مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

شامل رساله های حی بن یقظان، انماط الثلاث الاخره من الاشارات و التنبیهات، رساله فی العشق، رساله فی مهیة الصلاه، فی معنی الزیاره کیفیه التاثیرها، رساله فی دفع الغم من الموت، از ابن سینا به همراه ترجمه و شرح فرانسوی رساله ها

این کتاب شامل 17 رساله (14 رساله از ابن سینا، 2 رساله از صدقة بن علی و یک رساله از با‌با‌افضل‌ کا‌شا‌نی) در موضوعات مختلف است که محقق کتاب، عنوان «جامع البدائع» را برایش برگزیده و در سال 2004م.از سوی انتشارات «دار الکتب العلمیة» در بیروت منتشر شده است. قبلا کتاب دیگری باهمین عنوان و همین محتوا اما شامل 18 رساله با تحقیق «محی‌الدین‌ صبری الکردی» در سال ۱۳۳۵ق.= ۱۹۱‌7م.در مطبعة السعادة مصر چاپ و منتشر گردیده بود. محقق کتاب حاضر در مقدمه اثر، به استفاده از کتاب مذکور در تحقیق اثر و کار محقق قبلی اشاره نموده است. بنابر این کتاب حاضر، بازنشر کتاب قبلی با حذف یک رساله می باشد.اگرچه به عنوان چاپ اول از آن یاد شده است. کتابی با همین عنوان، با گزینش 13 رساله ابن سینا از نسخه عربی کتاب، به فارسی ترجمه (مترجم: یوسف بیگ‌باباپور) و از سوی انتشارات سفیر اردهال در سال 1393 منتشر شده است. همچنین تعدادی از این رسائل به همراه چند رساله دیگر (جمعا 23 رساله) با عنوان «رسائل الشیخ الرئیس الحسین بن عبدالله بن سینا=رسائل ابن سینا» از سوی انتشارات بیدار در سال 1400ق.در قم نشر گردیده است. این 4 مجموعه به ترتیب 17، 18، 13 و 23 رساله را دربر دارند که دارای اشتراک و اختلاف در رسائل با یکدیگرند. با این توضیح که دو مجموعه اول، علاوه بر رسائل ابن سینا، حاوی رسائل دیگران نیز می باشد؛ اما دو مجموعه اخیر فقط رسائل ابن سینا را در بر دارد. عناوین رسائل کتاب حاضر (17 رساله) در بخش «فهرست مندرجات» قابل مشاهده است.

التعلیقات ابن سینا این رساله مجموعه یادداشت‌هایی پراکنده در باره مسائل و مباحث فلسفی است که برخی از آن‌ها نسبتاً مفصّل و برخی دیگر بسیار مختصر است. التعلیقات ابن سینا نیز حاشیه بر کتابی دیگر نیست، بلکه عبارت‌هایی از گفته‌های ابن سینا در مجلس درس اوست که بهمنیار یا یکی دیگر از شاگردان وی یادداشت کرده است. در این رساله، ترتیب موضوعات و مباحث به شیوه معمولِ کتاب‌های فلسفی نیست که با منطق آغاز شود و به مباحث الاهیات یا مابعدالطبیعه پایان پذیرد، اگر چه در برخی نسخ خطی آن سعی شده تا تعلیقه‌ها به ترتیب معمول تدوین و تحریر شود. جوزجانی در فهرستی که از آثار استاد خود، ابن سینا، تهیه کرده، از این رساله نام نبرده است، اما اسلوب متن و شباهت مباحث آن با دیگر آثار ابن سینا نشان می‌دهد که این رساله از آثار وی است. تاریخ تالیف تاریخ دقیق تألیف آن در هیچ‌یک از نسخ خطی ثبت نشده، اما به گفته بدوی احتمالاً بین ۴۰۴ و ۴۱۲ ــ در دوره‌ای که بهمنیار همراه ابن سینا بوده ــ تألیف شده است، یعنی زمانی که ابن سینا در همدان وزیر شمس الدوله بود و با بعضی شاگردانش مجالس علمی شبانه داشت. اما به نظر آل یاسین ممکن است که این رساله پس از مرگ ابن سینا تدوین شده باشد. برخی محتویات کتاب ابن سینا در این رساله به نقد و بررسی برخی آرا و براهین معتزله پرداخته، که از آن جمله است: شیوه استدلال ایشان در ابطال جسمانیت خداوند و نیز رأی ایشان در باره اختیار ، ملاک احتیاج معلول به علت، امتداد ثابت بین خداوند و آفرینشِ عالم، که این امتداد ثابت را وِعاء زمان دانسته‌اند.

هرمنوتیک به مثابه یک علم و نظریه ساختارمند، گرچه دانشی جدید است، اما به صورت غیر آکادمیک و غیر رسمی، از دیرباز به صورت تأویل متون مقدس وجود داشته است. در میان اندیشمندان مسلمان نیز برخی از جمله عرفا و فیلسوفان با تمایز قائل شدن میان ظاهر و باطن قرآن و روایات، حقیقت معنا را فراتر از ظاهر می‌انگاشتند. ابن سینا اولین فیلسوفی است که به تفسیر مستقل و رسمی از برخی از آیات و سوره‌ها می‌پردازد و با قرائت معقول و مواجهه فلسفی با آنها، موجب پیدایش گرایش تفسیر فلسفی قرآن می‌شود‌. او از یک‌سو با گرایش باطنی خود، تعابیر قرآنی را رمزوار و استعاری می‌یابد و مراد وی از تفسیر در حقیقت، کشف این اسرار و رموز است و از سوی دیگر، با مبانی کاملا متافیزیکی و پیش‌فرض‌های فلسفی خود از وجود، مبدأ و معاد، جهان و انسان، نفس و جسم و ..، تفسیری نو و مبتکرانه از آیات قرآن ارائه می‌کند که در آنها تعابیر دینی، از حوزه معنا‌شناختی عرفی و دینی فرتر رفته، وارد میدان معنایی دیگری می‌شوند و بار معنایی متافیزیکی به خود می‌گیرند. این مقاله با نگاهی به تفاسیر ابن سینا، قرآن به روایت فیلسوفانه او و فرایند مابعدالطبیعی سازی مفاهیم را مطالعه خواهد کرد و در پایان به ارزیابی این شیوه از تأویل خواهد پرداخت. تفاسیر ابن سینا می‌توانند در زمینه پژوهش‌های مربوط به تفسیر تطبیقی، روش‌شناسی، هرمنوتیک و تاریخ آن در جریان تفکر اسلامی راهگشا باشند.