جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مطالعه،بررسی و شناخت شرح حال پیامبران و آشنایی با رسالت آنان همواره ذهن و اندیشه ی پژوهندگان علوم دینی را به خود مشغول داشته است.نبوت و رسالت حضرت موسی(ع)و وقایعی را که وی با آن ها روبرو شده،در دو منبع دینی- تورات و قرآن - به صورتهای مختلف طرح شده که در عین تشابهاتشان،تفاوت های فروانی هم با یکدیگر دارند.در میان متون مقدس، قرآن آخرین و کامل ترین آن هاست و در آیات بسیاری از شخصیت و شرح حال حضرت موسی(ع)و سختی ها و ناگواریهای دوران رسالت و نبوت وی سخن به میان آورده و مقایسه با آن چه در متن کتاب تورات ذکر شده جامع تر،عمیق تر و دقیق تر است.نظر به اهمیت این موضوع،عنوان پژوهشی این پایان نامه سیمای حضرت موسی(ع)در قرآن و تورات است که به روش پژوهش تطبیقی در پنج فصل که هر کدام متمم و مکمل یکدیگرند تدوین و تنظیم شده است.برای این که تصویر نسبتاً روشن ودقیقی از قرآن و تورات ترسیم کنیم بعد از فصل اول که به کلیات اختصاص دارد در فصل دوم این رساله به بررسی ونقل نظرگاههای شبیه و مشترک این دو منبع دینی پرداخته و آیات قرآن و عبارت تورات در کنار یکدیگر آورده شده است.در فصل بعد آراء و اقوال متفاوت قرآن وتورات را در باب حضرت موسی(ع)مورد تجزیه وتحلیل مقایسه ای و تطبیقی قرار داده و مستندات خود را از قرآن و تورات ذکر کرده ایم.در فصل چهارم به شرح و بررسی اختلافات و افتراقات این دو متن پرداخته شده و موضوعات مهمی همچون مؤمن آل فرعون که در تورات از آن سخنی به میان نیامده و برعکس در قرآن بدان تصریح وتأکید شده مورد کندوکاو قرار گرفته است.در فصل پایانی به جمع بندی ونتیجه گیری از دریافت ها و برداشت های خود از قرآن و تورات پرداخته ایم که از بارزترین و برجسته ترین وجوه این نتیجه گیری توجه به مفاد و مضمون عبارت قرآنی «ربّ العالمین»است.این عبارت،شعار محوری و اصلی حضرت موسی(ع)در برابر فرعون وفرعونیان بوده است.در صورتی که تورات از ربّ ابراهیم، ربّ اسحاق و نیاکان آن ها سخن گفته که تعبیر قرآن ازلحاظ کلامی و اعتقادی جامع تر و رساتر است و با روح و پیام رسالت حضرت موسی(ع)انطباق و همخوانی عمیق معنایی دارد.

اسلام کامل‌ترین برنامه‌ی زندگی انسان است که بهترین و مناسب‌ترین احکام را در همه‌ی ابعاد زندگی فردی و اجتماعی، برای نیل به سعادت دنیوی و اخروی به بشریت عرضه نموده است و همچنین جهت ضمانت و حسن اجرای احکام و قوانین در جامعه روش‌های خاصّی را به کار گرفته که فریضه‌ی امر به معروف و نهی از منکر یا نظارت عمومی و همگانی مسلمانان یکی از آن‌هاست. در جامعه‌ی اسلامی، از صدر اسلام، پیامبر گرامی (ص) و اصحاب ایشان و نیز پیشوایان معصوم (علیهم‌السلام) از امر به معروف و نهی از منکر، در جهت پاسداری از اصول مکتب، به مثابه‌ی موثرترین ابزار و نیز یک تکلیف الهی، بهره گرفته‌اند. مسلمانان آن را وظیفه‌ی خود دانسته و به اجرای این دو فریضه‌ی بزرگ پایبند بوده و اهمیت خاصّی برای آن قائل بوده‌اند. زیرا خداوند این اصل تابنده را صراحتاً در حدود ده آیه از آیات قرآن کریم مورد توجه جدّی قرار داده و انجام آن را از ویژگی‌های اهل ایمان به شمار آورده است.گستردگی آثار با ارزش این فریضه‌ی الهی نسبت به آثار دیگر فرایض، به حدّی است که بی‌گمان باید پذیرفت، امر به معروف و نهی از منکر،از برجسته‌ترین و عالی‌ترین واجبات الهی است و برترین دینداری نیز در اجرای آن نهفته است.بنابراین، پژوهش و شناخت درباره‌ی اجرای این دو وظیفه ی دینی، لازم و مفید و در اولویت می‌باشد. مجموعه‌ی حاضر کوششی است در راستای شناخت بیشتر دو فریضه‌ی امر به معروف و نهی از منکر و بررسی جایگاه و اهمیت آن در آیات قرآن و روایات به کمک تفاسیر و دیگر منابع معتبر اسلامی که در شش فصل تهیه گردیده است. همچنین در این رساله لزوم عقلی و نیاز اجتماعی این اصل دینی مورد توجّه قرار گرفته و ابعاد اجرایی آن تبیین شده است.

