مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

«اظهار الحق» را رحمت‌ الله هندی در باب عقاید اسلامی و مناظره با عقاید مسیحی و نصارا نوشته است. وی جواب برخی اشکالات خاور شناسان را نیز داده است. در عین حال برخی اشکالات و رویکرد منفی علیه شیعه در این کتاب وجود دارد. مولف در این کتاب گزارش برخی مناظرات خود با برخی افراد انگلیسی ساکن هند را آورده و بخش‌ های کتاب وی عبارتند از: ۱- بیان کتب العهد العتیق والجدید ۲- فی إثبات التحریف ۳- فی إثبات النسخ ۴- فی إبطال التثلیث ۵- فی إثبات کون القرآن کلام الله و معجزاً و رفع شبهات القسیسین ۶- فی إثبات نبوة محمد صلی الله علیه وسلم و دفع مطاعن القسیسین

«آشنایی با قرآن جلد 2» تالیف مرتضی مطهری، مجموعه سلسله گفتاری است که استاد شهید مرتضی مطهری در جلسات هفتگی موسوم به «جلسه یزدیها» در سال 1356 و 1357 در تهران ایراد نموده است. مجموعه آشنایی با قرآن جزء کوچکی است از طرح ایجاد یک بنای استوار فکری بر مبنای تفکر صحیح اسلامی که استاد شهید برای ارائه اندیشیده بود. در جلد اول و دوم که تفسیر سوره حمد و قسمتی از سوره ی بقره است با مطالب زیر، رو به رو می شوید: آیا قرآن کتاب شناخت است؟ اقسام شناخت آن کدام است؟ قرآن خود را چگونه معرفی می کند؟ مخاطب های قرآن. عقل از دیدگاه قرآن. منشأهای خطا از نظر قرآن. نظر قرآن درباره قلب. معجزه چیست و آیا امکان دارد؟ معجزات پیامبر اسلام و وجوه اعجاز قرآن. اقامه ی نماز یعنی چه؟ فاجعه اندلس و توجه قرآن به تعالی روح جامعه فلسفه انفاق.

چکیده:در ارتباط با قرآن کریم، دانشی به نام علوم قرآنی شکل گرفته است که برخی از قرآن‌پژوهان در کتاب‌های مستقل بدان پرداخته‌اند، از جمله سید محمدباقر صدر در کتاب «المدرسه القرآنیه»، محمدهادی معرفت در کتاب «التمهید» از این علوم بحث کرده‌اند. از دیدگاه شهید صدر، وحی ارتباطی است مرموز و پنهان از درک و احساس دیگران که بین خدا و پیامبر صورت می‌گیرد؛ و وحی قرآنی دارای نزول دفعی در ماه رمضان و نزول تدریجی در طول 23 سال بوده است؛ اما از دیدگاه آیت‌الله معرفت وحی اِعلامی سریع و پنهانی است و وی منکر نزول دفعی و تنها به نزول تدریجی معتقد است. در اسباب نزول، این دو قرآن‌پژوه بر این عقیده‌اند که شناسایی اسباب نزول تأثیر به سزایی در فهم آیات دارند؛ و در مورد آیاتی که لفظ عام و سبب نزول خاص دارند، معیار را عموم لفظ و نه خصوص سبب می‌دانند. این دو محقق با ارجح دانستن معیار زمان در تعریف مکی و مدنی، بر این باورند به مقیاس‌هایی که مفسران برای بازشناسی ویژگی‌های آیات و سور مکی و مدنی برشمرده‌اند، تنها در صورت ایجاب علم و یقین به مکی و مدنی بودن، می‌توان اعتماد کرد. راز تفاوت آیات و سور مکی با آیات و سور مدنی، در نگاه شهید صدر توجه به اوضاع و شرایط مختلف و رعایت مقتضای حال و مقام بوده است تا از این رهگذر پروسه‌ای دگرگون‌سازی و انقلاب فردی و اجتماعی به انجام رسد. در زمینه کتابت و جمع قرآن، این دو محقق معتقدند، کتابت و تنظیم آیات در سور قرآن در زمان حیات پیامبر ?و جمع و تدوین قرآن به صورت مصحف پس از رحلت پیامبر? و در زمان خلفا بوده است. از دیدگاه شهید صدر تحدّی قرآن سه دسته هستند که عبارت‌اند از: دگرگونی فرهنگ و تمدّن؛ امّی بودن شخص مبارک رسول اکرم?؛ غیب‌گویی قرآن کریم. امّا از منظر آیت‌الله معرفت، تحدّی قرآن به مخاطبان آن بستگی داشته؛ و همه وجوه اعجاز را شامل می‌شود.کلیدواژه‌ها: وحی، نزول قرآن، اسباب نزول، مکی و مدنی، جمع و تدوین قرآن، اعجاز قرآن، سید محمدباقر صدر، آیت‌الله معرفت.

