مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

اثبات واجب الوجود و امکان و چگونگی شناخت او، از اهمّ مسائل فلسفه است. در میان براهین متعددی که برای اثبات واجب از سوی متفکران ارائه شده، برهان صدیقین از براهین پرسابقه و مشهور به شمار میرود. در تاریخ فلسفه اسلامی، اولین کسی که این برهان را ارائه داد، ابن سینا بود و پس از او فلاسفه بسیاری به آن پرداختند و هریک تلاش کردند تا تقریر دیگری از برهان صدیقین ارائه دهند. از این رو، آشنایی با روش خداشناسی فلسفی ابن سینا، از اصلیترین اهداف طرح این مسئله است؛ چراکه توجه به الگوی خداشناسی متقدمان، تجربه تاریخی بسیار گران قدری را در اختیار ما میگذارد و نیز در گشودن راهکاری مناسب برای برخی از مشکلات فلسفی امروز پیرامون مسئله خداشناسی مفید خواهد بود. این مقاله میکوشد تا براساس روش کتابخانه ای، مبادی برهان ابن سینا را از آثار فلسفی او استخراج و تصویر روشنی از «برهان صدیقین ابن سینا» ارائه دهد تا بدین وسیله، این برهان را در جایگاه اصلی و شایسته اش قرار دهد.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بساطت واجب الوجود در فلسفه ابن سینا

نویسنده:

مرتضی رضایی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

بساطت ذات , اجزای خارجی , انواع ترکیب , فلسفه بوعلی , بساطت , اجزای کمی , اجزای حدی

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

بساطت ذات واجب ـ که در فلسفه با همین نام، و در کلام با نام «توحید احدی» از آن یاد میشود ـ از مباحث مهمّ الهیات بالمعنیالاخص است. نفی ترکیب از ذات الهی، به ویژه ترکیب از اجزای خارجی (اعم از اجزای مقداری و مادّه و صورت) و اجزای حدّی، مدّعای این مقاله است که با تبیین دلایل ابن سینا، اثبات خواهد شد. روش پژوهش حاضر توصیفی و مبتنی بر آثار ابن سینا و گاه، شارحان اوست. ابن سینا سه دلیل برای اثبات مدّعا اقامه میکند؛ در یکی از دلایل، اجزای خارجی و در دو دلیل دیگر، اجزای حدّی و ماهیت را از واجب نفی میکند، که با این نفی، انواع مختلفی از ترکیب نفی میشود.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نقش روح بخاری در ارتباط نفس با بدن در علم النفس فلسفی ابن سینا

نویسنده:

علی کریمیان صیقلانی، هاجر حسابی راد

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

ساوه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

ابن ‌سینا , رابطه نفس (ذهن) و بدن (جسم) , تأثیر متقابل نفس و بدن , علم نفس , فلسفه بوعلی , روح بخاری , نفس شناسی سینوی

کلیدواژه‌های فرعی :

تعلق نفس به بدن , ادراک حسی , تجرد نفس ناطقه , جسمانیت الحدوث و روحانیت البقاء (فلسفه) , ‌ قلب , فلسفه مشاء , کیف نفسانی , روح طبیعی , روح حیوانی , روح نفسانی , اخلاط اربعه , مزاج , صرع , مالیخولیا , تخیل(راه های معرفت) , حس(قوه حاسه) , باصره(معرفت شناسی) , نفس ناطقه(اصطلاح وابسته) , تعقل اجمالی(معرفت شناسی) , کیفیت‌ ادراک , قوای نباتی , طحال , دوبینی , هضم غذا , هضم ثانوی , اخلاط لطیف , رگ شناسی , تصرف نفس ناطقه , آلام نفسانی , قوای احساسی نفس ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

ابن سینا از جمله حکمای مسلمان است که به مسئله ارتباط بین نفس و بدن توجه خاص کرده است. از آنجا که وی قائل به روحانیة الحدوث بودن روح و نیز ثنویت نفس و بدن از ابتدای حدوث است، ناچار باید در موضوع ارتباط میان نفس و بدن، وجود واسطه ای را بپذیرد، چرا که نفس مجرد و روحانی نمی تواند بدون واسطه، با بدن کثیف و عنصری مرتبط شود و از این رو لازم است جرمی لطیف که فوق بدن و دون نفس است در بین باشد. ابن سینا این واسطه را روح بخاری نامیده است. روح بخاری از بخش لطیف اخلاط و از بخارات بدن برخاسته است. بنابراین نسبت روح بخاری به بخش لطیف اخلاط مانند نسبت اعضای بدن است به بخش متکائف اخلاط. همانطور که ترکیب و امتزاج اخلاط، در هر کدام از اعضای بدن، مزاجی متناسب با آن عضو خاص را پدید می آورند بخارها و لطائف اخلاط نیز برآمده از اخلاط چهار گانه هستند، ترکیب و امتزاج یافته و مزاجی متناسب با روح بخاری را پدید می آورند. لذا تدبیر، اشتغال و علقه نفس به بدن و به هر عضو یا قوه یا آلات بدنی از این طریق خواهد بود. از منظر ابن سینا، نخستین عضوی که نفس به او تعلق می گیرد قلب است. قلب منبع و معدن تولد روح بخاری است. مقاله حاضر به روش تحلیل محتوایی، به معرفی دیدگاه ابن سینا درباره روح بخاری، منشا و دلایل اثبات وجود، وظایف و نقش آن در ادراک حسی می پردازد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 77 تا 94

