مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

بر اساس نظریه بینامتنی، هر متنی، آگاه یا ناخودآگاه، زایش و بازخوانشی از دیگر متون پیش از خود یا معاصر با خود است. بنابر این نظریه، بسیاری از متون معاصر را می‌بینیم که هر کدام در انواع مختلف، با متون کلاسیک، دارای روابط بینامتنی است و سهم قرآن در این میان، از دیگر متون بیشتر بوده است. سروده‌های امام خمینی به عنوان یکی از اشعار معاصر فارسی، بنابر نظریة بینامتنی، رویکرد بی‌نظیری به قرآن کریم دارد، پژوهش حاضر بر آن است با روش توصیفی - تحلیلی به تشریح گونه‌های مختلف بینامتنی قرآنی در غزلیات امام خمینی بپردازد تا از این رهگذر به شناخت میزان تأثیرگذاری قرآن بر غزلیات امام خمینی دست یابد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که سروده‌های امام خمینی گاه الفاظ، مضامین، شخصیت‌ها و داستان‌های قرآنی را منبع الهام خویش قرار می‌دهد و بیشترین شکل بینامتنی قرآنی به‌کار رفته، در سروده‌ها به‌صورت نفی متوازی است.

رفتار حمایتی رفتاری است که به قصد کمک‌کردن به دیگران صرفاً به خاطر نوع‌دوستی و خیرخواهی و نه به منظور رسیدن به منفعت خاصی انجام می‌شود. پژوهش حاضر به هدف شناسایی رفتار حمایتی و شیوه‌های آن از نگاه قرآن و روان‌شناسی تدوین شده است. روش پژوهش در این تحقیق تحلیل محتواست و با مراجعه به منابع روان‌شناسی و اسلامی به مفهوم‌شناسی و شناسایی شیوه‌های آن براساس اسناد موجود در این منابع پرداخته است. نتایج پژوهش نشان داد که رفتار حمایتی به سه شکل مالی، عاطفی و رفتاری صورت می‌گیرد؛ همچنین نتایج تحقیق نشان داد که از نگاه منابع اسلامی تنها هنگامی از رفتار حمایتی نهی می‌شود که اولاً، سبب تقویت دشمنان و دشمنی آنها با اسلام بشود؛ ثانیاً، به تقویت صفات منفی مانند تنبلی و احساس ذلت بیانجامد؛ همچنین شیوه‌های رفتار حمایتی عبارتند از: شیوه‌های شناختی رفتار حمایتی؛ شیوه‌های عاطفی رفتار حمایتی؛ شیوه‌های رفتاری رفتار حمایتی. در یک تقسیم‌بندی دیگر می‌توان شیوه‌های رفتار حمایتی از نگاه قرآن را به شیوه‌های عملی و کلامی تقسیم کرد.

با تحلیل عملکرد مردم در برابر دعوت حق و آشنایی با عوامل مختلف معرفت‌شناختی، انسان‌شناختی، هستی‌شناختی، جامعه‌شناختی و روان‌شناختی است که می‌توان کاستی‌ها، نابه نجاری‌ها و عوامل سقوط ارزش‌ها و نیز هنجارها و رفتارهای تعالی‌بخش انسان و جامعه آن روز را شناخت و با برطرف‌کردن ناشایست‌ها و نبایست‌ها و کاربست شایست‌ها و بایست‌ها، به رفتاری معقول و پسندیده نسبت به دین و رهبران الهی برای هویت‌سازی اسلامی و تعالی جامعه امروزی دست یافت. اثر حاضر حاصل تلاش علمی حبیب‌الله حلیمی جلودار است که به معرفی رفتار مردم در برابر دعوت پیامبر اکرم(ص) از منظر قرآن کریم و روایات با نگرشی بر عوامل انسانی، فرهنگی و اجتماعی پرداخته و در سه بخش و شش فصل ارائه شده ­است.

اَبان­ بن­تغلب، یکی از این ستاره ­های پُرفروغ دانش و فرزانگی است. شخصیت اَبان و منزلت او نزد امام باقر(ع) و امام صادق(ع)، از متون مختلف روایی و تاریخی، مشهود است. ابان از آغازگران مکتب حدیثی شیعه در کوفه است؛ چرا­که او شاید اوّلین کسی است که از شیعه، تعریف خاصّی را ارائه کرد. ابان­ بن­ تغلب، راوی بزرگ کوفی است؛ امّا به­ دلیل سفرهای فراوان به مدینه و کسب دانش از امامان معصوم علیهم­السلام، می­توان او را تربیت­ شده امام صادق(ع)، میراث­دار حدیثیِ مدینه و نماینده اهل ­بیت علیه م­السلام در کوفه به­ شمار آورد.

