جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کمتر گزارشی در طول تاریخ می‌توان یافت که نقل آن به اندازۀ فراز اصلی حدیث غدیر (من کنت مولاه...) یقینی و غیرقابل­ انکار باشد. از همین ‌رو، بیشتر کسانی که در پی انکار آن هستند، دلالت این حدیث بر امامت امیرالمؤمنین(ع) را مورد اشکال قرار می‌دهند. یکی از این اشکالات، ادعای اجمال و ابهام در این حدیث به سبب تعدّد معنای واژۀ «مولا» است. این نوشتار، نخست با تحلیل لغوی واژۀ «مولا» در حدیث غدیر، درپی اثبات آن است که با وجود قرائن فراوان، دلالت واژۀ «مولا» بر معنای «سرپرستی» آشکار است. سپس با فرض ناکافی­ بودن آن دلائل، و حمل واژه بر معانی دیگر، به اثبات امامت خواهد پرداخت. در پایان، با فرض باقی­ماندن اجمال و ابهام حدیث، با ارائۀ دو راه­ حل مورد پذیرش طرف مقابل، که عبارت است از حمل واژه بر هر دو معنا و اجرای اصول عملیه، ثابت می‌کند که هیچ راهی برای نپذیرفتن دلالت حدیث غدیر بر امامت امیرمؤمنان(ع) وجود ندارد. با توجه به این­که مخالفان سعی در مخدوش ­نمودن قرائن تاریخی دارند، این روش استدلال، از استحکام بیشتری برخوردار است.

پژوهش حاضر با هدف تبیین پیامدهای برداشت «دوستی» از حدیث غدیر، که مختار اهل سنت است، به تحلیل و بررسی این دیدگاه پرداخته است. این نوشتار که از سنخ توصیف و تبیین است، با بهره‌گیری از روش کیفی، در صدد پاسخ به این پرسش است که پذیرش تفسیر «دوستی» از حدیث غدیر، چه پیامدها و تأثیراتی بر اعتقادات پذیرندگان خواهد داشت؟ با مطالعۀ منابع اهل سنت، درمی­یابیم که بسیاری از مسلمانان، نه‌تنها امیرمؤمنان را دوست نداشته‌اند، بلکه به خانه‌اش حمله کرده، با ایشان جنگیده­اند و تا هشتاد سال پس از شهادتش، به او ناسزا می‌گفته‌اند. مستند به همین منابع باید گفت که، جنگ با امیرمؤمنان؟ع؟->، بغض نسبت به ایشان و فحاشی به او، پیامدهایی همچون نفاق، فسق و جهنمی­شدن و عدم عدالت صحابه، که اساس مذهب مخالفان شیعه است، را درپی دارد.

شکل‌گیری جریان نفاق با هدف تغییر ساختار حاکمیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی اسلام بوده است. بر این اساس تمرکز تحقیق حاضر بر روی جریان نفاقی است که چنین هدفی را دنبال می‌کردند. محور اصلی این جریان نفاق، گروه منافقان مکی و به تعبیر قرآن، بیماردلان، بوده است. این گروه با هدف دستیابی به قدرت اسلام، خود را ظاهر می‌کنند، اما با معرفی جانشین پیامبر(ص) از همان سال‌های اولیهٔ بعثت توسط رسول خدا(ص)، برای دستیابی به اهداف خود با ایشان و جانشین معرفی‌شده، دشمنی منافقانه‌ای را برنامه‌ریزی و اجرا کرده و در آخر نیز، با غصب خلافت به هدف اولیهٔ می‌رسند.

سورۀ مائده یکی از سوره­های بلند قرآن، و آخرین سورۀ نازل‌شده بر رسول خدا(ص) است. در این سوره آیاتی ازجمله آیات ولایت، تبلیغ و اکمال وجود دارد که مفسران شیعه برای اثبات ولایت امیرالمؤمنین(ع)، به آنها استناد می‌کنند. ناسازگاری سیاق پیشین و پسین آیۀ سوم این سوره (آیه اکمال)- که مربوط به گوشت‌های حرام است- با مسئلۀ اکمال دین، مفسران را بر آن داشته که راهکارهایی برای حل این معضل تفسیری ارائه دهند؛ راهکارهایی مانند: عدم پیوستگی در صدور، پراکندگی در نزول، و یا معترضه­ بودن عبارت «الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُم». در این پژوهش، با استفاده از روش «تفسیر ساختاری» و ابزارهای آن، راهکار علمی جدیدی در حل این معضل تفسیری ارائه می‌شود؛ راهکاری که نه ‌تنها مسئلۀ ناسازگاری ظاهری سیاق را در آیه اکمال، برای نخستین بار می­‌گشاید، بلکه نمای جدیدی از سورۀ مائده ارائه می‌کند، که ارتباط بین آیات با مسئلۀ ولایت روشن‌تر خواهد شد. در این سوره خداوند بر مسئلۀ ولایت به عنوان مهم­ترین نعمت برای جامعۀ انسانی تأکید کرده است، که سایر نعمات مادی و معنوی در پرتو آن قابلیت بهره‌برداری پیدا می­‌کنند. خداوند در سورۀ مائده، ویژگی­های حاکم شایسته و وظایف مردم در برابر او را بیان­ می­کند؛ تطبیق این ویژگی­ها با گزاره­های تاریخی به­ جا مانده از سدۀ نخست هجری، خود مبین حقانیت ولایت امیرالمؤمنین(ع) است؛ هرچند نامی از آن حضرت در این سوره ذکر نشده است.

