مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

‫در اين پايان نامه که تحقيق و ترجمه کتاب "ولايت در قرآن" تأليف آية‌الله جوادي آملي به زبان اردو مي‌باشد، به شرح و بررسي ابعاد مختلف ولايت و مراتب و اقسام آن از ديدگاه قرآن کريم پرداخته شده است. نويسنده ابتدا به بررسي اهميت ولايت و معرفت يافتن نسبت به آن مي‌پردازد و سپس جايگاه ويژه ولايت در آموزه‌هاي اسلامي به ويژه قرآن کريم را تبيين مي‌نمايد. به اعتقاد وي، تمامي معارف اسلامي را در فرهنگ ولايت خلاصه شده است. مؤلف انديشمند، نخست به تبيين مفهوم لغوي و اصطلاحي ولايت پرداخته و معناي آن را از ديدگاه آيات و روايات، فقه، کلام و عرفان بيان کرده و سپس ابعاد فردي، اجتماعي و سياسي ولايت را بررسي مي‌کند. آن گاه به ولايت پيامبران الهي نسبت به مردم اشاره نموده و ظهور ولايت الهي به دست آنان را از جهات عقلي و فردي ضروري ارزيابي مي‌نمايد. وي منشأ اعتبار ولايت معصومين( را همانا ولايت خداوند متعال تلقي مي‌کند. در همين راستا به دو نوع کلي ولايت يعني ولايت تشريعي و ولايت تکويني پرداخته و نحوه تحقق ولايت الهي را ولايت معصومين اعم از پيامبر اسلام و ائمه( مي‌داند. اقسام ولايت‌هاي نام برده شده در قرآن کريم مانند ولايت خدا، ولايت شيطان، ولايت مؤمنان و ولايت کافران و چگونگي تحقق اين ولايت در مراتب مختلف آن از مباحث بعدي اين نوشتار است. نويسنده بر اين باور است که از جمله عوامل وموجبات تحقق ولايت در افراد، همانا معرفت خدا، اخلاص، معرفت نفس، محبت راستين به خدا در راستاي معرفت الهي و عبادت و بندگي است. وي عبادت را نردبان يقين و طريق کشف ولايت معرفي مي‌نمايد و آخرين درجه براي رسيدن به ولايت را تسليم و رضاي محض الهي عنوان مي‌کند. مباحث پاياني اين پژوهش، به تشريح ولايت انبيا و اهل بيت( و اثبات آن، معناي ولايت غير پيامبران و ائمه( مانند مريم(، مادر موسي( و اصحاب کهف و شرح و بررسي مفهوم ولايت فقيه به عنوان يکي از مراتب ولايت و دلايل عقلي و نقلي مترتب بر آن و همچنين اثبات ولايت مطلقه فقيه در عصر غيبت اختصاص دارد.

‫یکی از علوم پیش نیاز مفسر، دانش مفردات است که به بیان معانی و مفاهیم واژه¬های قرآن می¬پردازد. این علم از زمان پیامبر (ص) وجود داشته است به طوری که اگر مردم زمان نزول معنی بعضی کلمات را نمی¬دانستند، تفسیر آن را از پیامبر (ص) و بعدها از ائمه می¬پرسیدند. البته دانش مفردات نیز مانند دیگر علوم در زمان¬های بعد گسترش پیدا کرده و مورد توجه دانشمندان و مفسران قرار گرفته و کتاب¬ها و مقالات بسیاری در این زمینه نوشته شده است. از جمله مفسرانی که در اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم به ایم امر پرداخته، طبرسی صاحب کتاب ارزشمند «مجمع البیان فی التفسیر القرآن» و زمخشری نویسنده¬ی کتاب «الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل» می-باشند. به علت اهمیت فهم مفردات قرآن کریماز یک سو و اهمیت این دو تفسیر کهن ادبی از سوی دیگر، در این پایان نامه معنای واژه¬های جزء اول قران(حمد و بقرهآیات 1-27) از نظر این دو مفسر بررسی شده و در مرحله¬ی بعد میان دیدگاه این دو مفسر به نوعی مقایسه و بررسی انجام گرفته، که در تطبیق نظر دو مفسر از آرای سایر لغویان و مفسران نیز استفاده شده است. یکی از نتایجی که در ضمن مقایسه دیدگاه هر دو مفسر ذیل معنای واژه¬ها به دست آمده این است که طبرسی بیشتر معنای لغوی واژه¬ها را بیان نموده ولی زمخشری به معنای واژه با توجه به سیاق پرداخته است. البته این بدان معنا نیست که طبرسی به سیاق آیه توجه نداشته بلکه در بخش های دیگر مجمع البیان ماندد «المعنی» به سیاق آیه نیز توجه کرده وآیات را معنا می¬کند. بنابراین می¬توان گفت نظر این دو مفسر بزرگ می¬تواند در کنار هم در روشن شدن معنای واژه مؤثر واقع شود. کلیدواژگان: مفردات قرآن ، بررسی تطبیقی، مجمع البیان، طبرسی، الکشاف، زمخشری