در کتاب حاضر سعی شده تا بار دیگر با آیات قرآن کریم و سنت نبی اسلام در حوزه زن، حقوق و جایگاه خود مطالعه هدفمند انجام گیرد. در این کتاب هم مفهوم والای زن از دیدگاه اسلام و قرآن بیان می‌شود و هم با ایجاد مقایسه‌ای میان دیدگاه اسلام آن­چه اکنون مسلمانان به نام اسلام در حق زن انجام می‌دهد، مقاومتی صورت می‌گیرد. در این کتاب بیان می‌شود که جایگاهی که قرآن برای زن تعریف می‌کند مختص دوران صدر اسلام و یا قبل از ورود بشر به دوره مدرنیته نیست. بلکه قرآن فرمول کلی را در مورد جایگاه زن در جامعه بیان می‌کند.

کتاب تاریخ قرآن، تألیف حجت‌الاسلام محمد­حسین محمدی است که برای دانش‌پژوهان دورۀ کارشناسی علوم قرآن و حدیث نگارش یافته و به تحلیل و بررسی مباحث تاریخ قرآن می‌پردازد. وی در این اثر طی ۱۶ جلسۀ درسی به مباحثی چون کلیات بحث تاریخ قرآن، نزول قرآن، وحی الهی و کیفیت نزول آن، اسامی و اوصاف قرآن، مکی و مدنی‌بودن سوره‌ها، اجزای قرآن، قرائت قرآن، آشنایی با قراء سبعه، نگارش و جمع‌آوری قرآن، مراحل جمع‌آوری قرآن، نگارش و تدوین قرآن پس از رحلت پیامبر(ص)، نگارش و جمع‌آوری قرآن در زمان ابوبکر و مصحف‌های معروف، نگارش و جمع‌آوری قرآن در زمان عثمان و توحید مصاحف، ویژگی‌های مصاحف عثمانی، و شیوۀ نگارش قرآن پرداخته­است.

پژوهش پیش­رو سعی در واکاوی تأثیر و تأثر مبحثی از علم کلام تحت­عنوان نظریه قرآن ازلی از یک­سو و مباحثی از علوم قرآنی از دیگر سو دارد. و با گزارش­گری نظریه قرآن ازلی، به تبیین این فرضیه مهم کلامی پرداخته و ارتباط آن را با 4 مبحث از مباحث علوم قرآنی بررسی می‌نماید. این چهارفصل شامل؛ نسخ، مکّی ‌و ‌مدنی، اسباب نزول و نزول تدریجی می‌باشند.

این کتاب تحت نظر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه نگاشته شده است. پیش از این کتاب، کتابی با عنوانِ روش­شناسی تفسیر نگاشته شده بود که نگارنده در این کتاب سعی کرده است با تکمیل مباحث قبلی به بازگشایی باب­های جدیدی با موضوع روش­های تفسیری اقدام کند. به زعم نگارنده کتاب، قواعد تفسیری قرآن به ما این امکان را می­دهد که بتوانبم به ارزیابی تفسیرهای دیگران بپردازیم و هم قواعدی را برای تفسیر قرآن و شناخت بهتر آیات الهی در اختیار پژوهشگران قرار دهیم.

کتاب حاضر درباره روش­های تأویل قرآن تألیف شده­است. مؤلف که یکی از قرآن­پژوهان معاصر است در زمینه علوم قرآن تألیف‌های فراوانی دارد. نگارنده در این کتاب مسئله تأویل را از زوایای مختلف مورد بررسی قرار داده­است. وی برای فهم تأویل قرآن شرایطی قائل است و می­گوید تا دانش­های لازم برای تأویل قرآن وجود نداشته­ باشد نمی­توان قرآن را تأویل کرد و ازآن­جاکه پیامبر(ص) و امامان(ع) دارای دانش لازم برای تأویل قرآن هستند، لذا تأویل تمام قرآن اختصاص به آن‌ها دارد، گرچه انسان­های دیگر نسبت به علومی که دارند می­توانند از دانش تأویل قرآن بهره­مند باشند، ولی تأویل آن‌ها ناقص است. نگارنده مصحف حضرت علی(ع) را یکی از منابع مهم تأویل قرآن می­داند که توسط ائمه(ع) تأویل‌هایی از آن درباره قرآن نقل شده­است.

کتاب ترجمه­شناسی­ قرآن کریم - رویکرد نظری و کاربردی (مطالعه از سطح واژگان تا ساخت جمله)، تالیف دکتر احمد پاکتچی در سه بخش با عنوان‌های «مباحث نظری و دستگاه انتقادی»، «مسائل هم­ارزی واژگان در ترجمه قرآن کریم»، «مسائل هم­ارزی در سطح جمله، کتاب­شناسی و نمایه» تدوین شده­است. خوانندگان در این کتاب با مباحثی چون مفاهیم ترجمه و ترجمه‌شناسی، چیستی ترجمه، نظریه ترجمه، ترجمه‌شناسی یا دانش ترجمه آشنا می‌شوند. در این اثر سیستم ترجمه از ابتدا تا به­امروز به‌صورت عالمانه و اندیشمندانه بررسی شده­است. دکتر احمد پاکتچی، استاد دانشگاه امام صادق(ع) در این کتاب متون مختلف از کتاب‌های مقدس را از دوران‌ نخستین و از هزاره‌های پیش از میلاد مسیح بررسی و مقایسه کرده تا به قرآن کریم رسیده ­است.