مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

از آنجا که اخلاق مبتنی بر مابعدالطبیعه است، بدون تردید بررسی اهداف و نتایج اخلاقی آموزه­ها نیز بدون پژوهش­های مابعدالطبیعی امکان­پذیر نخواهد بود. افلاطون پایه­گذار بسیاری از مباحث هستی­شناسی، معرفت­شناسی و اخلاقی در فلسفه مغرب است. تأثیر او در تفکر فلسفی به حدی است که به عقیده وایتهد تمام تاریخ فلسفه، چیزی جز حاشیه­نویسی بر آثار افلاطون نیست. طریق غالب او طرح مباحث عقلی در قالب گفت­وگو و تمثیل است. سه تمثیل مهم و تأثیرگذار غار، آفتاب و خط، علاوه بر اینکه نشان­دهنده ژرفای اندیشه فلسفی او است، تأثیر انکارناپذیری در حوزه­های معرفت­شناسی، هستی­شناسی و اخلاق گذاشته است، هرچند هر کدام از تمثیل­ها آثار و نتایج خاص خود را دارد و اشتراکاتی را میان آنها می­توان یافت ولی تهافت و ناسازگاری در این خصوص در سخنان افلاطون دیده نمی­شود. نیز منتقدان و مخالفان اندیشه افلاطون مانند ارسطو و ابن­سینا و دیگران گرچه با نظریه مثل مخالفت یا آن را نقد کرده­اند اما پژوهش و تحقیقی راجع به نشان­دادن ناسازگاری در مدعیات مقاله پیش رو دیده نمی­شود. در این مقاله نتایج اخلاقی تمثیلغار که در حوزه انسان­شناسی فلسفی نیز اهمیت فراوان دارد استنباط و استخراج می­شود؛ نتایجی که از تأمل در ساختار فلسفه افلاطون و تمثیل غار به نحو اجتهادی به دست آمده است.

ناصر خسرو شاعري است منحصر بفرد، يكي از اين جهت كه در رديف معدود شاعراني است كه با تحقيق و تفحص را ه خود را- جدا از هر گونه تعصب و نگرشي – يافته و براي اثبات درست بودن راه خود از نظر منطقي بويژه متوسل شدن به كلام وحي از هر كوششي در اين راه فروگذاري نكرده است و در اين ارتباط بيشتر به تأويل نظر دارد كه در نهايت اين تأويل را به خاندان عصمت و طهارت ارجاع مي دهد و با اين نگاه كه مأمور تبليغ راه خود نيز مي‌باشد تمام مباحث منطقي را براي دنبال كردن و به نتيجه رساندن راه خود طي كرده و هم از معاني و مفاهيم و هم از الفاظ و تركيبات قرآني در لابه لاي نوشته‌ها به ويژه در ديوان بهره‌مند گرديده است. تحقيق حاضر به روش كتابخانه‌اي و به صورت داده هاي مطالعاتي و برداشت هاي استدلالي و به روش توصيفي و تحليلي به بسياري از سوالات و ابهامات در اين خصوص پاسخ مي دهد.

هيچ حركت اقتصادي و خصوصا ًاخلاق جهادگونه در منظومة معرفتي ديني نمي تواند موفق باشد مگر آنكه خواستگاه، مسير و مقصد آن خدايي, و بر مبنای اخلاقیات باشد. با تدبر در قرآن كريم مي بينيم اهميت بحث هاي اخلاق اقتصادي در دين مبين اسلام به گونه اي است كه خداي متعال بخش قابل توجهي از اين كتاب بزرگ و انسان ساز را به بحث هاي مختلف كلان و گاهي ريز اقتصادي از جمله حلال، حرام، مكروه، مستحب، جمع اموال، امتحان الهي از طريق مال دنيا، خمس، زكات، خريد، فروش، اجاره و حتي نوع عمليات اقتصادي مثل شكار، صيد، اماكن، زمان هاي حرمت صيد، زراعت، غواصي، كشتيراني، دامداري و ... اختصاص داده است. در اين راستا بنا داريم ابتدا مختصراَ به معني جهاد و اقتصاد پرداخته، سپس شاخص هاي مدنظر قرآن كريم و نهج البلاغه را براي تحقق اقتصاد اسلامی در يك جامعه را بررسي كرده و پس از آن بعضي از راهكارهاي اخلاق اقتصادي مندرج در قرآن كريم و نهج البلاغه و همچنين نتايج و آثار حاصله از اقتصاد اسلامی را در اين مقاله هرچند به قدر بضاعت كم خودمان واكاوي نماييم.

