مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: ژان لوک ماریون در این جدیدترین مطالعات مهم خود در مورد دکارت، مقالاتی را درباره موضوعات ایگو و خدا گرد هم می آورد که بیشتر آنها قبلاً به زبان انگلیسی در دسترس نبودند. این کتاب بیش از هر اثر دیگری از ماریون، پیوند عمیق بین دغدغه‌های پدیدارشناختی او و نوشته‌هایش درباره دکارت را نشان می‌دهد. رهایی خدا و خود از تنگناهای متافیزیک اصول اساسی کار الهیاتی و پدیدارشناختی ماریون است. این کتاب همان موضوعات را در فلسفه دکارت برجسته می کند. در قسمت اول (درباره ایگو)، ماریون به بررسی دگرگونی ایگوی دکارتی می پردازد و استدلال می کند که آن چنان که اغلب تصور می شد منفرد نیست، و نشان می دهد که چگونه نوشته های دکارت خود با گفت و گو تنظیم شده اند. او وضعیت «قاعده حقیقت» را در مدیتیشن ها توضیح می دهد، از یک سو نشان می دهد که چگونه استدلال دکارت دایره ای نیست، از سوی دیگر نشان می دهد که پاسکال چگونه به دکارت پاسخ می دهد و آن را تغییر می دهد. او همچنین وضعیت دوسوگرای مفهوم جوهر را در دکارت با بازگشت به ریشه های آن در فلسفه سوارز روشن می کند. در قسمت دوم (درباره خدا)، ماریون به تز مهم دکارتی در مورد خلق حقایق ابدی باز می گردد و آن را در چارچوب ادعاهای متفکران پیشین قرار می دهد و زوال آن را در فلسفه های پس از دکارت نشان می دهد. این مطالعه با ترسیم دقیق مفهوم causa sui و بررسی دقیق ایده خدا در اندیشه قرن هفدهم پایان می یابد.

تاملات در فلسفه اولی در مقام اثری سرنوشت‌ساز و مهم در تاریخ فلسفه، همواره از منظرهای مختلفی موردتوجه مفسران و شارحان فلسفه دکارت بوده است. در این رساله می‌کوشیم این اثر را با تمرکز بر بازتعریف دکارت از عقل و معنابخشی تازه به آن و نیز اعتباربخشی به این معنا از «تأمل نخست» تا «تأمل ششم» از نظر بگذرانیم. برای این‌کار، در مقدمه، آراء و نظریات دکارت‌شناسان برجسته را در مورد تأملات بررسی می‌کنیم و پیشینه‌ای از افکار دکارت را درباره جایگاه عقل و اهمیت آن، چه در آثار دکارت و چه در زندگی او می‌آوریم. همچنین افکار موجود در زمانه دکارت را در ارتباط با مساله عقل و مباحث مربوط به آن به خصوص رویکرد ارسطوییان و مدرسیان بررسی خواهیم کرد. در فصل اول، مقدمات لازم در نظام فکری دکارت برای ورود به مباحث تأملات را مطرح می‌کنیم و به بحث روش و اهمیت آن چه در دوره دکارت و چه در نظام فلسفی او می‌پردازیم و به دنبال آن مباحث شهود و استنتاج، تحلیل و ترکیب، ماهیات بسیط و نورفطری یا نور عقل می‌آوریم و به اهمیت ریاضیات در اندیشه دکارت اشاره می‌کنیم. بقیه فصل‌های رساله مطابق با مباحث مطرح در تأملات انجام می‌شود. در فصل دوم، به بحث شک، اهمیت آن، مراحل شک در «تأمل نخست»، هدف از شک را می‌آوریم و نشان می‌دهیم هدف دکارت صرفا ردّ شکاکیت نیست و دکارت اعتبار عقل و اهمیت آن را از همان «تأمل نخست» می‌پذیرد. در فصل سوم اولین اصل یقینی دکارت یعنی کوگیتو را با تمرکز به دو جنبه عقل و اراده در آن بررسی می‌کنیم و اهمیت عقل را در گزاره کوگیتو نشان می‌دهیم. در همین فصل به اهمیت و جایگاه خداوند در نظام فلسفی دکارت و براهین اثبات وجود خدا می‌پردازیم و برهان وجودی و مساله دور دکارتی را نیز بررسی می‌کنیم و نشان می‌دهیم در نظام فکری دکارت، بحث خدا برای اعتباربخشی به عقل و رسیدن به معیار وضوح و تمایز و ادامه مسیر تأملات و بازسازی عالم خارجی اهمیت و جایگاه ویژه‌ای دارد. در فصل چهارم به رابطه عقل و اراده و مساله خطا از وجوه گوناگون می‌پردازیم و نشان می‌دهیم که اراده‌ای از نوع تازه در این‌جا در برابر اراده مطرح در «تأمل نخست» ظهور می‌کند که معنای تازه‌ای به عقل می‌بخشد و به جایگاه عقل و اراده در اخلاق مدنظر دکارت نیز اشاره می‌کنیم. در فصل پنجم، جایگاه عقل در اثبات عالم خارج و اعتبار بخشی حواس توسط عقل را دنبال می‌کنیم و نشان می‌دهیم عالمی که دکارت اثبات می‌کند عالمی است برخلاف عالم حس‌بنیاد مدرسیان به این معنا که عقل با اعتباربخشی به حس آن را از نو پی می‌افکند. در این فصل اهمیت و جایگاه عقل را در مساله نفس و بدن و تمایز آنها از یکدیگر مطرح می‌کنیم و به بحث عقل در کنار دو قوه احساس و تخیل نیز می‌پردازیم. در همه این فصل‌ها، دیدگاه و نظریات مفسران و شارحان فلسفه دکارت را در موضوع فصل‌ها تا حد امکان بررسی می‌کنیم و می-کوشیم موضع خود را با تکیه بر آثار دکارت بیاوریم که در نهایت، همه آن‌ها را در بخش نتیجه خواهیم آورد.

