مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

‫در اين پژوهش شيوه‌هاي برخورد انبيا با مخالفان از نگاه قرآن مورد بررسي قرار گرفته است. قرآن کريم اهداف دعوت انبيا را دعوت به يکتاپرستي، تعليم و تربيت، و برقراري عدالت اجتماعي دانسته است. همچنين قرآن در مورد انبيا به اصول اخلاقي مهمي مانند پاي‌بندي به اخلاقيات و عمل به گفته‌هاي خود، اشاره کرده است. قصص انبيا که بخش عمده‌اي از آيات قرآن را تشکيل داده است، از لحاظ شکل و محتوا داراي ويژگي‌هاي خاصي است، و در آن‌ها اهدافي مانند تربيت و آموزش، تفهيم اصول و تقويت روحي مسلمين نهفته است. مترفين، مستکبران، احبار و رهبان، مستضعفان و برخي از گروه‌هاي ديگر اجتماعي، در طول تاريخ به مخالفت با انبيا برخاسته‌اند،‌که از نظر قرآن تعصب بر روش نياکان و غرور علمي، علت مخالفت آنان بوده است. آن‌ها با اتهام سحر و جنون، استهزاء و تمسخر، اِعراض، تکذيب، تهديد به قتل و تبعيد، و تصميم به قتل انبيا، با ايشان برخورد مي‌کردند. در مقابل، پيامبران با دعوت به توحيد و تقوي، تفاهم فرهنگي با مردم، و بر اساس عدالت‌خواهي، صراحت، قاطعيت، تبشير، انذار، و حمايت از پابرهنگان و ضعفاء عمل مي‌کردند. همچنين حکمت، موعظه حسنه و جدال احسن، روش‌هاي عمده و اساسي پيامبران الهي بوده است. از سوي ديگر، انبياي الهي مانند نوح، هود، صالح، ابراهيم، لوط، شعيب، موسي، عيسي و محمد( در برخورد با مخالفان به اتخاذ شيوه متناسب با اقتضائات زماني و مکاني هر وضعيت مي‌پرداختند. در اين ميان، سيره پيامبر اسلام( به‌دليل شرايط و موقعيت خاصي که براي ايشان وجود داشت، و با گروه‌هاي مختلفي برخورد داشتند، داراي اهميت ويژه‌اي است، و خصوصاً شيوه‌هاي حکومتي ايشان و تعامل آن حضرت با ملل و اديان ديگر بسيار مهم است. شيوه‌هاي رفتاري و برخورد انبيا با مخالفان، در جوامع امروزي نيز قابل بهره‌برداري است و مبلغان ديني بايد با اين شيوه‌ها آشنا شده و در موقع لزوم بر اساس آن عمل نمايند.

‫چکيده : در اين نوشتار به بيان آثار مهّم سياسي، اقتصادي، سياسي، اعتقادي، اخلاقي، جسمي و نفساني برخي عبادات همچون: نماز، روزه، خُمس، زکات و نقش آن ها در جامعه اسلامي پرداخته شده است. نگارنده به همين منظور کوشيده تا موضوع را در شش فصل تبيين ساخته و به مخاطَب انتقال دهد. او در فصل اوّل مباحثي مقّدماتي در زمينه مفهوم لغوي و اصطلاحي و نيز قرآني و فقهي عبادت، معناي جامعه، قوم، ملّت، قبيله، امّت، قريه، شهر و همچنين معناي عرفي عبادت را ارائه کرده و سپس در فصل دوم مراتب و اقسام آن را بيان مي دارد. وي عبادت را به اعتبار نوع معبود به عبادت خدا و شيطان و به اعتبار نوع آن به عبادات واجب، مستحب، بدني و عبادات ها و واجبات مالي تقسيم کرده است. در فصل سوم وي با اشاره به آثار اخلاقي و اعتقادي عبادت و نقش عبادات مهّمي همچون: روزه، نماز، امر به معروف و نهي از منکَر، زکات، خُمس، جهاد و حج را در کسب تهذيب نَفس و تقويت اعتقادات افراد وارسيده است. نگارنده در فصل چهارم به آثار سياسي عبادت توجّه کرده و ضمن بررسي ظرفيّت سياسي يک امّت به ويژه امت اسلامي، تأثيرهاي سياسي عباداتي مانند نماز، امربه معروف و نهي از منکَر، حج، خُمس و زکات را در ايجاد ظرفيّت هاي سياسي، کسب وحدت اسلامي، حفظ نظام اسلامي و انسجام مسلمانان تجزيه و تحليل کرده است. در فصل پنجم وي به تبيين آثار اقتصادي عبادات مذبور به ويژه خُمس و زکات در ايجاد تأمين اجتماعي گسترده و رفاه خانواده براي قشرهاي آسيب پذيراشاره کرده و تأثير آن ها براي تحصيل مصلحت امّت اسلامي و آثار عبادات ديگر را براي بسط برکات الهي و افزونيِ نعمت‌هاي خداوند در جامعه اسلامي بررسي مي کند. او در فصل ششم و پاياني آثار جسمي و نفساني عباداتي همچون: روزه و نماز را تبيين کرده و تأثير عبادات اخير را در سلامت جسم و آرامش روحي، با توجّه به آيات و روايات و اطّلاعات علمي و جديد امروزي ذکر کرده است. وي همچنين مي کوشد تا مفهوم عبادت را تعميم داده، هر عملي را که منجر به کسب منفعت براي جامعه اسلامي و با هدف تقويت آن باشد، عبادت دانسته و تقسيم‌بندي او از عبادات بر حسب نوع آن ها نيز به همين منظور صورت پذيرفته است.