در این پایان نامه از ابتدای کتاب یاد شده شامل مقدمه ی سیداحمد صقر و مقدمه ی مؤلف تا صفحه ی 48 متن کتاب ترجمه شده است. موضوعات مورد بحث این قسمت عبارت است از: نهضت تألیفی علمای اسلامی در دفاع از قرآن، نقش عالمان معتزلی در بیان اعجاز قرآن، کتاب اعجاز القرآن رمانی، کتاب اعجاز القرآن خطابی، باقلانی و کتاب اعجاز القرآن، باقلانی و شیخ مفپپید

معجزه عمل خارق‌العاده‌ای است ک از طرف خداوند برای اثبات ادعا و صدق گفتار پیامبران، به آنان داده می‌شود، و یکی از راه‌های شناخت عمومی پیامبران است. پیامبر گرامی اسلام( قرآن کریم را سند صدق نبوت و معجزه اصلی خود معرفی نموده، و قرآن نیز در چندین آیه به اعجاز خود اشاره کرده است. پژوهش حاضر با روش عقلی، به بررسی دلایل کلامی اعجاز قرآن پرداخته است. آن‌چه به‌عنوان معجزه ارایه می‌گردد باید کاری خارق‌العاده و همراه با تحدی بوده، و نوع بشر از آوردن مثل آن احساس عجز نماید. از ویژگی‌های اعجاز قرآن نیز آن است که در تمام بسترهای تاریخی و اجتماعی تازگی داشته، و مبارزه‌طلبی می‌کند. قرآن بر خلاف سایر معجزه‌ها، دارای نقش هدایتی و تربیتی بسیار برجسته‌ای است. قرآن کریم از سوی رسول خدا به‌عنوان یک سند فراتر از قدرت بشری معرفی گردیده، و دشمنان نیز به ناتوانی خود در برابر آن اعتراف کرده‌اند. در طول تاریخ، همگان پذیرفته‌اند که قرآن از نظر آراستگی ظاهری، ترکیب و چینش کلمات و ارتباط آن‌ها، و نیز در بعد ارزش‌های محتوایی، بی‌نظیر و خارق‌العاده است. از حیث اعجاز محتوایی می‌توان به هماهنگی میان ظاهر و باطن آیات قرآن اشاره کرد. همچنین خبردادن قرآن از سرگذشت اقوام پیشین، حوادثی که در پشت پرده در حال وقوع است، و یا پیشامدهای آینده، از دیگر وجوه اعجاز قرآن است. قرآن از نظر استدلال نیز یک معجزه است؛ زیرا مخاطبان خود را از هر قشر و در هر سطحی که باشند، با منطق و استدلال راهنمایی می‌کند. همچنین قرآن یک کتاب علمی محسوب می‌شود که پرده از رازهای خلقت برداشته و برای خلاقیت و کشف اسرار نهفته در نظام هستی، اهمیت بسیاری قایل است. و این همه در حالی است که آورنده آن، نزد هیچ‌کس درس نخوانده و سواد نیاموخته است. امامان معصوم( نیز همواره وجوه اعجاز قرآن کریم را مورد تذکر قرار می‌دادند.

