جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رسالۀ پژوهش‌های فلسفی در باب ذات آزادی انسان (1809) شلینگ، تلاشی برای بنیان‌گذاری نظام آزادی است. محوری‌ترین مفهوم در نظام شلینگ، مفهوم «این‌همانی» است که با تفسیر صحیح آن و یافتن وحدت میان مفاهیم متضاد آزادی و ضرورت، دغدغۀ اصلی او در نظریۀ ایدئالیسم مطلق توجیه می‌شود. اصلی که در جستجوی بنیادی برای شکل‌گیری نظام و راه حلی برای سازگاری نظام و آزادی به آن تمسک می‌جوید این‌همانی ‌به‌معنای صحیح آن است که در همه خدا انگاری به‌عنوان تنها نظام ممکن عقل ممکن می‌گردد. تمرکز هیدگر بر تفکر شلینگ با نگارش رسالۀ شلینگ در باب ذات آزادی انسان و تفسیر چندین‌بارۀ او در سال‌های 1936 و 1941 اهمیت این رساله در تاریخ اندیشۀ غربی را آشکار کرد. هیدگر چگونگی امکان نظام آزادی را مطابق با تفسیری از اصل این‌همانی که نشان‌دهندۀ اتصال و پیوند درونی موجودات در بنیاد هستی است، ممکن می‌داند و این به‌معنای اندیشیدن در ذات هستی است. در این پژوهش نشان داده می‌شود که بنا بر نظر شلینگ چگونه سوءتفسیر از این اصل، امکان ناسازگاری نظام و آزادی را در تعبیرهای مختلف همه‌خداانگاری فراهم می‌آورد و تفسیر هیدگر از این اصل چگونه راه به پرسش از چیستی اصل واحد و بنیادین موجودات [تئوس] می‌برد.

چکیده: با خارج شدن فلسفه‌های غربی از اطلاق اولیه‌شان این پرسش پیشاروی تفکر قرار گرفت که اندیشه‌ها چگونه می‌توانند با یکدیگر ملاقات کنند و نسبت آنها با یکدیگر چیست؟ این پرسش اساسی زمینه‌ساز آن نحو از اندیشیدنی شد که بعدها به مدد اندیشه‌ی متفکران متعدد فلسفه‌ی تطبیقی نام گرفت. اما فلسفه‌ی تطبیقی بیش از آن‌که یک روش یا یک الگو باشد، افقی بود که امکان ملاقات اندیشه‌ها را با یکدیگر بررسی می‌کرد. فلسفه‌ی تطبیقی در اساس خود بیشتر یک پرسش بود تا یک پاسخ و وروش؛ پرسش این است که شرط امکان روی‌آورندگی به غیر چیست؟ موضوع نوشتار حاضر بازخوانش مولفه‌ها و پاربن‌های اساسی تفکر هایدگر در جهت نشان دادن امکان‌های تطبیق در آنها و ذکر مختصر نمونه‌هایی است که هایدگر بر اساس این مولفه‌ها به دیگز متفکران روی آورده است. استدلال مقاله این است که هایدگر در دوره‌های متعدد فکری‌اش عمیقاً درگیر پرسش محوری فلسفه‌ی تطبیقی بوده است، وی با این‌که هرگز از عنوان فلسفه‌ی تطبیقی بهره نجست، فلسفه را عین مواجهه با دیگری لحاظ کرد. از نظر او وظیفه‌ی تفکر پی‌جویی مداوم سرآغازهای جدید برای اندیشه است؛ روی‌آورندگی اندیشه‌ی وی به پیشاسقراطیان، تفکر شاعرانه‌ی هولدرلین و مواجهه با سنت‌های شرقی شاید روشن‌ترین نمونه‌های این پی‌جویی‌ها باشند. پرسش راهنمای مقاله این است که آیا می‌توان بر اساس مولفه‌های بنیادین اندیشه‌ی هایدگر به طرحی برای فلسفه‌ی تطبیقی و پرسش محوری آن درمورد امکان مواجهه با دیگری رسید؟