چکیدهتوقیع یا توقیعات که به‌طور خاص به بیانات و نامه‌های صادرشده از جانب حضرت ولی‌عصر ـ روحی لِتراب مقدمه الفداء ـ اطلاق می‌شوند، از جمله انوار حیات‌بخش آن‌حضرت است که می‌توان چون اشعه‌ای از تابش آن خورشید در پس ابر از آنها بهره گرفت؛ چراکه این توقیعات شریف که مشتمل بر علوم و معارف الهی و مفاهیم عالیه هستند از جمله مواریث بسیار پراهمیّت شیعه محسوب می‌شوند که امروز نیز می‌توانند راهگشا باشند و از جمله راه‌های ارتباط و بهره‌وری ما از آن‌حضرت بوده که می‌توان از طریق آنها به بخشی از ارشادها و هدایت‌های حضرتش دست یافت. از این رو پژوهش حاضر در صدد برآمده تا بهره‌ای هرچند اندک از این تابش پرفروغ داشته باشد. لذا در راستای تحقق این امر و با هدف بهره‌مندی از رهنمودهای آن امام، موضوع توقیعات آن‌حضرت ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ و مباحث اعتقادی در آنها را مورد نگرش و بررسی قرار داده است. بر این مبنا این پژوهش پس از طرح کلّیات در فصل اوّل، به طرح مباحث پژوهش در دو فصل کلّی پیداخته و در آنهاذیل هر فصل طرح مسائلی در باب موضوع آن فصل را مدنظر قرار داده است. لذا پژوهش حاضر مشتمل بر سه فصل است: فصل اول با عنوان کلّیات پژوهش که در آن به طرح و بیان مسائلی چون اهمیّت، ضرورت، هدف، پیشینه و منابع پژوهش پرداخته شده است. فصل دوم این پژوهش تحت عنوان درآمدی بر توقیعات امام عصر ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ به طرح مباحثی اساسی و کلیدی در باب توقیعات اختصاص یافته است. این فصل در ده بخش تنظیم شده، که در آن‌ها به بررسی توقیع در لغت و اصطلاح، زمینه پیدایش و شکل‌گیری توقیعات و به تبع آن مبحث شبکه ارتباطی وکالت پرداخته شده و سپس چگونگی پیوند امام با شیعیانشان در عصر غیبت صغری و غیبت کبری، بحث‌های پیشینه توقیعات، ملاک‌های صحت و صدور، موضوعات و مضامین و انواع توقیعات، مورد طرح و بررسی قرار گرفته‌اند، پس از آن به بحث توقیعات در غیبت کبری? و سرانجام به بحث تألیف و گردآوری توقیعات پرداخته شده است. فصل سوّم این پژوهش تحت عنوان مباحث اعتقادی در توقیعات امام عصر ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ به بررسی اصول اعتقادی دین مبین اسلام به عنوان مبنا و شالوده اساسی تفکّر اسلامی، در پرتو توقیعات شریف آن‌حضرت، اختصاص داده شده است. این فصل نیز در پنج بخش کلّی تنظیم گشته است. در این بخش‌ها به بررسی مباحث اعتقادی توحید و سپس نبوّت و سپس معاد در پرتو توقیعات، به عنوان اصول دین پرداخته شده است، اصولی که هرگونه خلل و نقصان در هریک از آنها موجب نقصان در اصل دین خواهد شد. و بعد از آنها به طرح و بررسی مبحث امامت که در تفکّر شیعه استمرار و تداوم راه نبوّت است و در دنباله به بحث مهدویّت به عنوان تداوم راه امامت، در پرتو توقیعات آن‌حضرت ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ پرداخته شده است. و ذیل هر یک از این مباحث کلّی موضوعات و عناوین فرعی مربوط به آن‌ها مورد طرح قرار گرفته‌اند. آنچه در انتها از این پژوهش و بررسی در اصل توقیعات و مباحث اعتقادی آنها حاصل شد اینکه امر امامت آن‌حضرت در طی دوران غیبت صغری در صدور این توقیعات شریف تجلّی یافت و ایشان رسالت امامت و هدایت خویش را از این طریق که نشانه عمق اتّصال آن‌حضرت با شیعیانشان بود به انجام می‌رساندند. پس با یقین و باور داشت این مطلب که آن امام دیروز، همان امام و ولی امروز زمان ما و امام حیّ و حاضر و ناظر بر ما هستند و باورداشت این مطلب که همه آنچه درباره امام و امامت آن‌حضرت در عصر حضور و در عصر غیبت صغری موضوعیّت دارد امروزه نیز در عصر غیبت کبری موضوعیّت دارد و این اعصار خللی در انجام رسالت امامت و هدایت ایشان وارد نمی‌کند، پی می‌بریم که از ارشاد و هدایت و گستره وسیع فعالیّت آن امام عزیز امروز نیز بهره‌مند می‌شویم. و سخن آخر اینکه پس از بررسی و دقّت نظر در توقیعات شریف آن‌حضرت ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ این نکته حاصل شد که دریای بی‌کران و موّاجی از علوم و معارف الهی در توقیعات آن امام همام وجود دارد که از سینه آن خزانه‌دار علوم الهی جوشیده است و جا دارد که پژوهشگران پرتلاش و ظریف‌نگری بیش از آنچه در این پژوهش بدان پرداخته شده است در این راه بذل همّت بنمایند.

بسم الله الرحمن الرحیم از اسماء مرکبه و از اجزاء بنیادی قرآن است. تمام سور قرآن با آن شروع می‌شود و اگر در سوره-ای به دلیل موجهی آغازگر نیست، در سوره‌‌ی دیگر دو بار آمده است. مفهوم لا اله الّا الله پیام مشترک بین ادیان توحیدی الهی است و پیام منحصر به فرد و اختصاصی اسلام ، بسم الله الرحمن الرحیم است و با این پیام می‌خواهد به بشریت اعلام کند که اسلام دین رحمت و محبت است. شاهد بر این ادعا سوره‌ی توبه است که چون با اعلام جنگ و برائت آمده است ، آغازگرش بسم الله الرحمن الرحیم نیست. بسم الله الرحمن الرحیم فضائل و خواصی دارد که اگر انسان واقف به آن شود و ایمان بیاورد ، در هر نفسی خود را ملزم به این ذکر شریفه می‌کند ، در نتیجه از غافلین شمرده نخواهد شد.بسم الله دور کننده‌ی شیطان است و در تمام آنات زندگی و در هر حالی مثل خوردن و سخن گفتن و ...... ذکرش با خلوص قلب لازم است تا بتواند مؤثر در وجود بوده و شیاطین و اجنه را دور نماید، و الّا در تمام اعمال و گفتار مشارکت داشته و نتیجه‌ی مشارکتش بسی واضح است و نیازی به بیان ندارد.بسم الله الرحمن الرحیم جزء قرآن و جزء سوره‌ی حمد شمرده می‌شود و جزئیت آن در هر سوره مورد اختلاف است ، لذا در اغلب قرآن‌ها در شمارش آیاتمحاسبه نشده است.بسم الله الرحمن الرحیم دارای اسراری است که با تعداد حروف نوزده‌گانه‌ی آن مطابقت دارد.

