جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف از این پژوهش، ارائه ی نظریه ی "سفرهای چهارگانه ی تربیتی" با توجه به الگوی سفرهای تربیتیِ شخصیِ ملاصدرا است. در این پژوهش از رویکرد ویژه ی نظریه ی داده بنیاد ، از نوع فراترکیب نظریه سازاستفاده شده است. در گام اول، سوالات پژوهش برای استخراج مدل داده‌ بنیادِ سفرهای چهارگانه ی تربیتی، تنظیم و معیارهای انتخاب و گزینش اسنادِ مورد مطالعه مشخص شدند. در گام دوم، به جستجوی نظام‌مند منابع در پایگاه‌های اطلاعاتی پرداخته شد. در گام سوم ارزیابی کیفیت اسنادِ مورد مطالعه انجام و درنهایت با توجه به معیار، متونِ اصیل انتخاب شدند. در گام چهارم با تکنیک دسته‌بندی یافته ها، کدهای باز استخراج شدند. در گام پنجم نیز ابتدا 8کد باز(جهت خلقی سفرها، جهت حقی سفرها، همسفری مربی و متربی به مثابه روش ، تناظر رشد مربی و متربی ، محتوای آموزشی سفر اول، دوم، سوم و سفر چهارم) استخراج گردیدند و سپس داده‌ها، مفهوم‌پردازی، مقوله‌بندی و سپس براساس مشابهت‌ها ارتباط مفهومی و خصوصیات مشترک بین کدهای باز، 3 کد محوری (ساختار کلی سفرهای چهارگانه تربیتی، روش کلی سفرهای چهارگانه تربیتی و محتوای آموزشی سفرهای چهارگانه تربیتی) مشخص شدند

از منظر تراانسانی، پیشرفت‌های علمی چند سده اخیر، انسان عصرحاضر را نسبت به پیشینیان رشد داده است؛ اما انسان هنوز در مراحل اولیه تکامل خود است و فرآیندهای تکامل ماهیت او باید با تکیه بر فناوری‌های نوین تکمیل شود. تراانسان‌گرایان خود را به عنوان جنبشی معرفی می‌کنند که قصد تکمیل نمودن این فرآیند را دارند. آرمان‌گرایی فناورانه تراانسان و ادعای تسریع تکامل و ارتقاء ماهیت انسان با تکیه بر فناوری، مسائل و چالش‌های فرهنگی بسیاری را فراروی این جنبش قرار می‌دهد. سرنوشت و چگونگی وضعیت اخلاق در قلمرو تراانسانی از مهمترین این مسائل می‌باشد. هدف این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است، تبیین و نقد برنامه و ایده‌‌های تراانسان‌گرایان برای وضعیت اخلاق در جهان تراانسانی است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که نگاه تراانسان به اخلاق، کاملاً فناورانه است. در این نگرش روش‌های رشد و پرورش اخلاق در معنای مرسوم آن حذف و ارتقاء زیست‌شناختی اخلاق جایگزین آن می‌گردد که توسعه‌دهنده ابهام و عدم قطعیت در حوزه اخلاق می‌باشد.

نیاز علوم به فلسفه و بهره‌گیری آنها از فلسفه، امری است که همواره بسیاری از صاحب‌نظران به آن تأکید داشته‌اند. در چند دهۀ اخیر و با رشد فزایندۀ فناوری‌‌های نوین، تبیین رابطه این فناوری‌ها و فلسفه، هم‌چنین جایگاه فلسفه در هویت‌بخشی به این فناوری‌ها و کاربرد فلسفه برای آنها به امری ضروری مبدل شده است. ترااِنسان‌گرایی یک جنبش فناورانه وآینده‌گرا است که صاحب‌نظران آن، ایده‌‌های خود را از منظر فلسفی وارث و احیاگر آرمان‌های عصر روشنگری می‌دانند. هدف پژوهش حاضر، فهم و واکاوی خاستگاه تاریخی‌ـ‌فلسفی ترااِنسان‌گرایی و تلاش درجهت تبیین مبانی فلسفی این تفکر است. کمال‌گرایی یک ایدۀ اخلاقی‌ـ‌فلسفی است که می‌توان آن را اساسی‌ترین مفهوم الهام‌بخش ترااِنسان‌گرایان در شکل‌دهی به ایدۀ‌ اولیه ترااِنسان دانست. اومانیسم و روشنگری دو جریان فلسفی اثرگذار بر اندیشه‌های ترااِنسانی بوده‌اند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد هرچند ذات فناورانۀ این جنبش باعث تحول ایده‌های ترااِنسانی و فرارفتن آنها از این خاستگاه‌‌های فلسفی می‌شود، اما با لحاظ‌کردن این سه خاستگاه فلسفی با عنصر فناوری می‌توان مبانی فلسفی ترااِنسان را ذیل هستی‌شناسی اومانیستی، معرفت‌‌شناسی پراگماتیستی و ارزش‌شناسی فناورانه گنجاند.