ترجمه ماشینی: آیا دکارت متعلق به متافیزیک است؟ وقتی می گوییم «متافیزیک» یعنی چه؟ این پرسش‌ها نقطه عزیمت مطالعه پیشگامانه ژان لوک ماریون درباره تفکر دکارتی را تشکیل می‌دهند. تحلیل‌های دکارت از ایگو و تصور او از خدا نشان می‌دهد که اگر دکارت کامل‌ترین نمونه متافیزیک را نشان می‌دهد، کمتر از حدود آن تجاوز نمی‌کند. ماریون که به عنوان فیلسوف و مورخ فلسفه می نویسد، از مفهوم متافیزیک هایدگر برای تفسیر پیکره دکارتی استفاده می کند - تفسیری که به طرز عجیبی از تاریخ فلسفه خود هایدگر حذف شده است. این تفسیر مفهوم هایدگری متافیزیک را پیچیده و عمیق تر می کند، مفهومی که بر فلسفه قرن بیستم مسلط بوده است. بررسی اسلاف دکارت (ارسطو، آگوستین، آکویناس و سوارز) و جانشینان او (لایب نیتس، اسپینوزا و هگل) معنای انقلاب دکارتی را در فلسفه روشن می کند. این اثر که توسط جفری کوسکی ترجمه شده است، برای مورخان فلسفه، دانشجویان دین و هر کسی که به تبارشناسی اندیشه معاصر و تضادهای آن علاقه دارد، جذاب خواهد بود.

ترجمه ماشینی: سه روایت کلی از علیت در فلسفه مدرن اولیه برجسته است: کنش متقابل دکارتی، گاه گرایی، و هماهنگی از پیش تثبیت شده لایب نیتس. دست اندرکاران این جلد این نظریه ها را در زمینه فلسفی و تاریخی خود بررسی می کنند. آنها آن‌ها را هم به‌عنوان وسیله‌ای برای پاسخ‌گویی به پرسش‌های خاص در رابطه با روابط علی و هم در رابطه‌شان با یکدیگر، به‌ویژه، مقایسه گاه‌گرایی و هماهنگی از پیش تثبیت‌شده به‌عنوان پاسخ‌هایی به متافیزیک و فیزیک دکارت و روایت دکارتی از علیت مورد خطاب قرار می‌دهند. فیلسوفان مورد بحث عبارتند از دکارت، گاسندی، مالبرانش، آرنولد، لایبنیتس، بیل، لا فورج، و دیگر شخصیت‌های کمتر شناخته شده.