علوم قرآن با پردازش به مباحثی خارج از قرآن در فهم و درک واقعیت آن نقش ایفاء کرده، ولی معارف قرآنی با بررسی داخلی و مطالعه آیات شریفه و کمک از این علوم در مسیر فهم عمیق قرآن قدم بر می دارد. آن چه در این پایان نامه به آن پرداخته شده است شامل : کیفیت نزول، ( نزول دفعی و تدریجی و آراء بزرگان متقدّم و متأخّر در مورد آن ) ونیز فایده ها و علل نزول تدریجی قرآن و اولین آیات و سوره نازل شده و همچنین آخرین آنها می باشد. اسباب النزول یا شأن النزول قرآن به عنوان یکی دیگرازعلوم قرآنی مورد بررسی قرار گرفته است.در تعریف آن عده ای فرق قائل شده اند و شأن نزول را أعم از اسباب النزول می دانند.اين گروه معتقدند هر گاه به مناسبت جريانى درباره ‏شخص و يا حادثه‏اى، خواه در گذشته يا حال يا آينده و يا در باره فرض احكام، آيه يا آياتى نازل شود همه اين موارد را شأن نزول آن آيات مى‏گويند. ولی حادثه يا پيش آمدى كه متعاقب آن، آيه يا آياتى نازل شده باشد و به عبارت ديگر آن ‏پيشامد باعث و موجب نزول گرديده باشد را سبب نزول گویند. و نيز درباره آیات مکی و مدنی و ملاک تشخیص و فواید آن ها و برخی از اختلافات فریقین در این زمینه بحث هايي آورده شده است. در مورد اعجاز قرآن پس از بیان پیشینه و تعریف آن اشاره به این نکته مهمّ دارد که معجزه، جنبه دفاعی دارد نه تبلیغی. به این معنا که پیامبران الهی، درآغاز رسالتشان پس از مواجه با تردید های ناشی از جهل و عداوت های مخاطبان، معجزه را ارائه می کردند نه قبل از مخالفتهای آنان. در ادامه بحث، ابعاد و وجوه اعجاز قرآن بررسی می شود، که جنجالی ترین مبحث آن، مسئله صَرفه می باشد که قائلین به آن اعجاز را، در خود قرآن نمی دانند بلکه معتقدند که خداوند انگیزه و اراده را از آنان سلب می کند.وطبق تعریف دیگری، اساساً، خداوند اختیار و امکانات مقابله با قرآن را از همان ابتدا به انسان نداده است. البته این نظریه را اکثریت بزرگان عامّه و خاصّه مردود دانسته اند. محکمات، آیات ناسخ و دارای معنی واضح و دور از شبهه می باشد. متشابهات دارای معانی چند وجهی است که اکثریت عامّه تأویل آن را مختصّ خداوند می دانند که البته شیعه، معصومین علیهم السلام را نیز آگاه بر تأویل می داند. علم ناسخ و منسوخ دارد در تعریف آن، از بین بردن، تغییر دادن و نسخه برداری را ذکر کرده اند. متناسب با هر یک از تعاریف ذکر شده تعداد آیات منسوخه متفاوت گشته است.مثلاً برخی از پیشینیان آیات منسوخه قرآن را تا پانصد آیه شمرده اند و برخی از متأخرین پنج، هشت و یک مورد دانسته اند.آیات منسوخه را به سه نوع مشهور تقسیم کرده اند که عبارتند از: نسخ آیه و محتوا با هم، نسخ آیه بدون محتوا، نسخ محتوا بدون آیه و نوع چهارم نیز نسخ مشروط است. آخرین فصل، عدم تحریف قرآن می باشد که در آن به آراء قائلین به تحریف از هر دو گروه و دلائل متقن در ردّ این پندار باطل مطالبی ذکر شده است.مستندات مدعیان تحریف را، روایات دروغین و برداشتهای ناصحیح از برخی روایات تشکیل می دهد. و دلائل منکرین تحریف كه نظر علماى بزرگ شيعه می باشدبه زير مي باشد:گواهى تاريخ، ضرورت تواتر قرآن، مسأله اعجاز قرآن، ضمانت الهى، عرضه روايات بر قرآن، نصوص اهل بيت علیهم السلام .موضوع وحی را مباحثی همچون: ضرورت نزول، تعریف، اقسام، کیفیت نزول، و برخی از ویژگی های آن در خصوص همسازی با فطرت انسانی و صلاحیت قانونگذاری و ... در بر می گیرد.

قرآن کریم کتاب آسمانی مسلمانان، معجزه‌ی جاوید پیامبر گرامی اسلام (ص) است. قرآن از جهات مختلف معجزه است. یکی از جنبه‌های اعجاز آن که کمتر مورد توجه قرار گرفته، اعجاز رسم الخط و اعجاز تلاوت آن می‌باشد. در این پایان نامه که ترجمه‌ی کتاب «اعجاز رسم القرآن و اعجاز التلاوه» محمد شملول است، مولف در پی آن است تا اثبات کند که خداوند خود شیوه‌ی نوشتن کلمات و نیز نوع حروف و ترتیب و قرارگرفتن حروف و کلمات قرآنی را مشخص فرموده تا معانی جدید و دقیقی را به مخاطبین القا نماید به گونه‌ای که اگر غیر از این بود، این معانی و ظرافت‌های آن فهمیده نمی‌شد و بدین وسیله می‌خواهد اثبات کند که قرآن کریم از لحاظ رسم الخط و تلاوت هم دارای اعجاز می‌باشد و ضمن اشاره به نوشتار غیر عادی کلمات و قرائت غیر عادی آن، معنا و مفهوم مطلوب و اعجاز آن را تبیین نماید.