‫پاياننامه حاضر به بحث پيرامون مفردات يا تكواژههاى غريب قرآن كريم اختصاص داشته و در آن به مباحثى از اين قبيل پرداخته شده است: علوم قرآنى چيست؟ اهميت موضوع غريب القرآن، غريب القرآن جزء كدام قسم غريب است، و علل غريب نمودن بعض واژگان قرآنى. در پايان، اشارهاى گذرا نيز به تأليفات غريب القرآن شده است.

‫پژوهش حاضر با روش توصيفي ـ تحليلي به بررسي اين فرضيه پرداخته است که: زبان قرآن، واقع‌نما بوده و اين موضوع با چند ساحتي بودن آن منافاتي ندارد. زبان قرآن اگرچه بر اساس ملاک‌هاي عرفي نازل گرديده است اما با زبان عرف، تفاوت‌هاي اساسي دارد، که وجود اين تمايزهاي روشن ما را به عدم همساني زبان ديني و زبان عرفي سوق مي‌دهد. ديدگاه مختار از ميان ديدگاه‌هاي مختلفي که درباره زبان قرآن مطرح شده، آن است که قرآن کريم داراي زباني سهل و ممتنع است؛ سهل بودن درک و فهم قرآن به‌خاطر آن است که بسياري از مطالب آن به زبان ساده بيان شده است و همه مردم در صورتي که به آن توجه و دقت نمايند، به اندازه ظرفيت و توان خويش مي‌توانند آن را بفهمند. و ممتنع بودن آن به اين خاطر است که قسمت‌هايي از قرآن به معارفي عميق و مسائلي ظريف در ارتباط با خداي متعال، جهان پس از مرگ، قيامت، روح و... پرداخته است؛ اين مسائل به‌دليل وجوه گوناگون و معاني مختلف، نيازمند توضيح و تفسير از سوي کساني است که با اين رشته آشنايي کامل داشته و از کليه مسائل مربوط به قرآن باخبرند. اما در هرحال، گزاره‌هاي قرآني، گزاره‌هايي شناختاري بوده و از امور واقعي گزارش مي‌دهند. ارتباط با خارج، اصل معرفت‌زايي، اثبات پذيري عقلاني و هدف‌مندي زبان قرآن از دلايل برون ديني است که ثابت مي‌کند زبان قرآن حاکي و حاوي مطالبي است که در حقيقت وجود داشته و دارد. همچنين جامعيت قرآن، تحريف‌ناپذيري قرآن، معرفت بخشي و صدق گزاره‌هاي تاريخي قرآن نيز به عنوان دلايل درون‌ديني براي اثبات واقع‌نمايي زبان قرآن، قابل طرح است.

‫چکيده : پايان نامه حاضر، در قالب سه فصل به تحليل مفهوم "کلمه" و مصاديق متعدد آن در قرآن کريم مي‌پردازد. نويسنده ضمن احصاي آياتي چند مشتمل بر واژه "کلمه" و مشتقات آن، تفاسير مختلف را نيز نقل و استقرايي از لحاظ تفسيري ارائه کرده است. وي نخست ضمن بيان معناي لغوي و اصطلاحي کلمه و کلمات، الفاظ و اصطلاحات مرتبط با اين واژه‌ها را نيز ذکر کرده و استعمال و دلالت‌هاي لفظ کلمه و کلمات در قرآن را نيز از لحاظ تفسيري تبيين مي‌سازد. نگارنده در همين زمينه به کاربردهاي لفظ کلمه در قرآن کريم به معناي کلام و سخن خداوند متعال، کلام و سخن بشر و کلام و سخني که صدور آن از طريق دهان و زبان صورت نگرفته، اشاره کرده و مفهوم تکلم خداوند در قرآن به معناي وحي ارسالي، القاي معناي مراد در قلب شخص پيامبر و ساير مخلوقات و انسان‌ها، سخن گفتن خدا با الفاظ مطابق با لغت مخاطب و سخن گفتن حق تعالي به وسيله واسطه، و انواع متکلم و کلام را از منظر قرآن کريم شرح مي‌دهد. نويسنده خداوند متعال را در دو محور متکلم مي‌شمارد. محور اول حقيقت کلام خدا و چيزهايي که مرتبط با صفات ذاتي و فعلي او هستند؛ که در اين زمينه نظريه اشاعره درباره "کلام نفسي" و دليل‌هاي آنان به صورت مبسوط بيان گرديده است. محور دوم درباره مخلوق بودن کلام حق تعالي و حادث يا قديم بودن آن است، که در اين باب نيز ديدگاه‌هاي حنابله و اشاعره و سپس آراي اهل بيت( مطرح و ادله آنان نيز در اين باره شرح داده مي‌شود. نويسنده تمام آيات متضمن صيغه‌هاي جمع، مفرد، ماضي، مضارع، مستقبل و... را گردآورده و در شانزده آيه مصاديق آن‌ها را فراروي مخاطبان مي‌نهد. در پايان، شبهه‌هاي مطرح شده درباره کلمه بودن حضرت عيسي( و تثليث خدايان، فرزند بودن مسيح براي خدا و ادعاي الوهيت مسيح توسط مسيحيان، مطرح و پاسخ آن‌ها ذکر شده است.

‫در اين تحقيق، ادوات شرط با تكيه بر پانصد آيه از آيات قرآنى بررسى شده اند. افزون براين فعل و جواب شرط در آنها تعيين و بيان شده است. اين پژوهش را بايد نوعى تفسير موضوعى خواند.