پدیده‌ی دگماتیسم دینی-مذهبی به عنوان یکی از آسیب های دینی، دیرزمانی است که از سوی برخی صاحبنظران بویژه در مغرب زمین مطرح می باشد و اساساً به دنبال آن است که ساحت دین را از داشتن منطق عقلانی بی بهره نشان دهد و آموزه های آن را مشتمل بر مجموعه ای از امور جزمی قلمداد کردهو مومنین را نیز -بدلیل اعتقاد راسخ به آن ها- به ناتوانی در بهره گیری از اندیشه و تعقل متهم نماید از این روی در قالب شش فصل با طرح و بررسی این پدیده به آسیب‌شناسی نشر آن در بطن تمدن و جامعه اسلامی و راهکارهای مواجهه با آن از منظر آیاتو روایات پرداخته شده است.در فصل اول با ذکر اهمیت و ضرورت تحقیق به معانی و مفاهیم واژه ی دگم، دگماتیسم و کلمات و مترادفات آن ها اشاراتی شده است. در فصل دوم،علل بروز و نشر جزمیت در حوزه های مختلف، تاریخ پیدایش آن و آثار پدیده دگماتیسم مطرح شده و نهایتاً به وجود ارتباطی منطقی میان فطرت، عقل و وحی پی می بریم. در فصل سوم، آشنایی با برخی تعابیر و مفاهیم رایج از دین و کارکردهای آن مدنظربوده و سیر تاریخی تقابل انسان و دین(با محوریت دین اسلام) مورد توجه قرار گرفته است.در فصل چهارم، موضوع سازش عقل با باورها و حقایق ثابته مطرح شده و وجود قرآن، انبیاء، ائمه و میراث ارزشمند آنان تحت عنوان فقاهت مستمر در تعلیم و تزکیه ی بشر اندیشمند به عنوان امری انکار ناپذیر مورد نظر قرار گرفته است.در فصل پنجم، اوضاع و احوال انسان معاصر و مسلمان امروز بررسی و ضمن بیان برخی فرصت ها و چالش های موجود در این راستا بر ضرورت حرکت و پویایی روز افزوننهادهای دینی تأکیدشده است.در فصل ششم مشخص می شود که ماهیت دگماتیسم دینی- در تعبیر رایج آن- بالکل با جزمیات و آموزه های اصیل اسلامی متفاوت بوده و نتیجه آن که دامان دین مبین اسلام، عاری ازلوث وجود این انگ می باشد.کلید واژه: دگم- دگماتیسم- دگماتیسم دینی-جمود-تحجر-جزمیت- فطرت- عقل- تجدد

چکیدهرویکرد اصلی در آموزه‌های دینی با توجه به هدف غایی دین که قرب الهی است، مصون داشتن انسان‌ها از گناه و لغزش می‌باشد. با این وجود حرکت انسان به سوی رشد و کمال، لاجرم از گذرگاه پرپیچ و خم دنیا می‌گذرد. در این مسیر، اوست که با اختیار و اراده‌ای آزاد و با وجود تمایلات طبیعی و غریزی متنوع در درون خویش و پرتگاه‌های لغزش و گناه در محیط اطراف، تکیه به ایمان حقیقی خویش نموده و طریق تقوا و پرهیزکاری پیش می‌گیرد. ایمانی که برخاسته از قلب، جاری شده بر زبان و جلوه‌گر در اعمال و رفتار او می‌باشد. تقوای الهی، متناسب با ظرفیت بالفعل هر یک از افراد، در مراتبی متفاوت جلوه‌گر می‌شود و آنان را از گناه و معصیت بازمی‌دارد. چه این‌که می‌توان بالاترین مراتب تقوا را در پیامبران?، معصومین? و بزرگان و علما به عنوان اسوه‌هایی شایسته ملاحظه کرد و آنان را در مسیر پرهیزکاری الگوی خویش قرار داد. نظام پیشگیری از گناه در آموزه‌های دینی، بیانگر مجموعه‌ای از سامانه‌ها و سازوکارهای فردی و اجتماعی است که هر یک با ارتباط منطقی با سایر اجزای این نظام می‌کوشد بخشی از اهداف واسطه‌ای نظام تعلیم و تربیت اسلامی را که صیانت از فرد در برابر لغزش‌ها و گناهان می‌باشد، محقق سازد. در این مسیر، از یک سو، با تأکید بر تعلیم و تربیت صحیح و مبتنی بر آموزه‌های دینی و الهی، افراد متربی به تربیت اسلامی می‌گردند و بدین جهت عناصر متعددی دخیل و دارای مسئولیت خطیر معین گردیده‌اند. از سوی دیگر با تبیین آثار و نتایج گناه و با وضع عقوبت‌های دنیوی و اخروی و با جنبه‌های مادی و معنوی، هزینه‌های ارتکاب گناه برای افراد افزایش پیدا کرده و بدین طریق آنان از ارتکاب گناه بازداشته شده‌اند. علاوه بر