نگاهی اخلاقی به شرک در کنار نگاه معرفتی، از پاسخ این پرسش پرده برمیدارد که چرا شرک از بزرگترین گناهان است. شرک دو قسم است: جلی (آشکار) و خفی (پنهان). بیشتر مردم، حتی مؤمنان نیز از قسم پنهان آن مبرّا نیستند. شرک جلی و خفی منشأ بسیاری از رذایل خلاقی است. دقت در لایههای رذایل اخلاقی مرتبط با صفات هدایتگر یا عملکننده، چگونگی نقش شرک را آشکار میسازد. برخی دانشوران اخلاق برای نفس هفت جهتگیری برشمردهاند: جهتگیری نفس نسبت به مبدأ، جهتگیری نفس نسبت به عاقبت خویش، جهتگیری نفس نسبت به خویشتن، جهتگیری نفس نسبت به آینده، جهتگیری نفس نسبت به مواهب دنیوی، جهتگیری نفس نسبت به دیگران و جهتگیری بازدارندة نفس. پژوهش حاضر براساس این دیدگاه به تبیین نقش شرک در رذایل اخلاقی پرداخت. -------------- نگاهی اخلاقی به شرک در کنار نگاه معرفتی، از پاسخ این پرسش پرده برمیدارد که چرا شرک از بزرگترین گناهان است. شرک دو قسم است: جلی (آشکار) و خفی (پنهان).

فقر و بحران‌های محیط‌زیست با تأثیر متقابل، از موانع اصلی تحقق پایداری‌‌اند و با تشدید یکی، دیگری نیز تشدید می‌شود. این واقعیت تلخ در الگوواره‌هایی ریشه دارد که از ارزش‌های معنوی تهی‌هستند و به‌همین دلیل نتوانسته‌اند برای رفع بحران‌های زیست‌محیطی و فقرزدایی راه‌حلی قطعی بیابند. این مقاله، ضمن بررسی و نقد نارسایی دو الگوی اثبات‌گرا و پسااثبات‌گرا در رفع بحران‌های یادشده، برای گذر از آن‌ها، الگوی توحیدمحور را معرفی کرد. این الگو که بر مبنای اسلام و آموزه‌های توحیدی است، با رویکردی متعالی به تشریح ابعاد فقر و بحران‌های زیست‌‌محیطی می‌پردازد و اجزای هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی، انسان‌شناسی، روش‌شناسی و ارزش‌شناسی آن را در نگاه به فقر و بحران‌های محیط‌زیست تبیین می‌کند.