قرآن کریم معجزه پاینده رسول اکرم ( صلی الله علیه و آله ) است ؛ برجسته ترین وجه اعجاز آن ، اعجاز بیانی و فصاحت و بلاغت بی نظیر آن است. واژه گزینی قرآن بی بدیل و شگفت انگیز است با ظرافت هایی بسیار دقیق . واژه های ترادف نمای قرآن تأمل برانگیزاند ؛ این مبحثی است که از دیرباز بیان وبنان عالمان زبان عربی را به خود مشغول داشته و ایشان در این خصوص آراء مختلفی را در پیش گرفته اند.براساس این پژوهش هیچ یک از واژه های به ظاهر مترادف نمی توانند به جای یکدیگر بنشینند . ما با تأمل در موارد استعمال این الفاظ در قرآن کریم و نیز با ژرف اندیشی در معنای دقیق لغوی آنها پی می بریم که هیچ دو واژه ای در قرآن کریم نمی توان یافت که کاملاً با یکدیگر مترادف و از بار معنایی یکسانی برخوردار باشند ؛ بلکه فرق های ظریف و دقیقی میان آنها وجود دارد که موجب انتخاب آنها برای آن موضع خاص شده است. و تغییر هر یک از این واژگان نه تنها معنا را دگرگون می کند بلکه آوا و موسیقای قرآن ، تناسب واژگانی قرآن ، هماهنگی و تناسب لفظ با الفاظ قرین خود و ... را نیز دچار تغییر و دگرگونی می کند . واژه گزینی حکیمانه و دقیق آیات قرآن کریم و موارد کاربرد واژه های قریب المعنا در این کتاب مقدس خود یکی از وجوه بارز اعجاز بیانی این کتاب الهی است و رعایت دقیق چنین ظرافت هایی در حیطه توانایی هیچ ادیب و فصیح زبردستی نیست.

جلال الدین محمد بلخى در جاى جاى مثنوى از داستان پیامبران بهره برده است، یکى از این قصه ها، قصه پیامبر(ص) است. مولانا از این قصه در راستاى آموزش اعتقادات، اخلاقیات و عرفان فراوان بهره گرفته است. او از فراز گم شدن پیامبر(ص) فطرت الهى را نتیجه گرفته و از نمودن جبرئیل خویش را به پیامبر(ص) در خدمت قهر الهى سود مى برد، چنان که از معجزات پیامبر(ص)، دشمنى ابولهب با پیامبر، برخورد پیامبر با سائل و یهودیان، اُذن خواندن پیامبر، ارتداد کاتب وحى، دشمنى اوس و خزرج، فتح مکه نیز به ترتیب بهره هاى زیر را مى گیرد: قدرت خدا، تجانس موجودات، مقام نیازمندان، شیرینى مرگ، مقام پیامبر، نکوهش تکبر، ناپسندى قیاس، نقش پیامبر (ص) در ایجاد الفت و دوستى، مذمت دنیا دوستى.

پیش از پرداختن به مصاحبه اشاره به چند نکته ضروری است: ـ سؤالات به گونه ای گزینش شده اند که برطرف کننده دغدغه های مختلفی در عرصه ادب ولایی باشند؛ به همین جهت، پراکندگی موضوعات سؤالات نیز دو دلیل عمده دارد: یکی وجود دغدغه های متعدد و مجال اندک مصاحبه و دیگری حذف برخی سؤالات رابط بین موضوعات که علتش ذکر خواهد شد. ـ استاد گرمارودی حاضر به مصاحبه شفاهی نشدند؛ از آن جهت که مبادا در حین گفتار و از سر سهو سخنی را بر زبان آورند که مستند و صحیح نباشد. ـ از میان پرسشهای متعدد فصلنامه، استاد برخی را برگزیدند و پاسخ دادند؛ ایشان دلیل پاسخ ندادن به برخی پرسشها را چنین بازگو کردند: در دیگر عرصه ها خود را صاحب تخصص نمی دیدم یا اینکه حرف جدیدی نداشتم و بازگفت سخنان مکرّر فقط اتلاف وقت است. چنانکه خواهید دید، استاد پاسخ ها را با حوصله و دقت بسیار مرقوم فرمودند و برای پاسخ گویی صرفاً به حافظه اتکا نکرده اند و از کتب و مقالات مختلف بهره جستند و شاهد مثال آوردند. به گفته خودشان در نقل احادیث و روایات مقید بوده اند که جز از احادیث صحیح السند یا معتبر استفاده نکنند.