سازوکارهای فوق الذکر، کلیه عناصر اجتماع نیز براساس آموزه‌های دینی، در برابر لغزش و گناهانِ یکدیگر، مسئول شناخته شده و بدین ترتیب حساسیت اجتماعی در برابر گناه تقویت گردیده، تا در نتیجه از شیوع این بیماری مهلک جلوگیری شود. حکومت اسلامی نیز در این بین نقشی بسیار تأثیرگذار دارد. در نهایت به رغم سازوکارهای موجود برای پیشگیری از گناه، کسانی که به این پرتگاه مهلک درمی‌افتند نیز از نظرگاه شارع مقدس دور نبوده و راهکار ویژه‌ای برای بازسازی و بازپروری شخصیت آنان و بازگشت به زندگی مومنانه در قالب توبه و استغفار پیش‌بینی گردیده است. مقصود از وضع و پیش‌بینی راهکاری چون توبه و استغفار جلوگیری از اصرار بر گناه و ارتکاب اعمال ناپسندتر و نامطلوب‌تر می‌باشد. می‌توان گفت قرآن و روایات آینه‌ای تمام‌نما از نظام پیشگیری دینی از گناه و لغزش می‌باشند. واژگان کلیدی: گناه، لغزش، پیشگیری، آموزه‌های دینی، تقوا، الگوها و اسوه‌ها، تعلیم و تربیت، توبه و استغفار، امر به معروف و نهی از منکر

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

یکی از عوامل آرامش و رستگاری بشر، استحکام روابط بین آنهاست. تأثیر و نقش گفتگو به هنگام تقابل اندیشه ها و جایگزین کردن گفتگو به جای مخاصمه و ستیزه در وحدت و هماهنگی و در نهایت در هدایت و ضلالت اقشار مردم و اقوام مختلف آشکار است.باب گفتگو و استدلال در جهان آفرینش، پیش از خلقت آدمی آغاز شده و خداوند در باره آدم با فرشتگان هنگامی گفتگو می کند که خلقت او هنوز به پایان نرسیده بود. به دنبال اعلام خداوند در خصوص خلقت آدمی و جانشینی او بحث و گفتگو در بین فرشتگان آغاز می گردد و از خداوند حکمتِ خلق و جعلِ آدمی را جویا می شوند. از این منظر می توان گفت، محاوره و مشورت در خصوص خلق آدم فضیلتی است که در متن آفرینش بشر نهادینه شده است. گفتگو با اهل فرهنگها و تمدنهای دیگر، حتی با مخالفان عقیدتی و سیاسی و منحرفان، مورد تأکید آموزه های دینی و از شیوه های تبلیغی انبیاء و ائمه است و با توجه به این که سیره آن بزرگواران باید همواره الگوی عملی ما باشد، بررسی و تحلیل زوایای گوناگون سیره ایشان ضروری به نظر می رسد. هم چنین به جهت این که پرداختن به سیره تبلیغی و روشهای مختلف ایشان در راه رسیدن به هدف که همانا پاسداری از مرزهای مکتب و حفظ و نگهداری آن است، دارای اهمیت ویژه ای است.باز شدن باب گفتگو، مناظره و احتجاج، اختصاص به اسلام ندارد؛ بلکه پیش از آن نیز در میان ادیان دیگر رواج داشت؛ اما باظهور اسلام به جهت آگاه سازی مردم از حقایق، بیش از هر دینی به بحث و گفتگو اهمّیت داده است.پیامبر اکرم و جانشینان بر حق او نه تنها به گفتمان و مناظره با پیروان دیگر ادیان الهی توجه داشته؛ بلکه برای آگاهی و ارشاد ملحدان و مشرکان نیز اهمیت قائل بودند و باب محاوره و گفتگو را با آنها باز می کردند. تاریخ شیعه از رابطه فرهنگی و تشکیل گفتمانهای دینی و کلامی در محیطی کاملاً مسالمت آمیز حکایتهای بسیار دارد که این خود نشانگر این است که دین اسلام دین خشونت نیست؛ بلکه بر پایه گفتمان متقابل و پذیرش عقلانی است. در پژوهش حاضر شیوه های گفتار از خلال گفتگوهای موجود در قرآن و منابع روایی که کلام و تذکرات معصومیناست به صورت کاربردی استخراج شده است. تا ضمن بدست آوردن جواز گفتگو و مناظره در مکتب اسلام، الگویی دینی برای بر خورد با مخالفان حاصل گردد.با بکار گیری و استفاده از این الگوهای قرآنی و روایی در گفتمانها و مناظرات، می توان بستری مناسب برای روشنگری ،آموزش علوم، اصلاح نگرشها و هدایت به سوی نیکیها و پرهیز از بدیها و در نهایت به وحدت و همبستگی انسانها دست یافت.