چکیده با پیشرفت تکنولوژی و گسترش فضای مجازی، آسیب­های جدیدی دامن­گیر کاربران اینترنت گشته است. این آسیب­ها بر روی زندگی فردی و جمعی افراد تأثیر می‌گذارد. در بُعد فردی آسیب‌های جسمانی و روان‌شناختی وجود دارد. آسیب­های روان‌شناختی مورد بحث در این مقاله، افراط در استفاده از اینترنت، انزوای اجتماعی و تحلیل توان عقل است. اگر فرض کنیم کاربران از اینترنت به‌صورت کاملاً اخلاقی استفاده می­کنند و هیچ‌گونه رفتار غیراخلاقی مثل هرزه‌نگاری، هرزه‌بینی، ارتباط صمیمی و خارج از شرع و اخلاق با غیرهمجنس و .... انجام نمی­دهند باز این سؤال مطرح است که استفاده از فضای مجازی چه آسیب­هایی برای فرد داشته و نظر اخلاق اسلامی در مورد هر یک از آسیب‌ها چیست؟ در این مقاله به این مسائل از منظر اخلاق اسلامی پرداخته می­شود. این تحقیق یک تحقیق کاربردی است و روش تحقیق اسنادی است که از گردآوری اطلاعات به‌صورت کتابخانه‌ای و تحلیل اطلاعات با رویکرد توصیفی، تحلیلی- تجویزی صورت می‌پذیرد.

این تحقیق با هدف تعیین رابطۀ بین سلامت روانی و سبک دل‌بستگی با نگرش مذهبی در دانشجویان دانشگاه پیام‌نور آمل انجام شد. روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی است. ازنظر هدف، این پژوهش به صورت طرح کاربردی است. همچنین، جامعۀ آماری آن شامل 4هزار و 152 نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی و کارشناسی‌ارشد دانشگاه پیام‌نور آمل در سال 1393 بود. از بین جامعۀ آماری براساس فرمول کوکران تعداد 413 نفر از دانشجویان به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسش‌نامۀ نگرش مذهبی خدایاری (1378) و پرسش‌نامۀ سلامت روانی گلدبرگ ( 1972) و پرسش‌نامۀ سبک دل‌بستگی هازن و شیور (1995) بود. داده‌ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چندگانه به روش همزمان با استفاده از نرم‌افزار SPSS21 تحلیل شد. بین مؤلفه‌های سلامت روان و سبک‌های دل‌بستگی با نگرش مذهبی دانشجویان رابطۀ مثبت وجود داشت. تحلیل رگرسیون نیز نشان داد که نشانگان بدنی و افسردگی و سبک‌های دل‌بستگی، نگرش مذهبی دانشجویان را پیش‌بینی می‌کنند. همچنین، یافته‌های حاصل از این پژوهش بر کاربرد سلامت روان و دل‌بستگی در نگرش مذهبی دانشجویان تأکید می‌کند.

چنان که از عنوان این پژوهش بر میاید ، موضوع آن درباره نوع خاصی از حق است . واژه­ی حق مشترک لفظی است و کاربردها و معانی فراوانی دارد . اما یکی از مهمترین مواردی که این اصطلاح بر آن صدق میکند، قواعد و فضایل اخلاقی است که میتوان آن را حق اخلاقی نامید ، چرا که برخی از امور وارزش های اخلاقی نوعی حق را ایجاد می کنند که ما اخلاقا ملزم به رعایت آنها هستیم . البته این نوع از حق با سایر حقوق ، به ویژه حقوق قانونی تفاوتهایی دارد ، از جمله اینکه حقوق اخلاقی ضمانت اجرا ندارد و اگر آن را رعایت نکنیم قابل مجازات و پی گیری نمی باشد . در این پژوهش برای تببین بیشتر این نوع از حق ، به دیگر تفاوتهای حقوق اخلاقی و قانونی نیز اشاره خواهد شد . حقوق اخلاقی دارای تقسیم بندی های خاص خودش می باشد .. از جمله حقوق درونی ، حقوق انسان بر خودش ، ونیز بر اعضا و جوارح خویش است . واز جمله حقوق بیرونی ، می توان به حقوقی که در روابط انسان با سایر انسان ها و بالاخره با حیوانات و حتی اجسام نیز اشاره نمود . به نظر نگارنده ، همانطور که در فضای واقعی و حقیقی ، این حقوق ( اخلاقی ) ارزش واعتبار دارد در فضای مجازی هم می توانیم مصادیقی برای آن پیدا نماییم که آگاهی و آشنایی ما با آن ، ما را ملزم به رعایت بیشتر آن در فضای مجازی خواهد کرد.