ظهور خالصانهٔ اسلام در میان عرف جاری جاهلیت، با پیروی از امامتِ رسول خدا(ص) رخ داد. این امامت، پناه و نگهبان حیات و مرجعیت دین می‌باشد. تشیع با توجه به اصل امامت متکوّن و متنوع شده است؛ لذا مسیر شناخت جریانات شیعی در قرن اول، به زمینه و نحوهٔ اعتقاد به امامت باز می‌گردد. امامت نخستین مسئله‌ای بود که مسلمانان را به خود مشغول کرد و ابن‌عباس اولین و مؤثرترین شخصیت شیعه از عباسیان است. او را می‌توان ناظر بر همهٔ حوادث و جریانات دینی و اجتماعی قرن اول به شمار آورد. وی در طول حیات خود و معاصرت با چهار امام، همواره سعی می‌کند به عنوان یک شیعهٔ تأثیرگذار و فعال، باقی بماند. اما فرزندان وی، ابتدا برای همراهی با شیعیان سیاسی و سپس برای کسب قدرت، از تشیع اعتقادی فاصله گرفتند و در آستانهٔ حاکمیت، از تشیع تفضیلی حداقلی نیز عدول کردند. آنان با خروج از تشیع و تغییر رویکرد اعتقادی، به تقابل و تخاصم با ائمه و شیعیان پرداختند.

در مقاله‌ای که با هدف پاسخ به ادعای اجحاف و تقصیر ابن­ تیمیه نسبت به جایگاه و فضائل اهل­‌بیت(ع) منتشر شده، قرائتی متفاوت و غیرواقعی از شخصیت ابن­‌تیمیه ارائه شده است. در آن مقاله، ابن­‌تیمیه چنین معرفی شده است که دارای نگاه اجلالی و تثبیتی به فضائل اهل­‌بیت(ع) بوده و بر موالات، مرجعیت علمی، طهارت و نزاهت انحصاری ایشان، باور داشته است. با توجه به این­که بازشناخت یک شخصیت جز با جامع‌نگری به اقوال و کردار آن شخص محقق نمی‌شود، برای آشنایی با ابن­‌تیمیه باید همۀ تألیفات او را از زیرچشم گذراند. تصریحات فراوانی که در کتاب‌های ابن­‌تیمیه وجود دارند، با ادعای نویسندۀ مقالۀ مزبور در تعارض است. یک‌جانبه­ نگری، جامع­ و­مانع­ نبودن برداشت نویسنده، استنادات ناقص و چشم ­پوشی نسبت به فهم اندیشمندان اهل سنت از سخنان ابن­ تیمیه، مهم‌ترین نقدهایی­ است که این مقاله را به چالش می‌کشد.

یک از فضائل امیرالمؤمنین(ع) که در گذشته معروف بوده اما ‌اکنون مغفول واقع شده است، مشابهت ایشان با حضرت عیسی(ع) است. طبق حدیثی که در منابع شیعه و اهل‌سنت از ابوصادق ازدی نقل شده است، پیامبر اکرم(ص) از خوف آن­که مردم نسبت به امیرالمؤمنین(ع) مشابه رفتار غلوآمیز مسیحیان نسبت به عیسی بن ‌مریم(ع)، برخورد کنند، از بیان فضائل ممتاز و والای ایشان خودداری کرده‌اند. این حدیث در سیر انتقال میان روات مختلف اهل سنت، علاوه بر آن‌که مانند دیگر احادیث، گاه مورد قبول و گاه مورد کتمان واقع شده، دچار تطوراتی نیز شده است که نتیجۀ آن، رواج نقل خاصی از حدیث، به­ عنوان یک متن ضدرافضی بوده است: «یا علی، فیک مثل من عیسى، أبغضته یهود حتى بهتوا أُمه، و أحبته النصارى حتى أنزلوه المنزل الذی لیس له». در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل متن-اسناد، به بررسی قدمت، سندها و نحوۀ انتقال این حدیث در شیعه و اهل سنت می‌پردازیم و تلاش می‌کنیم علاوه بر شناسایی متن اصیل حدیث، طرق اصلی نقل روایت را نیز بازسازی کنیم؛ در کنار آن به دلایل رواج متن تحریف­یافته هم خواهیم پرداخت.

«معراج الهداية» تاليف سعيد يعقوب كه به زبان عربی به طبع رسیده، ابتدا ماهیت و مفهوم امامت تشریح می شود؛ سپس امامت و رهبری و نیز راه های شناخت امام معرفی می گردد. مباحث بعدی كتاب درباره امامت و ولایت، به ویژه امامت حضرت علی (ع) است.

در قرآن کریم و روایات ائمه طاهرین علیه السلام به صراحت، حقیقت دنیا و آخرت، عالم برزخ، روز محشر، بهشت و دوزخ، نعمت های بهشتی و کیفرهای دوزخ به تصویر کشیده شده است. نهج البلاغه که قسمتی از سخنان و نامه ها و کلمات قصار امام امیرالمؤمنین علی علیه السلام است دارای محورهای گوناگون سیاسی، اخلاقی و اعتقادی است. هر چند معاد، موضوع اصلی این کتاب را تشکیل نمی دهد، ولی از لا به لای آن می توان به خوبی و روشنی ابعاد گوناگون آن را دریافت. در اين كتاب، پرسش‏هايى اساسي مربوط به معاد و زنده شدن انسان‏ها، وجود دارند که على علیه‏ السلام در نهج البلاغه به آنها پاسخ داده است. و نگارنده پاسخ‏ هاى آن حضرت را به شش فصل تقسیم نموده كه به شرح ذيل مي باشد: فصل اول: حقیقت دنیا؛ فصل دوم: مرگ؛ فصل سوم: نابودی جهان و زنده شدن مردگان؛ فصل چهارم: رستاخیز بزرگ؛ فصل پنجم: بهشت جاوید؛ فصل ششم: دوزخ.