد می‌شود، می‌باشد.کلمات کلیدی: اخلاق، دروغ، رسانه، اخلاق رسانه.

تربیت که عبارت از فراهم کردن زمینه‌ها و عوامل شکوفایی استعدادهای خدادادی انسان در جهت دستیابی به قرب الهی است از مباحث مهم دینی می‌باشد.روش‌ها‌ی متعددی برای تربیت وجود دارد که مهمترین و تأثیرگذارترین آنها روش الگومدار است . این روش در کلام و سیره امیرالمومنین از جایگاه ممتازی برخوردار است. مراد از روش الگومدار، روشی است که اساس آن بر محور الگودهی و ارائه نمونه‌های عینی و عملی بنا شده است. در این روش مربی تلاش می‌کند نمونه و رفتار و کردار مطلوب را عملاً در معرض دید متربی قرار دهد تا شرایط لازم برای الگوبرداری و تقلید برای وی فراهم آید.این روش به خاطر دارا بودن امتیازاتی مانند: فطری بودن، عینی و محسوس بودن، یادگیری از طریق مشاهده مستقیم، انتقال سریع مفاهیم، همیشگی بودن، بالا بردن اعتماد به نفس در متربی و آموزش غیر مستقیم؛ نسبت به سایر روش‌های تربیتی از برتری بالایی برخوردار است.آنچه با نگرش به کلام امیرالمومنین بدست می‌آید این است که: در سیره تربیتی امام علی روش الگومدار در سه گونه الگودهی ، الگوپردازی و الگوزدایی به کار برده شده است. دو گونه الگودهی و الگوزدایی هر کدام به دو شیوه مستقیم و غیر مستقیم یافت می‌شود. الگوهای معرفی شده توسط امام به دو دسته معصوم و غیرمعصوم تقسیم می‌شوند که اهم الگوهای معصوم عبارتند از: پیامبران الهی به‌ویژه پیامبر اکرم، اهل بیت به خصوص خود ایشان و الگوهای دینی غیرمعصوم مانند خباب بن ارت، مالک اشتر نخعی و عمّار . امام علی از معرفی الگوهای ضد دینی و منفی نیز فروگذار‌‌ نکرده‌اند که از جمله مصادیق الگوهای منفی، معاویه،قابیل و عمروعاص می‌باشند. از نگاه امام علی الگوهای تربیتی مثبت دارای خصوصیات ویژه‌ای چون: مطابقت گفتار و رفتار، آگاهی داشتن، یقین داشتن و ساده زیستی بوده و الگوهای تربیتی ضد دینی و منفی نیز دارای خصوصیاتی چون: نفاق، دروغ‌گویی، بدعت‌گذاری و پیمان شکنی هستند.کلید واژه: تربیت دینی، امام علی، تربیت الگومدار، روش تربیتی الگویی

در میان شروط مطرح شده برای پذیرش روایت راویان از سوی حدیث پژوهان متاخر، عنصر مذهب نقش محوری در تقسیم حدیث به انواع اربعه ایفا می‌کند و این خود سوالی را برای نگارنده پدید آورد که آیا واقعا مذهب راوی چنین نقش محوری را داراست که بر اساس آن بتوان درجات روایات را پی ریزی کرد. لذا برای پاسخ به این پرسش بر آن شدیم که دیدگاهصاحب نظران متقدم این فن، محمد بن حسن طوسی مشهور به شیخ طوسی(م464) و احمد بن علی نجاشی( م454) و احمد بن حسین بن عبیدالله غضائری معروف به ابن غضائری (درگذشته در نیمه نخست قرن پنجم)، را در این خصوص بررسی نمائیم.درفصل اول کلیات موضوع بررسی شده است. درفصل دوم وجود توثیق‌های ذومراتب در مورد راویان منتسب به فرقه‌های شیعه و اهل سنت و جرح شمار قلیلی از آنان و عدم تفکیک میان حال استقامت و انحرافشان ازسوی سه رجالی بزرگ متقدم شیعه بررسی شده است. در فصل سوم ملازمت جریان مذهب غلو با کذب، مراتب مختلف تضعیف درباره غُلات و تفکیک میان حال استقامت و انحراف غالیان، مورد مطالعه قرار گرفته است. در فصل چهارم راویان ضعیف امامی مذهب در جهت روشن‌تر شدن عدم مدخلیت مذهب راویان، حتی امامی بودن آنان، در جرح و تعدیل بررسی و برخی دلایل تضعیف آنان از جمله کذب و ضعف دستاورد حدیثی اشاره شده است.نتیجه نهایی این تحقیق آن است که وابستگی راوی به فرقه‌های شیعه یا عامی بودنش دلیلی بر ضعف او نزد رجال‌شناسان متقدم شیعه نبوده بلکه میزان تطابق راوی با دو قله بلند صدق و ضبط، ملاک داوری رجالی آنان پیرامون راویان بوده است. و به همین جهت است که به دلیل فقدان صداقت در میان غلات، تضعیف صددرصدی آنان را شاهد هستیم. بر پایه یافته‌های این پژوهش به نظر می‌رسد اختلاف مذهبی معیاری برای تقسیم و رتبه بندی حدیث نمی‌تواند باشد.