ترجه ماشینی: هایدگر و خداشناسی فلسفی قرائت جدید مهمی از اندیشه میانی و متأخر هایدگر ارائه می دهد. پیتر اس.دیلارد با شروع تز اولیه هایدگر در مورد دکترین مقولات در دونس اسکاتوس، نشان می دهد که چگونه آثار میانی و بعدی هایدگر یک ضد الهیات یا «الحاد» فلسفی را توسعه می دهد که تهدیدی جدی برای متافیزیک سنتی، الهیات طبیعی و فلسفه دین است. این کتاب با تکیه بر بینش متفکران اسکولاستیک مانند سنت توماس آکویناس و دونس اسکاتوس، مفروضات مشکل‌ساز «الحاد» هایدگری را آشکار می‌کند و نشان می‌دهد که چرا باید آنها را رد کرد. نقد دیلارد راه را برای تجدید حیات متافیزیک اسکولاستیک هموار می کند و ارتباط آن را با برخی از مناقشات فلسفی معاصر آشکار می کند. دیلارد علاوه بر روشن ساختن مسئله هستی و تبیین نقش پدیدارشناسی در متافیزیک، ماهیت نیستی، ضرورت و امکان را روشن می کند. در نهایت این کتاب یک جهت گیری مجدد انقلابی از درک ما، هم از هایدگر بعدی و هم از میراث اسکولاستیک ارائه می دهد.

ترجمه ماشینی: مارتین هایدگر یک نازی معمولی و از اعضای وفادار خرده بورژوازی استانی بود. او همچنین متفکر اصلی سنت قاره‌ای و یکی از مهم‌ترین فیلسوفان قرن بیستم بود. چگونه باید این زندگی دوگانه را معنا کنیم؟ آیا باید تداعی‌های داخلی و سیاسی هایدگر را در درک خود از اندیشه او لحاظ کنیم، یا باید مستقل از سیاست منفور با کار فکری او رفتار کنیم؟ چگونه هر متفکری امور پیش پا افتاده را با ایده آل و یا پیگیری تحقیق فلسفی با الزامات مشارکت مدنی آشتی می دهد؟ در هایدگر، آلن بدیو و باربارا کاسین خود را در مکاتبات فیلسوف با همسرش الفرید غرق می‌کنند تا به این پرسش‌ها پاسخ دهند، زیرا با هایدگر و همه متفکرانی که در برابر سیاست‌های زمانه‌شان آسیب‌پذیر هستند، ارتباط دارند. آنها بر رابطه عذاب‌آور هایدگر با همسرش، با هانا آرنت، و زنان متعدد دیگر تمرکز می‌کنند و سطحی غیرعادی از صمیمیت را به دنیای شخصی و فکری او می‌آورند.

ترجمه ماشینی: در کتاب خاستگاه‌های مذهبی هایدگر، بنجامین دی کرو به بررسی معنا و ارتباط رشد الهیات اولیه هایدگر، به ویژه پیوندهای فکری او با مارتین لوتر می‌پردازد. کرو با توجه ویژه به فلسفه دین هایدگر در پیامدهای آشفته پس از جنگ جهانی اول، به هایدگر نشان می دهد که تمرکز خود را بیشتر کرده و در حال جستجوی رویه فلسفی خود برای ایده هایی در مورد چگونگی پرورش یک زندگی «اصیل» فراتر از «ویرانی» اروپا است. این اثر نافذ، کشتی گرفتن هایدگر و برخورد با تربیت دینی، تحصیلات الهیات و اعتقادات دینی او را آشکار می کند. کرو در حالی که مفهوم هایدگر از تخریب را تا انتشار کتاب هستی و زمان توسعه می دهد، روش جدیدی را برای اندیشیدن در مورد رابطه بین تخریب و اصالت پیش می برد که اهمیت مداوم آموزش الهیات اولیه هایدگر را تأیید می کند.

