جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

شهر کوفه در سال 17ق در زمان خلیفه اول تاسیس گردید و در زمان خلافت حضرت علی علیه اسلام به عنوان پایتخت انتخاب شد. در صدر اسلام، این شهر مرکز دانش و کتابت بود و بیشترین نویسندگان و کسانی که به خواندن و نوشتن آشنا بودند، از این شهر برخاستند. کوفیان خط عربی را به شیوه ای خاص می نوشتند و آن را به صورتی وسیعی منتشر کردند تا جایی که خط عربی صدر اسلام را اصطلاحا خط کوفی می گویند. با این حال، در زمان خلیفه سوم، با نظارت امیرالمومنین علی علیه السلام چندین قرآن نوشته شد و به بلاد اسلام همچون: مدینه، کوفه، بصره و شام فرستادند. این قرآن ها به عنوان «قرآن مادر» تلقی می گردید و کاتبان از روی این قرآن ها کتابت می کردند.

بررسی نقش‌آفرینی‌های بانوان در عرصه‌‌های مختلف سیاسی و اجتماعی صدر اسلام، یکی از ضرورت‌های پژوهش برای فهم زوایای پنهان رویدادهای این مقطع مهم تاریخی است. مقاله حاضر که ویژه بررسی یکی از بانوان باورمند علوی به نام ام الخیر بنت الحریش بن سراقه است با روش وصفی ـ تحلیلی می‌کوشد، خطبه این بانو را در جنگ صفین از نظر روش و مضمون مورد توجه و تأمل قرار دهد. بر اساس یافته‌های این پژوهش، ام الخیر با بهره گیری از آیات قرآن به وصف معاویه و جبهه مقابل امیرالمؤمنین علی(ع) پرداخته است و ضمن نکوهش دنیامداری و غفلت، آنها را از مخالفت با فرامین الهی و پیروی از هوای نفس بر حذر داشته است. دیگر محورهای سخنان او به آیات دال بر ابتلا و آزمون الهی، صبرمداری، توحیدمداری، برجسته ساختن ابعاد هدایت الهی و سرانجام استناد به دلایل نقلی و عقلی برتری امیرمؤمنان حضرت علی(ع) اختصاص یافته است

در عرفان اسلامی علم تأویل اعلی و نهایی قرآن کریم، از طریق وصایت وجودی از جانب رسول اکرم (ص)، در اختیار امیرالمؤمنین حضرت علی (ع) قرار دارد و چون ایشان تنها باب علم رسول (ص) است، دیگران هم اگر از این علم تأویل بهره می‌‌‌برند، به‌‌‌تبع و به‌‌‌وراثت از ایشان است و ممکن نیست کسی به‌‌‌طور مستقل و بدون بهره‌‌‌گیری از وی، چنین علمی را دارا شود یا هم‌‌‌رتبه ایشان در این علم گردد، لذا این مرتبه از تأویل در انحصار علی (ع) خواهد بود. تأویل در مراتب نهایی، تنها به نحو شهودی و در مرتبة ولایت و توسط ولیّ ممکن است و تنها شامل دین نیست، امور هستی‌‌‌شناسانه را نیز در بر می‌‌‌گیرد و تأویل نهایی قرآن کریم به عنوان تجلی کلامیِ جامع، ایصال به بالاترین مقام اطلاقی است. همچنین تأویل امری تشکیکی است و به وزان درجات آن، درجاتی از تأویل‌‌‌گران وجود دارد و عالی‌‌‌ترین درجة تأویل، در اختیار عالی‌‌ترین انسان کامل است. گزارش و توصیف بیان عارفان در این خصوص، بر محور تائیه ابن‌‌‌فارض و بیت مشهور آن (و أوضحَ بالتأویل ما کان مشکلاً/ علیٌّ بعلمٍ نالَه بالوصیّة) می‌‌‌چرخد. در این مقاله با بیاناتی از ابن‌‌‌فارض، فرغانی، کاشانی، قیصری و صائن‌‌‌الدین ترکه در ابتدا به گزارش و تحلیل بیان عارفان در این خصوص پرداخته شده و سپس دو نمونه از مهم‌‌‌ترین استدلال‌های عرفانی براین مطلب از طریق دو مفهوم قرابت (قرب وجودی حضرت علی (ع) نسبت به رسول اکرم (ص)) و خلافت ارائه شده است

درسگفتار فوق به تفسیر و شرح نهج البلاغه، بحث درباب مقابله با ظلم دیگران، اخلاق، قاعده زرین، عدالت اسلامی و... می پردازد.