‫پيامبر اسلام( در طول زندگي خود با پانزده زن ازدواج نمود، که در هنگام رحلت آن حضرت، نه تن از زنان ايشان زنده بودند. بر حسب آيات قرآن، پيامبر اسلام( از اين امکان برخوردار بود که با زناني که مهريه‌شان پرداخته شده، کنيزاني که از طريق انفال و غنايم به‌دست آن جناب رسيده، با دختران اقوام خود، و نيز با زناني که خود را به پيامبر هبه مي‌کنند، ازدواج نمايد. دشمنان اسلام بر ازدواج‌هاي متعدد پيامبر اسلام( خرده گرفته‌اند، در حالي‌که آن حضرت بر اساس مصالح و حکمتي که در نظر داشت، ازدواج مي‌کرد. برخي از مصالحي که موجب ازدواج پيامبر گرديده عبارت است از: عاطفه انساني، دلسوزي نسبت به زنان بيوه، سرپرستي ايتام، جلب حمايت اقوام مختلف، جذب اقوام گوناگون به‌سوي اسلام، از بين بردن خرافات جاهلي، حفظ شخصيت و جان زنان، تسهيل امور پيامبر، و آموزش احکام به زنان جامعه اسلامي. البته پاکدامني اين زنان، برتري آنان نسبت زنان ديگر و ملقب شدن به امّ‌المؤمنين، از ويژگي‌ها و امتيازات خاص زنان پيامبر اسلام بود. همچنين براي همسران پيامبر اسلام( احکامي بيان شده است، که بخشي از اين احکام مانند عدم جواز نکاح مجدد آنان، اختصاص به اين زنان دارد؛ و برخي ديگر از اين احکام، عمومي است ولي درباره زنان پيامبر از اهميت و تأکيد بيشتري برخوردار است، مانند ممنوع بودن حضور غيرضروري در اجتماع، لزوم رعايت عفت، اقامه نماز، پرداخت زکات و مهرالسنه. پيامبر در برخورد با زنان خود همواره با مهر و عدالت در همه‌زمينه‌ها رفتار مي‌کرد، و اشتباهات آنان را اگر مربوط به شخص آن حضرت بود، ناديده مي‌گرفت. اما رفتار زنان پيامبر نسبت به ايشان يکسان نبوده است؛ آن‌ها نسبت به يکديگر نيز گاهي رفتاري هماهنگ داشته، و برخي با هم مشکل داشتند. برخي از آنان با حاکمان وقت موافق و برخي نيز مخالف بودند. همچنين رفتار آنان با اهل بيت( نيز متفاوت بوده است.

‫ه‍دف‌ پ‍ژوه‍ش‌ ج‍م‍ع‌ ب‍ن‍دی‌ ک‍اره‍ای‍ی‌ ک‍ه‌ در ای‍ن‌ زم‍ی‍ن‍ه‌ ص‍ورت‌ گ‍رف‍ت‍ه‌ و ب‍ررس‍ی‌ ک‍ش‍ف‍ی‍ات‌ ج‍دی‍د ع‍ل‍م‍ی‌ اث‍ب‍ات‌ ب‍ی‍ش‍ت‍ر اع‍ج‍از ق‍رآن‌ اس‍ت‌ روش‌ پ‍ژوه‍ش‌ ف‍ی‍ش‌ ب‍رداری‌ از آی‍ات‌ و اح‍ادی‍ث‌ و ک‍ت‍ب‌ ت‍ف‍س‍ی‍ر و ع‍ل‍م‍ی‌ اس‍ت‌ ت‍ح‍ق‍ی‍ق‌ ن‍ش‍ان‌ م‍ی‌ده‍د ک‍ه‌ ت‍م‍ام‌ اس‍راری‌ ک‍ه‌ در آف‍ری‍ن‍ش‌ وج‍ود دارد ه‍م‍گ‍ی‌ ب‍ه‌ خ‍اطر وج‍ود اش‍رف‌ م‍خ‍ل‍وق‍ات‌ ی‍ع‍ن‍ی‌ گ‍ل‌ س‍رس‍ب‍د آف‍ری‍ن‍ش‌ اس‍ت‌ ت‍ا ب‍ا اس‍ت‍ف‍اده‌ از ن‍ع‍م‍ت‍ه‍ای‍ش‌، ق‍دم‌ در م‍س‍ی‍ر ت‍ک‍ام‍ل‍ی‌ خ‍وی‍ش‌ ب‍گ‍ذارد و ب‍ه‌ م‍رت‍ب‍ه‌ای‌ ن‍ای‍ل‌ گ‍ردد ک‍ه‌ ه‍ی‍چ‌ م‍خ‍ل‍وق‍ی‌ ت‍وان‌ رس‍ی‍دن‌ ب‍ه‌ آن‌ م‍رت‍ب‍ه‌ را ن‍دارد و آن‌ ح‍اص‍ل‌ ن‍گ‍ردد ج‍ز ب‍ا ع‍ب‍ادات‌ او ک‍ه‌ "و م‍ا خ‍ل‍ق‍ت‌ ال‍ج‍ن‌ والان‍س‌ الال‍ی‍ع‍ب‍دون‌" پ‍س‌ ه‍دف‌ از خ‍ل‍ق‍ت‌، ع‍ب‍ادت‌ اوس‍ت‌ زی‍را ف‍ق‍ط در ع‍ب‍ادت‌ او، خ‍ود را م‍ی‌ی‍اب‍د و ه‍ر ک‍ه‌ خ‍ود را ی‍اف‍ت‌ (م‍ن‌ ع‍رف‌ ن‍ف‍س‍ه‌) او را ی‍اف‍ت‍ه‌ اس‍ت‌ (ف‍ق‍د ع‍رف‌ رب‍ه‌) و ای‍ن‌ ن‍ه‍ای‍ت‌ ک‍م‍ال‌ اس‍ت‌.

