مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

ازدواج به‌منزله کنشی که مسیر ورود به‌نهاد خانواده است در اندیشه اسلامی ذیل دانش حکمت عملی مورد بحث قرار می‌گیرد اما مسأله اینجاست که در فضای اسلامی این فقه است که مشخص کننده شروط و پیوندهای حقوقی ازدواج است. با اینوصف چه ارتباطی میان حکمت عملی و ازدواج برقرار است؟ پاسخی که در این نوشتار بدان می‌رسیم بحث از دانشی در حکمت اسلامی است تحت عنوان حکمت عملی وضعی؛ هدف این مقاله پرداختن به ارتباط میان حکمت عملی وضعی با فقه است؛ فقه، نظامی از دانش است که سلسله‌های حقوقی مختلفی را بواسطه ازدواج به‌عنوان امور قوام‌بخش به انسان و جامعه شکل میدهد. از این‌رو از یک‌سو به‌روشی عقلی اجتهادی آشکار شده است که ازدواج به‌منزله فضیلت اخلاقی در داخل حکمت عملی وضعی معنا پیدا می‌کند و از سوی دیگر این فضیلت، کمالات فرد انسان و در مرحله دیگر کمالات اجتماعی را در قالب سلسله‌های چهارگانه شریعت ممکن می‌سازد. در واقع این دو نوع از کمال، امری را که در شریعت تحت عنوان حیات طیّبه از آن یاد شده است فعلیّت می‌بخشند و ازدواج را به‌مثابه امری اخلاقی قوام‌بخش جامعه مستقر می‌کنند؛ این مسیر از سمت اخلاق به‌سوی جامعه است نه اینکه چون امری اجتماعی است اخلاقی محسوب می‌کند. با این‌وصف دلیلی که بر غیراخلاقی‌بودن ازدواج مطرح شده ‌است رنگ می‌بازد. در نهایت نشان داده خواهد شد ازدواج از طریق حقوق و ظهور سلسله‌های حقوقی محارم، حرمت نکاح، مواریث و انساب، جامعه را بر طبق حکمت عملی وضعی قوام می‌بخشد.

از جمله ویژگی‌های اخلاقی انسان، نوع‌دوستی است. اینکه آیا میان این خصیصه انسانی و جنسیت می­توان رابطه برقرار کرد یا خیر، موضوعی است که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته ‌است. در این رابطه پس از بیان ضرورت جنسیت‌پذیری نفس با توجه به مبانی حکمت متعالیه از جمله وحدت نفس و بدن در تمام مراحل متناظرِ وجودی و نیز بیان وحدت و عینیت نفس و قوا در دیدگاه ملاصدرا، به تفاوت قوا میان دو جنس مؤنث و مذکر اشاره ‌شده و با توسعه در معنای عقل از منظر حکمت صدرایی خصوصاً نگاه متفاوت ملاصدرا در مورد قوه واهمه، تفاوت معنای عقل در زن و مرد حاصل گشته است. براساس این یافته تحلیلی می‌توان عقل زنانه را عقلی عاطفه‌گرا نامید که همدلی و همدردی مؤلفه‌های اصلی آن است و از آنجا که میان نوع‌دوستی و عاطفه ارتباط مستقیم برقرار است، ارتباط میان نوع‌دوستی و جنسیت آشکار می‌گردد. ضرورت و اهمیت بحث حاضر در این است که با تبیین فضایل اخلاقی متفاوت زنانه و مردانه بر اساس مبادی مورد پذیرش ملاصدرا، مانع ارزش‌گذاری تبعیض‌آمیز و ناعادلانه (قوی یا ضعیف نامیدن هر یک از‌) دو جنس شده که امروزه یکی از دغدغه‌های فلسفه‌های زنانه‌نگر است. نوشته حاضر تلاشی است بنیادی که با روش کتابخانه­ای و با تحلیل مبانی حکمت ‌صدرایی سعی در تبیین نتیجه مذکور دارد.