محور تحلیل‌های هایدگر از هنر در کتاب سرآغاز اثر هنری، هنر بزرگ است که شأنی غیراستتیکی دارد و محل رخداد حقیقت وجود است. در این کتاب، هنر مدرن نمایان‌گر غلبۀ تلقی استتیکی از هنر و دارای شأنی نیست انگارانه به حساب می‌آید که درنهایت، به مرگ هنر بزرگ منجر می‌شود. دیدگاه هایدگر پس از آشنایی با آثار برخی از هنرمندان مدرن، به‌ویژه نقاشی‌های سزان و کله و نیز شعر ریلکه و همچنین تحت‌تأثیر اشعار هولدرلین، تغییر کرد و موجب شد او از منظری نو به هنر مدرن بنگرد و آن را تحلیل کند. درنهایت، هایدگر به این نتیجه می‌رسد که برخی از آثار هنری مدرن این قابلیت را دارد که بتواند امکان سکنی گزیدن آدمی را در قرب وجود فراهم کند و برای بی‌خانمانی انسان معاصر چاره‌ای بجوید؛ پس می‌توان برخی از این آثار را در زمرۀ هنر بزرگ به حساب آورد. مقالۀ حاضر بر آن است که چگونگی مواجهۀ هایدگر را با آثار برخی از هنرمندان مدرن چون ریلکه، سزان و کله بررسی کند و پیامدهای ناشی از این مواجهه را در تغییر نگاه وی به هنر در دوران مدرن، آشکار سازد و نشان دهد این چرخش در اندیشۀ هایدگر موجب شد وی بپذیرد که هنر مدرن نیز قابلیت و توان ایفای نقش و کارکرد هنر بزرگ را در آشکارگی حقیقت دارد.

دغدغۀ هایدگر که پرسش از هستی است، در آثار متأخرش با شعر تعلیمی پارمنیدس، متفکر پیشاسقراطی گره خورده است و او با تفسیرکردن این شعر، تحلیل خود از حقیقت هستی را عرضه می‌کند. محتوای شعر پارمنیدس الهامات الهه‌ای است که ازنظر هایدگر الهۀ حقیقت یا آلثیاست. هایدگر برای نشان‌دادن اینکه منظور از آلثیا چیست، به تحلیل این واژه می‌پردازد. تبدیل‌شدن آلثیا به مطابقت یا صدق، ازنظر او انحراف از ذات این واژه است و او برای توضیح‌دادن آلثیا از تعابیری چون آشکارسازی، دربرگیرندگی و سرپناه‌دادن وگشودگی استفاده می‌کند. آلثیا برای او حقیقتِ هستی است. آلثیا، اصیل‌ترین نام هستی، چون زمینی است که چیزها بر آن پدیدار می‌شوند؛ درحالی‌که خود این زمین در پس چیزها پنهان می‌شود. در این پژوهش با شیوۀ تحلیلی‌توصیفی، روایت هایدگر از آلثیا به‌عنوان الهۀ شعر پارمنیدس معرفی شده است. این مسئله را می‌توان بیان ایجابی از معنای حقیقت نزد هایدگر دانست. هایدگر با بررسی پارمنیدس و مسئلۀ حقیقت و هستی نزد او تلاش می‌کند تا نقطۀ آغازی بیابد برای فهمیدن و پرسیدن از حقیقتِ هستی؛ ازاین‌رو، فهمیدن دیدگاه‌ هایدگر دربارۀ شعر پارمنیدس، برای فهمیدن ذات تفکر او مهم است.

ترجمه ماشینی: در جریان انقلاب 1978 ایران، نفوذ روشنفکران عمومی گسترده بود. بسیاری از دیدگاهی مبنی بر رهایی از تأثیرات «غرب زدایی» که از مفاهیم هایدگری در مورد بومی گرایی ضدغربی الهام گرفته شده بود، حمایت کردند. علی میرسپاسی با پیگیری سیر فکری فیلسوف ایرانی احمد فردید در این کتاب شرحی از ظهور اسلام سیاسی در ایران مدرن ارائه می دهد. فردید از طریق شخصیت جنجالی و حضورهای عمومی و خصوصی متعدد خود در قبل، حین و به ویژه پس از انقلاب، دیدگاهی اسلام گرایانه را که خصمانه ستیزه جویانه با دنیای مدرن است، رواج داد که تا به امروز بخشی اساسی از فلسفه سیاسی جمهوری اسلامی باقی مانده است. میرسپاسی با آوردن عناصری از اندیشه فردید پس از انقلاب و همچنین تحلیل انتقادی نوشته‌های فوکو درباره «سیاست معنویت»، خواندنی ضروری را برای همه کسانی که سیر تحول اندیشه و فلسفه سیاسی در ایران مدرن و فراتر از آن را مطالعه می‌کنند، ارائه می‌کند.