ترجمه ماشینی: اهتمام دکارت به روش صحیح شکل‌گیری باور در عناوین آثار او مشهود است، مانند جست‌وجوی حقیقت، قواعد جهت‌دهی ذهن و گفتار در مورد روش صحیح هدایت عقل و جستجوی حقیقت در علوم. با این حال، در بحث‌های معروف او، هم در تأملات و هم در اصول، یک منبع به‌ویژه قابل توجه خطاهای دوکساستیک ما - یعنی استفاده نادرست از اراده، آشکارتر است. آنچه به طور گسترده به رسمیت شناخته نمی شود، چه رسد به قدردانی و درک، رابطه بین توجه او به شکل گیری باور و توجه او به فضیلت است. در واقع، به نظر می رسد که تعداد کمی از آنها متوجه می شوند که دکارت خطاهای دوکساستیک را خطاهای اخلاقی و گناه می داند، هم به این دلیل که چنین خطاهایی ذاتاً شرورانه هستند و هم به این دلیل که پیامدهای اجتماعی زیانبار قابل توجهی را در پی دارند. کتاب حاضر به دنبال اصلاح این نظارت نسبتاً رایج از دو طریق است. نخست، هدف آن تبیین ماهیت گزارش دکارت از شکل‌گیری باور فضیلت‌آمیز است. ثانیاً، هدف آن هم (i) روشن کردن اهمیت اجتماعی برنامه فلسفی دکارت است که به درک و عمل نه از علم، بلکه از دین مربوط می‌شود، و هم (2) ایجاد نوعی نقد لایبنیتسی از این جنبه از برنامه او. به طور خاص، هدف آن نشان دادن این است که پروژه دکارت «خطرناک» است، زیرا نه تنها مسیحیت سنتی بلکه سایر اشکال سنتی دین را هم در تئوری و هم در عمل براندازی می‌کند.

ترجمه ماشینی: موضوع مشترکی در میان تردیدهای رادیکال دکارت در مراقبه اول، بحث مدیتیشن چهارم او درباره خطا، و آشتی پرهیزگارانه او از مشیت و آزادی جریان دارد: هر یک شامل تضاد دیدگاه‌ها است - به نظر می‌رسد که اندیشیدن به خدا نتایجی کاملاً متضاد با نتایجی را که هنگام تفکر به آن می‌رسیم مجبور می‌کند. فقط از خودمون دکارت می ترسد که شکاک بتواند از این تضاد دیدگاه ها سوء استفاده کند تا استدلال کند که عقل قابل اعتماد نیست زیرا خود متناقض است. برای رد شکاک و اثبات قوام عقل، برای دکارت کافی نیست که (در مراقبه سوم) نشان دهد که خالق ما کامل است. او همچنین باید (در مورد چهارم) نشان دهد که خطاهای ما نمی تواند نقص خدا را ثابت کند. برای این کار، دکارت این ایده را مطرح می کند که ما آزادانه در اشتباه هستیم. با این حال، چشم اندازها در ابتدا برای این تئودیسه اختیاری مبهم به نظر می رسد، زیرا به نظر می رسد دکارت فاقد هرگونه درک منسجم یا منسجمی از آزادی انسان است. راگلاند در یک تحلیل بسیار عمیق که چهار فصل را در بر می گیرد، استدلال می کند که علیرغم ظاهر اولیه، دکارت پیوسته درک منسجمی از آزادی انسان ارائه می دهد: برای دکارت، آزادی اساساً توانایی انجام کار درست است. از آنجایی که ما اغلب اشتباه می کنیم، بنابراین انسان های واقعی باید بتوانند در غیر این صورت انجام دهند - اعمال ما نمی تواند توسط خدا یا روانشناسی ما به طور علّی تعیین شود. اما آزادی در اصل با جبر سازگار است: در حالی که ما را آزاد می گذارد، خدا می تواند ما را تعیین کند که همیشه کار خوب انجام دهیم (یا حقیقت را باور کنیم). اگرچه این مفهوم از آزادی هم سازگار و هم با اهداف دکارت سازگار است، اما وقتی او می‌کوشد آن را با مشیت الهی آشتی دهد، استراتژی دکارت با شکست مواجه می‌شود و با آموزه بدنام او که خدا حقایق ابدی را آفریده است، مخالفت می‌کند.

مقارنه‌گرایی (اکازیونالیزم) عبارت است از نفی رابطه علیت و نشاندن اراده و فعل خدا در جای آن، که دستاورد مهم فیلسوفان دکارتی (از دکارت تا لایب‌نیتس) محسوب می‌شود. واقعیت آن است که این اندیشه در کلام اشعری نیز به عنوان اندیشه‌ای محوری و مرکزی حضور دارد و پایه طبیعیات و حتی الاهیات آنهاست. اشاعره با طرح نظریه «عادت‌الله»، قانون «العرض لایبقی زمانین»، ماهیت عرضی نفوس، سببیت خدا در معرفت و نظریه «کسب»، در واقع اراده و فعل الاهی را جایگزین رابطۀ علیت می‌کنند. این مقاله در نظر دارد با اخذ ساختار و ادبیات فلسفی دکارتیان، اندیشه مقارنه‌گرایانه کلام اشعری را عرضه کند. چهار ساحت طبیعت، رابطه نفس و بدن، معرفت انسان و اختیار انسان، زمینه‌های مناسبی برای مطالعۀ مقارنه‌گرایی در مکتب دکارتی و اشعری است.