ترجمه ماشینی: کوک در این کار به چیز خاصی دست یافته است. او نشان می‌دهد که یک محقق نادر و با استعداد با توانایی عالی در ادغام دریاهای وسیع فکر در یک کل منسجم است. این اثر «امر به معروف و نهی از منکر» را از مبدأ آن در قرآن تا دوران معاصر پوشش می‌دهد، اگرچه او در اکثریت قریب به اتفاق کتابش بر دوره کلاسیک تمرکز دارد. همه فرقه ها با حجم قابل توجهی از مواد نمایندگی می شوند. چرا این موضوع؟-- اساساً این آموزه از نظر تاریخی ثابت کرده است که پایه اصلی هر اخلاق اجتماعی اسلامی است. بنابراین، نحوه تصور آن معمولاً از پیش تعیین می کند که چگونه عدالت باید در این کلمه برقرار شود یا توسط چه کسی باید برقرار شود. کوک استعدادی در ارائه آموزه‌های به ظاهر دور و نامربوط با امروز دارد، تا آنجا که مطالعات او نشان می‌دهد که چگونه دو فرهنگ مختلف به اعمال اخلاقی در جوامع مربوطه خود برخورد می‌کنند. بخش‌هایی از این کتاب گسترده و با جزئیات فراوان است. با این حال، آن را به طور کامل مستند و بسیار کارآمد در سراسر سازماندهی شده بود. بنابراین، بسیار در دسترس است و برای مرجع نیز بسیار مفید است. قیمت بالای آن مایه تاسف است، اما بدون شک برای هر کسی که به اسلام علاقه مند است، می ارزد.

ترجمه ماشینی : کمتر از یک قرن پیش، جامعه مسلمان همچنان به گذشته قرون وسطایی خود گره خورده بود. امروز هنوز در تلاش است تا راه خود را به دنیای مدرن بیابد. بیداری مسلمانان، اصطلاحی که روشنفکران مسلمان برای توصیف فرآیند مدرنیزاسیون به کار می برند، محصول آگاهی خود به خودی ناگهانی نبود، بلکه محصول چالشی بود که غرب در همه سطوح هستی - آموزشی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و روانی- ایجاد کرد. که در قرن نوزدهم آغاز شد. بیداری مسلمانان شامل نوع جدیدی از آگاهی بود. هم ادراکات جدیدی از میراث سنتی و هم تلاش هایی برای سازگاری با شرایط جدید به همراه داشت. از بسیاری جهات این یک تجربه زیبا بود. در سطح اجتماعی به دگرگونی و تغییر منجر شد که انسجام اجتماعی را از دست داد. از نظر روان‌شناختی، هم خودآگاهی و هم از خود بیگانگی را منعکس می‌کرد. یک فراخوان عمومی به جامعه مسلمانان برای بالا بردن معیارهای فکری و اخلاقی خود به منظور مقابله با خطرات توسعه طلبی غرب توسط جمال الدین افغانی (1897-1839) و محمد عبده (1849-1905) صادر شد. نوگرایان مسلمان آنها از طریق گسترش برنامه های درسی مؤسسات آموزشی و اصلاحات عمومی آموزش و پرورش، درخواست قدرتمندی برای پرورش رشته های فلسفی و علمی کردند. هدف غایی آنها بدون شک تقویت سیاسی جهان اسلام در برابر غرب بود، اما این امر به طور کلی از موقعیت آنها به عنوان اصلاح طلبان قدرتمند و مؤثر نمی کاهد. افغانی و عبده دیدند در حالی که در سخنان و مقالات آتشین خود تأیید می کردند که هیچ چیزی در اصول اساسی اسلام ناسازگار با عقل یا علم نیست، مسلمانان را برانگیختند تا محتوای قرون وسطایی اسلام را برای پاسخگویی به نیازهای جامعه مدرن توسعه دهند. وظيفه آنها ارائه اصول اساسي اسلام با عباراتي است كه براي ذهن مدرن قابل قبول باشد و امكان اصلاح بيشتر آن را از يك سو و دستيابي به دانش مدرن از سوي ديگر فراهم سازد. این بینش و عزم آنها بود که تاریخ اسلام بار دیگر با حقیقت و شکوه کامل به جلو حرکت کند.