در این پژوهش، وجوه اختلاف و تشابه دیدگاه‌ مولانا و شوپنهاور در خصوص اراده، به‌روش توصیفی‌تفسیری بررسی شده است. شوپنهاور ازجمله فلاسفه‌ای است که به‌صراحت اصالت را به اراده داده و آن را به‌عنوان نیروی اساسی بشر و بنیان کوشش‌‌ها و فعالیت‌‌های او، ازجمله اندیشیدن، پذیرفته است. وی در نظام فلسفی خود از عباراتی نظیر «جهان تمثّل اراده» و «ارادۀ معطوف به قدرت» بهره برده است که شاخص نظام فلسفی‌اش تلقی می‌شود. مولوی نیز با بیان دلایل دینی، عقلی، حسی و وجدانی از ارادۀ انسان دفاع و او را موجودی مختار معرفی کرده است. او حتی سعی‌کردن در زمینۀ‌ شکر نعمت حق را اراده می‌داند. ازنظر او نیز عاشق با میل و اختیار، ارادۀ خود را در ارادۀ معشوق فانی می‌سازد. با بررسی دیدگاه این دو دربارۀ اراده، نکات و وجوه مشترک و مختلفی استخراج‌شدنی است که زمینۀ آشنایی هرچه‌بیشتر با این موضوع و رفع ابهامات مربوط به آن را برای مخاطبان فراهم می‌سازد.

این مقاله با نگاهی فراتر ازآنچه غالبا در خصوص اهمیت و ضرورت تعلیم و تربیت و فرهنگ در شکلدهی به انسان و اجتماع سخن میگوید، در پی تحلیل روی دیگر سکه فرهنگ و تعلیم وتربیت است که فارغ از نوع آن در دوران مختلف، با پدید آوردن نوعی جبر محیطی و شکل دهی به ذهنیتهای انسان، موجب پدید آمدن نوعی نگاه قالبی و عادی می‌شود و اجازه توجه و اندیشیدن به طرق دیگر زندگی را از انسان میگیرد و مانع خلاقیت وی می‌شود. مقاله با طرح مفهوم «امکانهای تحقق نیافته»، در پی تأکید بر طرق ممکنی است که فرهنگ و تعلیم وتربیت، مانع از وقوع آن‌ها و توجه انسان به آن می شوند. امکانهایی چون آزادی، رشد همه جانبه و به طورکلی هر آنچه انسان میتواند بیندیشد، احساس کند، انجام دهد و باشد، اما شرایط فرهنگی و تربیتی، به وی فرصت اندیشیدن به آن و انتخاب و تحقق آن را نمیدهد. هدف اصلی مقاله، پاسخ دادن به این پرسشها است که فرهنگ و تعلیم وتربیت چگونه ذهن انسان را از خلاقیت بازمی‌دارند و منجر به شکل گیری امکانهای تحقق نیافته میشوند؟ چگونه می توان به امکان های تحقق نیافته، مجال تحقق داد؟ روش مقاله تحلیل انتقادی است و یافته ها حاکی از آن است که امکان های تحقق نیافته، باعث غفلت انسان از جنبه‌های مهمی از وجود خویش می گردد که می توان از طریق پرورش هوش فرهنگی، رشد دادن خلاقیت، گسترش دید فرافرهنگی، تأکید بر نقش مهم فعالیت شاگردان، اهمیت دادن به فردیت افراد و مسائلی ازاین‌دست تا حدی به رفع این مسئله اهتمام ورزید.