قرآن کریم مهم ترین منبع انسان شناسی است. انسان هنگامی که پا به حیات مادی می گذارد و در زمین مستقر می شود، مسافری است که به کاروان سرای دنیا وارد می گردد.او با فطرت خود توجه دارد که دست قدرت خدایی دانا و حکیم او را به این کره خاکی آورده است و همسایه دیگر آفریدگان خود قرار داده است. از این رو، از پرسش های اساسی ای که ذهن بشر را به خود جلب می کند، نحوه تعامل او با دیگر موجودات است.ریشه این روابط در فطرت انسان به ودیعت نهاده شده است. با وجود این برای شکوفایی و عملیاتی کردن آنها نیازمند هدایت و راهنمایی خالق متعال است. این مقاله پاسخ پرسشهای اساسی ذیل است: 1. رابطه ام با خدا چگونه باشد؟ 2. رابطه ام با خویشتن چگونه باشد؟ 3. رابطه ام با دیگر مخلوقات چگونه باید باشد؟ پژوهش جامع درباره این پرسشها از امکان این مقاله افزون است. از این رو به اختصار نکاتی در این باره اشاره می شود.

معناشناسی از جمله علومی است که به شناخت دقیق واژگان و کشف معانی نهفته ی آن ها در متون مختلف می پردازد این دانش در اواسط قرن 19 پا به عرصه گذاشت ظاهراً ماکس مولر و میشل بریال از جمله واضعانِ این دانش بودند معناشناسی هر واژه ای با در نظر گرفتن روابط مفهومی میان واژگان آن متن به دست می آید فرهنگ لغت ها فقط بخش جزئی و منفکی از معنی واژگان را در اختیار پژوهشگران قرار می دهند در نتیجه برای بررسی معنای دقیق واژه مورد نظر (مثلاً ضرب) در قرآن کریم و روابط معناشناختی آن و تبیین جایگاه آن در آیات مختلف به این پژوهش روی آوردیم پژوهش حاضر درصدد است از طریق شناسایی کاربرد تاریخی و توصیفی واژه ضَرَبَ، تطور و توسعه معنایی این واژه را پیش از اسلام و پس از آن تعقیب کند تا به درک هر چه بهتر مفهوم آن نائل آید لذا با اهتمام به کاربردهای «ضَرب» با توجه به بافت آیه، سیاق آیات قبل از آیه ی مورد نظر و فضای آیاتی که بعد از آن آیه قرار می گیرند و سایر عناصر تشکیل دهنده همچون واژگان متقاربه المعنی ، وجوه آن را مشخص کند که نهایتاً به کشف اصول کلی حاکم بر معانی آیات نه تنها مراد ظاهری آیات، با روش توصیفی – تحلیلی دست یابد. واژه ضرب یکی از واژه های قرآنی است که 57 بار به آن اشاره شده است درک معانی مختلف آن منوط به بافتی است که در آن لحاظ شده است. حاصل بررسی و تحلیل معناشناسی در این پژوهش نشان داد که سیر معنایی این واژه با توجه به بافت معنایی آیاتِ قرآن، معانی متعددی چون زدن، سفرکردن (به قصد تجارت یا جهاد و جنگ)، پایکوبی، رویگردانی، مَثَل زدن برای بیان و توصیف و... دارد همچنین همه روابط معنایی بررسی شدند از جمله رابطه ترادف این واژه با کلماتی مانند وکز، اقتتال و ... و همنشینی آن با ترکیب ضرب...مثلاً یا ضرب فی الأرض و سایر روابط نیز مورد بررسی قرار گرفت که همه این ها تأثیر شگرفی در مشخص کردن معنای آیات داشت.