چکیده حدیثی در کتب اهل‌ِسنت از لسان نبی مکرم اسلامJ به‌‌صورت دعا نقل شده که عبارت است از «اللَّهُمَّ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ أَغْضَبُ‏ کَما یَغضِبُ البَشرُ وأرضَى کما یَرضَى البَشرُ فَمَن لَعَنتُه مِن أحَدٍ مِن أُمَّتی فَاجعَلها لَه زکاةً و رَحمةً» این حدیث با اختلاف‌‌هایی در الفاظ، مورد پذیرش آنان قرار گرفته است و پایه و اساس برخی از معارف آنها از جمله مبنای مباحث اخلاقی، نبیّ، ولیّ و انسان‌‌شناسی آنها را رقم می‌‌زند. سؤال این است که آیا این حدیث به همین صورت از پیامبرJ نقل شده است و چنین غضب و رضایتی در پیامبرJ وجود دارد یا اینکه بخشی از آن مورد دستبرد جاعلان حدیث با انگیزه‌‌های ویژه قرار گرفته است؟ با توجه به‌‌صراحت اعلام پیامبرJ در خصوص جعل حدیث از طرف دروغ‌‌گویان و نسبت دادن به ایشان، در این مقاله به بررسی این دو صفت پیامبر از دیدگاه این حدیث، با روش تحلیل محتوایی و تا حدودی بررسی سندی می‌‌پردازیم و آنرا با آیات قرآن و روایات محک می‌‌زنیم. به‌‌نظر می‌‌رسد قسمت اول حدیث درست است اما بخش دوم که عبارتست از : «فَمَن لَعَنتُه مِن أحَدٍ مِن أُمَّتی فَاجعَلها لَه زَکاةً و رَحمةً» صحت ندارد و با غرض تطهیر اخلاقی برخی صحابه، به ‌‌پیامبرJ نسبت داده شده است.

چکیده موضوع تغییرپذیری اخلاق از موضوعات بنیادین دانش اخلاق است. امکان تغییر اخلاقِ انسان پیامدهای مهمی، مانند سخن‌گفتن از اخلاقی‌سازی فرد و جامعه، زندگی سعادت‌محور و مباحث تربیتی دارد. ازاین‌رو، اخلاق‌پژوهان به این موضوع در کنار مباحث تربیتی و اخلاقی توجه کرده‌اند. در این جستار، بحث تغییرپذیری اخلاق از دیدگاه راغب اصفهانی بررسی شده است. راغب معتقد است، الگوی اخلاق‌مندی انسان هم بر طبیعت انسان مبتنی‌ است و هم بر آموزش. رفتار اخلاقی در نتیجۀ آموزش، جزء سرشت ثانوی (عادت) انسان می‌شود. اخلاق مبتنی‌بر طبیعت یا به‌واسطۀ فیض الهی حاصل می‌شود یا به‌واسطۀ عوامل طبیعی دیگر. واژۀ فیض الهی جهت‌گیری خاصی را به‌لحاظ پرهیز از انحصارنگری در اندیشۀ راغب نمایان می‌سازد. درصورتی‌که اخلاق، حاصل از فیض الهی و عوامل طبیعی باشد، خُلقیات انسان تغییر نخواهند کرد؛ اما در حالت دوم، ازآنجایی‌که خُلقیات انسان ریشه در عادت دارند و براساس تعلیم‌وتربیت حاصل می‌شوند، تغییرپذیر و اصلاح‌شدنی‌اند. راغب ازاین‌نظر، همسو با جهت‌گیری ارسطو، جالینوس، رواقیان و ابن‌مسکویه است. راغب عوامل دیگری را نیز در تحلیل نظر خود بیان می‌کند. فرایند پردازش‌های راغب از این موضوع، به‌همراه نقد دلیل‌های او در این جستار آمده است.