جهانی‌شدن روندی است که در حال اتفاق افتادن است و راهکارهایی که می‌تواند موجب دوام ما در چرخش گردونه‌ی جهانی‌شدن باشد، بازتولید معنایی در حوزه‌های مختلف زندگی بشر است؛ از اقتصاد و سیاست و فرهنگ گرفته تا تعریف دوباره از انسان و ماهیّت او در جامعه‌ی انسانی اگرچه جهانی‌شدن در وهله‌ی اول یک بحث تعلیم و تربیتی نبود و بیشتر جنبه اقتصادی آن مطرح بوده است، ولی در نهایت، دامن‌گیر همه‌ی حوزه‌ها از جمله تعلیم و تربیت گردیده است. بررسی پژوهش‌های صورت گرفته در زمینه‌ی جهانی‌شدن نشان از آن دارد که به آن در ابعاد گوناگونی از جمله اقتصاد، فرهنگ و سیاست پرداخته شده است، امّا به نظر می‌رسد که به مسئله‌ی تعلیم و تربیت در جریان جهانی شدن کمتر توجّه شده است. لذا هدف کلی این پژوهش بررسی دیدگاه‌های تربیتی سید حسین نصر، صاحب‌نظر سنت‌گرای مسلمان مارتین کارنوی، صاحب‌نظر مکتب انتقادی و ایرا پاپوجورجیو نظریه‌پرداز تعلیم و تربیت در عصر جهانی شدن می‌باشد. با توجه به این هدف ابتدا مولفه‌های تربیتی از دیدگاه هر یک از صاحب‌نظران استخراج و سپس به بررسی شباهت‌ها و تفاوت‌ دیدگاه‌های تربیتی این صاحب‌نظران پرداخته شده است. پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کیفی است که با رویکرد غیر پیدایشی انجام گرفته است. داده‌های مورد نیاز نیز به روش اسنادی گرد‌آوری و تجزیه و تحلیل آنها با رویکرد توصیفی ‌- تفسیری و در قالب روش تحلیل محتوای استقرایی صورت گرفته است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که صرف نظر از تمایز موجود بین نوع نگاه صاحب‌نظران مذکور به جهانی شدن و اثرات آن، هر سه صاحب‌نظر به دنبال تبدیل چالش‌های عصر جهانی شدن به فرصت‌هایی مغتنم و کارآمد در عرصه تعلیم و تربیت هستند و بر همین اساس می‌توان قائل به وجود دغدغه خاطر مشترکی برای هر سه صاحب‌نظر در حوزه تعلیم و تربیت جهانی بود. به طور کلی می‌توان از راهکارهایی که این افراد برای رفع چالش‌های ناشی از جهانی شدن ارائه می‌دهند به گونه‌ای تلفیقی بهره گرفت و از تلفیق حاصل آراء آنان، جهت تدوین برنامه‌های آموزشی موثر و مفید برای عصر جهانی شدن استفاده نمود.

بر مبنای برخی از نظریاتی که درباره ماهیت مفاهیم اخلاقی وجود دارد این مفاهیم را می­توان در تقسیم ­بندی چهارگانه: عینی (خارجی­)، فلسفی، احساسی (عاطفی) و اعتباری ( قراردادی) گنجاند. محمدحسین طباطبایی برای حل پار­ه­ای از معضلات فلسفی، نظریه نوین ادراکات اعتباری را مطرح می­کند. وی در تقسیم­ بندی اعتباریات، اخلاق را هم جزئی از مفاهیم اعتباری می­داند. برخی از ویژگی هایی که برای اعتباریات اخلاقی برمی­شمرد مانند نسبی بودن، نشأت یافتن از عواطف و نیازها، عدم صدق و کذب پذیری و ... این نظریه را در تشابه با نظریه احساس­ گرایی اخلاقی آیر فیلسوف پوزیتیویسم قرن معاصر قرار می­دهد. اما با تعمق در این دو نظریه خواهیم دید، تفاوت هایی اساسی و بنیادی بین آنها وجود دارد که نباید آنها را از نظر دور داشت؛ ازجمله این که آیر با بیان این دیدگاه در صدد رد مابعدالطبیعه و متافیزیک است، اما طباطبایی با بیان نظریه اعتباریات ( به ­طورکلی) در پی تثبیت جایگاه اصول عقلانی و فلسفی است.

چکیدهبررسی فلسفه هنر بر اساس دیدگاه سیدحسین نصر : جایگاه و دلالت‌های تربیتی آنبه کوشش:

هر‌چند جان دیویی به فلسفه‌ی اخلاق و فیض کاشانی بیشتر به علم اخلاق پرداخته‌است، مقایسه‌ی آراء اخلاقی این دو، شاید بتواند نتایجی مفید به دست‌ دهد.دیدگاه ابزارگرایانه و پیامدگرایانه‌ی دیویی در تمامی ساحت‌های فرااخلاقی، اخلاق هنجاری و کاربردی وی موثر است. وی با رد هدف غایی و با توجه به اصول و معیارهای تجربه، تنها به محیط طبیعی و اجتماعی توجه دارد و براین اساس شیوه‌ی حل‌مسأله را ارائه ‌می‌دهد که با توجه به این روش که مبتنی بر رویکردی علمی و آزمایشی است، فرد در موقعیت‌های اخلاقی، دست به انتخاب می‌زند و فرایند رشد که اصلی‌ترین ارزش در زندگی است، تأمین می‌شود.بنابراین درباره‌ی مولفه‌های فرااخلاقی اندیشه‌های وی، می‌توان تغییر، رشد، ابزارانگاری و ارتباط بین نظر و عمل و درباره‌ی مولفه‌های اخلاق هنجاری اندیشه‌های وی، تجربه، روش مشکل‌گشایی، زمینه‌گرایی و آزادی را نام ‌برد و در مورد مولفه‌های تربیت‌اخلاقی، عوامل درونی موثر بر تربیت؛ رغبت، هدف و ذهن درکنار عامل بیرونی موثر بر تربیت؛ طبیعت را نام برد. او با دیدگاه غایت‌گرایانه در زمینه‌ی اخلاق هنجاری، به اخلاق فضیلت‌مند و وظیفه‌نگر، جهت و صبغه‌ای سازنده و جهت‌دهنده می‌دهد. دیدگاه وی استوار بر مبانی کلامی، عرفانی و فلسفی است و او با استفاده از این دیدگاه، با ارائه‌ی مبانی تربیت اخلاقی؛ تغییرپذیری خلق، نیت و اعتدال‌جامع و اصول هدایت‌گر بشر؛ استفاده از کلام وحی وکلام و سنت معصومین، فرد را در رسیدن به خودآگاهی و خداآگاهی و نائل‌شدن به کمال حقیقی یاری می‌رساند.بنابراین درباره‌ی مولفه‌های فرااخلاقی اندیشه‌های وی، می‌توان اهمیت ارزش فی‌نفسه همراه با ارزش ابزاری، واقعی‌بودن و مطلق‌بودن ارزش و در مورد مولفه‌های اخلاق هنجاری اندیشه‌های وی، قرب الهی، تحصیل خوبی از طریق تصفیه و تهذیب؛ کسب فضایل و رفع رذایل، با استفاده از عبادت و اخلاق را نام ‌برد و در مورد مولفه‌های تربیت‌اخلاقی، در کنار تربیت عرفانی، می‌توان تغییرپذیری خلق، اعتدال‌جامع، نیت، امتیاز معارف وحیانی بر برهانی، ضرورت دین در افزایش قوه‌ی تفکر و سازندگی اجتماعی را نام برد. هر‌چند هر دو فیلسوف به فرد، رشد فردی، تجربه، آزادی، جامعه و بهسازی جامعه بذل توجه داشته‌اند، فیض تحت تأثیر تعالیم دینی از بعدی الهی و معنوی به این مسائل می‌نگرد و بر همین اساس به ارائه‌ی راه‌کارهای موثری برای تربیت و خودسازی فرد و بهسازی جامعه می‌پردازد. درحالی‌که در آراء دیویی جنبه‌های روحانی و معنوی الهی تربیت اخلاقی نادیده گرفته‌شده‌است و ارزش‌ها و اخلاقیات در سطح سازگار کردن انسان با محیط طبیعی و اجتماعی فرو کاسته شده است.

هدف پژوهش حاضر بررسی و مقایسه ساختار شخصیت انسان از دیدگاه علامه طباطبایی و فروید است.طرح این تحقیق،کیفی است.تحلیل محتوای آن قیاسی و با رویکرد توصیفی- تفسیری است برای جمع آوری اطلاعات، از بیست جلد کتاب های تفسیر المیزان،شیعه در اسلام،تعالیم اسلام،نهایت الحکمه و بدایه الحکمه و دیگر کتاب های انسان شناسی اسلامی و فلسفی،کتاب های فروید، روانشناسی و تعدادی مقالاتی که در این زمینه وجود داشته استفاده شده است. در تحلیل محتوا ابتدا ساختار شخصیت از دو دیدگاه مشخص شد و جدول ساختار شخصیت نشان داده شد.پس از آن مقایسه مستمر داده ها صورت گرفت و داده های مشابه مشخص شدند و جدول شباهت ها ترسیم و سپس از دست بندی داده ها تفاوت آن ها مشخص گردید و جدول تفاوت ها شکل داده شد و اهداف، اصول،روش و محتوا از دو دیدگاه در تعلیم و تربیت مشخص گردید و به صورت جدول ترسیم شد. یافته های پژوهش نشان داده اند که انسان شناسی علامه طباطبایی کامل تر بوده است در زمینه ی اهداف آشنایی با مقوله ی خداوند،دین،قرآن کریم و پیام آیات در زندگی و تعلیم و تربیت مفید بوده است.اما در نظریات فروید دین، خداوند در زندگی و تعلیم و تربیت جایگاهی ندارد.