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

انسان شناسی واحد در فلسفه و عرفان ابن سینا

نویسنده:

یوسف حیدری چناری

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

ساوه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

انسان شناسی عرفانی , 03. انسان شناسی Human nature , علم نفس , انسان , ابن ‌سینا , انسان شناسی فلسفی , فلسفه بوعلی , عقل فعال , عقل نظری((مدرکات عقل نظری)، اصطلاح وابسته) , عقل عملی((مدرکات عقل عملی)، اصطلاح وابسته) / Alʿaql al-ʿamalī(practical intellect)

کلیدواژه‌های فرعی :

اتصال به عقل فعال , اشارات و تنبیهات , نفس حیوانی , نفس نباتی , تجرد نفس ناطقه , علم نفس ناطقه به ذات , کمال نفس , حقیقت نفس انسانی , رساله حی بن یقظان , رساله سلامان و ابسال , نفس انسانی , خواص نفس حیوانی , خواص نفس ناطقه , خواص نفس نباتی , ریاضت , انواع نفوس ناطقه , ارتباط نفس و بدن , عارفان (مسلمان) , رئیس قوای حیوانی , نفس ناطقه(اصطلاح وابسته) , جسم طبیعی آلی , بینش نوافلاطونی , اعتدال قوای حیوانی , موانع کمال انسان , قوای بدنی ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

خواجه نصیرالدین طوسی , ابن سینا: ابوعلی سینا , غلامحسین ابراهیمی دینانی

چکیده :

«انسان»، محور اصلی بسیاری از مسایل فلسفی، کلامی و عرفانی است. وجود نظریات مختلف و حتی ضد و نقیض راجع به انسان، پرداختن و بازشناسی انسان شناسی اندیشمندان عالم اسلام مثل ابن سینا را جهت پاسخ به سوالات و ابهامات این مساله ضرورت می بخشد. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی به تبیین و بررسی اندیشه های ابن سینا در باب انسان می پردازد. انسان شناسی ابن سینا در دو مرتبه و مرحله قابل طبقه بندی است؛ مرحله اول، فلسفی و نظری محض است که در آن به انسان و ابعاد وجودی او با نگاه و کنکاشی عقلی و فلسفی نگریسته شده است. عمده مباحث او در علم النفس کتب فلسفی اش همچون شفا و نجات و اشارات در این مرتبه انسان شناسی است. مرحله دوم که نقطه اوج انسان شناسی او هم محسوب می شود، مرحله اشراقی و شهودی است. ابن سینا در رسائل عرفانی خود همچون رساله حی ابن یقظان، رسالة الطیر و رساله سلامان و ابسال و در نمط های آخر اشارات و تنبیهات و جاهائی از کتاب مباحثات و کتاب شفا با نگرشی اشراقی و عرفانی به بحث از انسان پرداخته است. مساله عمده این تحقیق این است که آیا این دو مرحله انسان شناسی ابن سینا با هم سازگاری و پیوند دارند یا نه بلکه با هم اختلاف و تضاد دارند؟ که اثبات و مشخص گردید میان این دو مرتبه انسان شناسی ابن سینا ارتباط و پیوند وجود دارد. صرف نظر از اختلاف در نحوه و روش بیان و ساختار کلمات و اصطلاحات در این دو مرحله، یک سخن و پیام درباره انسان ارائه داده است؛ هم در علم النفس آثار او و هم در آثار و رسائل عرفانی او انسان شناسی واحدی را شاهدیم که در آن اشراق و معرفت و کمال نفس آدمی با اتصال به عقل فعال میسر می شود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 53 تا 75

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

عقل عملی در آثار ابن سینا

نویسنده:

رضا برنجکار

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه متنی

کلیدواژه‌های اصلی :

اراده , اراده , فلسفه بوعلی , عقل نظرى , عقل عملى , اراده

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ابن سینا: ابوعلی سینا

چکیده :

به اعتقاد فیلسوفان اسلامى آنچه نفس انسان را از نفس حیوانى جدا مى‏سازد عقل نظرى و عملى است . اما در میان این فیلسوفان، و حتى گاه در آثار یک فیلسوف، تفسیرى واحد درباره عقل نظرى و عملى دیده نمى‏شود . قصد این نوشتار تبیین معناى عقل عملى از دیدگاه ابن سینا است . با مراجعه به آثار این فیلسوف چهار اصطلاح درباره عقل عملى قابل تشخیص است . در برخى از این اصطلاحات، عقل عملى تنها داراى کارکرد ادراکى است و به قوه درک کننده احکام کلى یا جزئى مربوط به عمل تفسیر مى‏شود . در برخى دیگر از اصطلاحات، عقل عملى گذشته از کارکرد ادراکى، داراى کارکرد عملى نیز هست . با بررسى این چهار اصطلاح معلوم مى‏شود که هیچیک از آنها بر دو اصطلاح رایج در میان فیلسوفان اسلامى منطبق نیست و در پایان مقاله سعى شده است چهار اصطلاح موصوف، به اصطلاح واحد و جامعى بازگردانده شود .

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر