جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

موضوع این تحقیق، سیره ی اخلاقی امام خمینی است. این تحقیق با توجه به موضوع در نظر دارد به خصوصیات رفتاری امام خمینی در سه بعد فردی، خانوادگی، اجتماعی بپردازد. در بعد فردی به خصوصیات رفتاری امام خمینی از قبیل نظم، آراستگی، ساده زیستی، تواضع، صرفه جویی، مراعات حق الناس، شجاعت، آرامش قلبی می پردازد که در تمامی این خصوصیات امام از فضایل خاصی برخوردار بودند. در بعد سیره ی خانوادگی امام به چگونگی رفتار ایشان با همسر، فرزندان، عروس ها، دامادها، نوه ها، برادر بزرگشان و کارگرانشان اشاره می کند. در رفتار امام با همسرشان احترام، محبت و کمک به ایشان به وضوح نمایان است و نسبت به فرزندانشان ابراز علاقه ی خاصی داشتند و این علاقه در رفتار و گفتارشان نمایان بود و ایشان نسبت به تمامی اعضای خانواده حتی کارگرانشان توجه و محبت خاصی داشتند. درباره ی چگونگی رفتار امام با آحاد مردم و اجتماع باید گفت، ایشان علاقه ی خاصی نسبت به تمامی اقشار مختلف جامعه از قبیل تمامی مردم، خانواده ی شهدا، رزمندگان، محرومین، یاران، شاگردان، زنان و کودکان داشتند و خود را خادم مردم می دانستند و نسبت به تمامی آنها احساس مسئولیت می کردند. روش تحقیق به صورت کتابخانه ای است که از منابع مختلفی استفاده شده است. از منابع لغوی مانند فرهنگ لاروس ( عربی فارسی) به تألیف خلیل جر و ترجمه ی سید حمید طبیبیان و کتاب فرهنگ فشرده سخن به تألیف حسن انوری استفاده شده است. از منابعی که درباره ی سیره ی اخلاقی امام خمینی نوشته شده و در این تحقیق از آن ها استفاده شده می توان به کتاب در سایه آفتاب به تألیف محمدحسن رحیمیان و پابه پای آفتاب امیررضا ستوده اشاره کرد. کلید واژه: سیره، اخلاق، فردی، خانوادگی، اجتماعی.

در تحقیق حاضر، اندیشه امام خمینی به عنوان یکی از متفکران معاصر دنیای اسلام در زمینه قشربندی و نابرابری اجتماعی با هدف دست یابی به نگرش و الگوی مطلوب و مبانی فکری ایشان در باب قشربندی و ارائه طرحی نظری برای کنترل یا کاهش نابرابری های اجتماعی در جامعه، مورد بررسی قرار گرفت. در بحث از قشربندی اجتماعی سه دیدگاه کلی وجود دارد، نخست، دیدگاه کارکردگرایی، دوم دیدگاه تضاد و سوم، دیدگاه ترکیبی. در این تحقیق با استفاده از دیدگاه ترکیبی، دیدگاه امام خمینی(ره) را در مورد قشربندی اجتماعی بررسی کردیم. روش تحقیق در پژوهش حاضر، روش اسنادی است. با مراجعه به بیانات و آثار امام خمینی شاخصه هایی که طبق نظر ایشان نشان دهنده وجود طبقات و قشرهای مختلف در جامعه است قابل شناسایی است. از جمله این شاخصه ها می توان مواردی همچون شغل، خلق و خوی و خصوصیات فرهنگی مشترک، تحصیلات، مالکیت، ثروت و قدرت سیاسی را نام برد. امام خمینی با پذیرش اصل قشربندی اجتماعی در جامعه راهکارهایی برای تعدیل آن ارائه می دهند. ایشان عواملی از قبیل استعمار، سرمایه داری، آز و فرار از مالیات را عوامل بوجود آورنده نابرابری در جامعه تشخیص داده است. امام خمینی در بیان راههای مقابله با قشربندی اجتماعی موارد زیر را مد نظر داشتند: الف - عدم نفوذ ثروتمندان در حکمرانان، به خاطر مال و ثروت خود. ب- حشر و نشر مدیران و کارگزاران نظام با فقرا و مستمندان. ج- سیاست گذاری اقتصادی به نفع عامه مردم. د- روی آوردن به اسلام ناب محمدی. ه- مبارزه با حکومت های استعماری. و- پرداخت مالیات های اسلامی و کنترل ثروت. ز- تربیت اسلامی و توجه به معنویات. الگوی مطلوب امام خمینی(ره) از قشر بندی اجتماعی که با بقیه عناصر فکری ایشان همخوانی دارد این است که تا حد کفاف، مساوات و فراتر از آن عرصه رقابت در اثر بروز استعدادها و توانایی هاست. در زمینه ریشههای فکری ایشان و در مورد قشربندی اجتماعی می توان موارد مواردی از قبیل اصل اعتقادی توحید، آموزه های قرآن کریم و استناد به کلام و سیره علمی پیشوایان بزرگ دین، خاصه رسول گرامی اسلام را برشمرد.