در اين پايان‌نامه كه با موضوع «نقش باور به امامت در سامان‌دهي شيوه زندگي از ديدگاه قرآن و حديث» مي‌باشد، به چند مطلب و نكته مهم پرداخته شده است.در ابتداي تحقيق، به نكاتي پيرامون تبيين مسئلۀ امامت پرداخته شده، گرچه براي اين پايان‌نامه، بحث امامت مبحثي ثابت شده است امّا بنابه دلايلي لازم ديده ‌شده كه فصلي را در مورد مسئلۀ امامت قرار داده و نكاتي پيرامون آن بيان شود و از طريق برهان عقلي و نقلي (قرآن وحديث) به‌طور مختصر به اثبات امامت و ويژگي هاي منحصر‌به فرد مقام امامت پرداخته شود.و در مرحله بعد برخي از آياتي كه در شأن ائمه اطهار(ع) نازل شده و يا در رابطه با ايشان مي‌باشد مطرح شده و از طريق مباني عقلي و نقلي به نتايج و الگوهايي كه از اين آيات براي زندگي افراد مي‌توان گرفت، دست يافته و ذيل هر يك از آيات بيان گرديده است.و در مرحله سوم به برخي از مختصات شيعيان كه به زندگي آنها رنگ و بوي خاصي داده است و زندگي آنها را از ساير مذاهب بسيار متفاوت ساخته، پرداخته شده است، از جمله اين مختصات مي‌توان به اين موارد اشاره كرد: اعتقاد به عرضۀ اعمال به خدمت معصومين، انتظار مهدي‌غايب، گريه بر مصيبت اهل‌بيت(ع)، نذر كردن براي اهل‌بيت، تبرك جستن به آثار اولياء، و اعتقاد به شفاعت اولياء، متعه يا همان ازدواج موقت.و بعد از آن در مرحلۀ چهارم به برخي از احاديث معصومين(ع) كه در خصوص معرفي شيعيان واقعي و رفتار و منش آنها مي‌باشد پرداخته شده تا بدين وسيله از لابه‌لاي آن احاديث كه مربوط به صفات شيعيان مي‌باشد، صفاتي در ارتباط با نحوۀ سامان‌دادن به ابعاد زندگي شيعيان برگزيده ودر مرحلۀ آخر به شرح آن صفات پرداخته شود.و در آخرين مرحله يعني مرحلۀ پنجم، از ميان ابعاد مختلف زندگي به سه بعد مهم آن يعني بعد فردي، خانوادگي و اجتماعي شيعيان پرداخته و به منظور شرح مطالب، به برخي از فرامين و سفارشات معصومين(ع) و همچنين در برخي موارد به سيرۀ عملي آن بزرگواران اشاره شده و در انتهاي مباحث، برخي از آثار و نتايج اين صفات كه منجر به سامان‌دهي به شيوۀ زندگي مي‌شود را بيان كرده تا شايد جرقه‌اي براي حركت به سوي اين صفات در دل خواننده گرامي زده شود.لازم به‌ذكر است كه كليد واژه‌هاي اين تحقيق كلمات و عبارات ذيل مي‌باشد.