انقلاب اسلامی ایران در عسرت دیانت و مهجوریت آن در فرهنگ و تمدن غالب پیروز شد و بار دیگر اسلام را به عنوان دینی زنده و نجات دهنده ملتی که افیون استعمار نشاط و استقلال او را گرفته بود به صحنه باز گرداند. انقلاب اسلامی در دورانی پیروز شد که ملتهای محروم ایران تجربه خویشاوندی از نهضت های چپ و ملی گرا نداشتند، حرکتهایی که در آغاز، ابزار دست بیگانگان بوده اند یا با همه حسن نیت پیشوایان یا پیروان آن به سبب نداشتن ریشه در فرهنگ و باورتاریخی مردم دیر یا زود منحرف شده اند یا بی ثمر مانده اند. امام خمینی کمال همت خویش را در راه تحقق آرمان های اسلام واقعی پیشاپیش مردم به کار گرفت و با عناصری که خواهان انزوای اسلام و استضعاف ملتها بودند جنگید. امام خمینی با نگارش کتاب کشف الاسرار به صورت جدی وارد عرصه سیاسی شد و فعالیت سیاسی خود را آغاز کرد و تا پایان حیات دست از تلاش ومبارزه بر نداشت و امام نیز با اتخاذ تصمیمات مختلف که بر اساس شرایط زمان و مکان متغییر بود به تغییر و تبدیل اندیشه دست می زد امام خمینی از آن دسته از روشنفکران دینی بود که معتقد به جامعیت دین بوده و از طریق احیاء و باز سازی و نوسازی تفکر دینی با نظریه ها و اجتهاد(نظری) و نوآوری و ارائه راه حل های برگرفته از کتاب وسنت، خواهان نوسازی اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جوامع در جهت نیل به ترقی و توسعه تمدن اسلامی و تبلور آزادی و عدالت بود و به واسطه این جامعیت تفکر از جمله متفکران رادیکالیست اسلامی به شمار می رود در ادامه با بخش بندی پایان نامه تمام ابعاد سیاسی اجتماعی فکری ایشان مورد بررسی قرار گرفته است.

موضوع این مجموعه تحقیقی تعلیم و تربیت معنوی از دیدگاه امام خمینی ( رحمة الله علیه ) می باشد. هدف از ارائه این تحقیق شناخت اهمیت تعلیم و تربیت و دادن راهکارهای تربیتی است که بتوان از طریق عمل به آنها به تربیت معنوی افراد کمک کرد و افراد شایسته ای را به جامعه تحویل داد. چون امام خمینی(رحمة الله علیه ) خود اسوه و الگوی تربیتی بزرگی می باشند که در قرن معاصر جلوه ای شناخته شده برای همگانند، پرداختن به نظریات و صحبتهای گرانمایه ایشان باعث اتقان مطالب می گردد. در گرد آوری این مجموعه سعی شده به بیشتر مطالب تعلیم و تربیت ، هر چند به صورت مختصر ، پرداخته شود و در هر مورد و مطلبی که بیان شده از بیانات امام خمینی ( رحمة الله علیه ) نیز استفاده شود. این تحقیق با مطالعه و بررسی مجموعه کتب و آثار امام خمینی(رحمة الله علیه ) در زمینه اخلاقی – تربیتی و دیگر کتابهایی که به نقد و بررسی نظریات ایشان پرداخته اند ، صورت گرفته. مانند تعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی(رحمة الله علیه ) تألیف مجتبی فراهانی ، تربیت اسلامی با تأکید بر دیدگاه های امام خمینی ( رحمة الله علیه ) تألیف محمد رضا شرفی ، صحیفه نور ( مجموعه رهنمودهای امام خمینی ( رحمة الله علیه ) ، پابه پای آفتاب ، امیر رضا ستوده . و در آن از آیات و روایات نیز بهره گرفته شده است تا هماهنگی آنان با نظریات امام خمینی ( رحمة الله علیه ) مشخص گردد،و سعی شده تمامی مباحث تربیتی جمع آوری گردد. از نتایج تحقیق درک اهمیت تعلیم و تربیت و شناخت انسان است که با علم و عمل به مبانی، اصول ، اهداف، عوامل تأثیر گذار و دوری از موانع تعلیم و تربیت می توان در تربیت معنوی افراد کوشید. تعلیم و تربیت از مفاهیمی است که دارای اهمیت فوق العاده می باشد و تربیت موجب شکوفایی فطرت و مقدم بر تعلیم است که سعادت دو دنیای انسان بدان بستگی دارد . که همة افراد، در هر سن و در هر قشری از جامعه که هستند، باید بدان توجه کنند. این تحقیق با توجه به دیدگاه امام خمینی ( رحمة الله علیه ) بوده و در 6 فصل تنظیم شده است. فصل اول به اهمیت و جایگاه تعلیم و تربیت پرداخته که شامل معنا و مفهوم تربیت ، فلسفه و ضرورت تربیت، اهمیت تربیت و تعلیم و تربیت از دیدگاه قرآن و حدیث می باشد. فصل دوم به موضوع تربیت ( انسان) پرداخته است که شامل چیستی و ماهیت انسان، انسان شناسی و کاربرد آن در تعلیم و تربیت و شیوه انسان سازی در اسلام ( روشهای تربیتی ) می باشد. فصل سوم مبانی و اصول تربیت را مورد بررسی قرار داده و به مبانی اندیشه های تربیتی امام خمینی ( رحمة الله علیه ) نیز اشاره شده است. فصل چهارم به اهداف تربیت پرداخته که تنوع غایات و اهداف را مورد بحث قرار داده و به هدفهای تربیتی از منظر امام خمینی ( رحمة الله علیه ) نیز پرداخته است. فصل پنجم نیز موانع تعلیم و تربیت از قبیل : جهالت، آموزش بدون پرورش روحی و معنوی ، علم بدون تزکیه ، انسان غیر مهذب، غفلت از فطرت الهی و ... پرداخته است. در فصل آخر عوامل مؤثر در تعلیم و تربیت آمده که هر کدام از عوامل دینی، فردی، اجتماعی و محیطی را جداگانه با زیر مجموعه های آنان مورد بحث و بررسی قرار می دهد.

امام خمینی(ره) این عالم ربانی و فرزانه، با سیراب شدن از سرچشمه فیض الهی و با تهذیب و تزکیه درونی، یک شخصیت اخلاقی و عرفانی به تمام معنا برای طالبان حقیقت شناخته شده است. ایشان قرآن را یک کتاب اخلاقی می دانستند و انسان ها را نیازمند اخلاق؛ آن هم اخلاقی که از قرآن و سخنان گهربار معصومین علیهم السلام سرچشمه گرفته است. مکتب اخلاقی ایشان نیز برگرفته از مکتب قرآن است. از این رو در آثار اخلاقی خویش با بهره گیری از روایات ائمه(ع) به بیان فضایل و رذایل اخلاقی، آثار آنها، تنبه دادن خوانندگان و مواعظی در این جهت پرداخته اند و راه کارهای علمی مناسب برای آراستگی به فضایل به و زدودن رذایل بیان کرده اند؛ که در راستای این تبیین و توضیح و برای تقریب به ذهن مطالب به آیات شریفه قرآنی استناد فرموده اند. در این پژوهش تلاش می شود میزان اتکای ایشان به آیات شریفه بررسی شود و موارد استنادات قرآنی و بعضی استنادات روایی آثار اخلاقی ایشان بیان شود.

تلاوت قرآن کریم دارای آدابی ظاهری و باطنی است. این مجموعه در شرح مجملی به آداب ظاهری پرداخته و سپس مفصلاً به بررسی آداب باطنی می پردازد بدین صورت که: قاری قرآن ابتدا باید به جنبه های عظمت قرآن، معرفت حاصل کند تا به تعظیم شأن قرآن و آثار کمالی آن نائل گردد. پس این قرآن معظم باید راههای استفاده عملی داشته باشد یعنی تالی قرآن از این کتاب عزیز درس زندگی بیاموزد. و این امر میسر نمی گردد مگر این که انسان موانع و حجابهای بین خود و استفاده از قرآن را از سر راه بردارد و همین، گامی مهم می شود برای تولد کمالات روحی در وجود انسان. و این چنین می شود که تالی در هنگام تلاوت با حضور قلب کامل گوش جان به آیات الهی می سپرد و سپس با تفکر و تعقل و تدبر در این آیات، آنها را بر احوال و رفتارهای خویشتن تطبیق داده و از معاصی و گناهان خویش و سپس از خویشتن متبری گشته و از این نردبان، راه کمال و ترقی به پله های عالی انسانی را در پیش می گیرد. و نیز از راه تفکر وتدبر است که به صفات و افعال جمیل الهی معرفت حاصل کرده و درک می کند که چگونه و از چه راهی به سعادت الهی و رضوان الهی برسد. و همة این موارد میسر نمی گردد مگر آنکه دل و جان تالی پاک و طاهر از ارجاسات معنوی گشته و به درجه ای از طهور باطنی نائل گردد، چرا که طهور مطلق فقط مختص به معصومین است، و انسانهای عادی بنابر ظرفیت وجودی خویش می توانند از اقیانوس لایزال معرفت قرآنی اهل بیت بهره مند گردند.