جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی : این پایان نامه دیدگاه فخرالدین رازی (متوفی 606/1210) در مورد مسیحیت را بررسی می کند تا به این سؤال پاسخ دهد: پروژه فکری رازی چگونه بر بررسی مسیحیت تأثیر می گذارد؟ استفاده از اصطلاح «پروژه فکری» به مواضعی اطلاق می‌شود که متفکر مسلمان برای ساختار فهم خود از اسلام اتخاذ کرده است که شامل مباحث معرفت‌شناسی، الهیات فلسفی و هرمنوتیک است. در حالی که الرازی اثر اختصاصی در مورد مسیحیت ننوشت، نظرات او در مورد سنت مسیحی از جمله بحث‌برانگیزترین و مورد استنادترین در تاریخ تعاملات مسیحی و مسلمان است. بنابراین، مطالعه‌ای در مورد دیدگاه‌های رازی در مورد مسیحیت و چگونگی ارتباط آن با پروژه فکری گسترده‌تر او ضروری است و به سه طریق به حوزه برداشت مسلمانان از مسیحیت کمک می‌کند: اول، اولین پرداخت گسترده به دیدگاه‌های رازی درباره مسیحیت، ترسیم. در مطالعه گسترده منابع اولیه و جدیدترین بورس تحصیلی ثانویه. ثانیاً، بررسی چگونگی تأثیر درک رازی از اسلام بر بررسی مسیحیت. ثالثاً، روشن کردن گستردگی و تنوع برداشت مسلمانان از مسیحیت. این پایان نامه دیدگاه های رازی در مورد مسیحیت را با تمرکز ویژه بر چهار متن کلیدی که در دو مرحله نوشته شده است، بررسی می کند. مفاتیح الغیب (مفاتیح الغیب) و المطالب العالیه من العلم الهی (مسائل عالی) درباره کلام فلسفی اواخر دهه پنجاه او. آثار او در اواخر دهه بیست در مورد نظریه حقوقی اسلامی المحصول فی علم اوصول الفقه (پایین ترین نتیجه) و نیهایة العقول فی دیرة العصول (بیشترین دامنه عقل) در کلام فلسفی. در صورت لزوم، سایر آثار رازی در طول بحث مورد مشورت قرار خواهد گرفت. بر این اساس، این پایان نامه از پنج فصل تشکیل شده است. فصل اول مروری بر پروژه فکری رازی می‌دهد. فصل دوم بر موضع او در برابر مصلوب شدن تمرکز دارد. فصل سوم به دیدگاه های او در مورد کتاب مقدس می پردازد. فصل های چهارم و پنجم به ترتیب به تثلیث و مسیح شناسی می پردازند. فصل اول به بررسی سه جنبه از پروژه فکری رازی می‌پردازد که دیدگاه‌های او را درباره مسیحیت شکل داد: معرفت‌شناسی، الهیات فلسفی، و هرمنوتیک. در مورد اولی، دیدگاه رازی در مورد موضوع نقل گزارش (اخبار) نشان داده خواهد شد که دیدگاه او را در مورد صحت مصلوب و کتاب مقدس شکل داده است. در کلام فلسفی، دیدگاه رازی درباره صفات الهی (صفات الله) دیدگاه او را درباره تثلیث و مسیح شناسی شکل داد. در مورد هرمنوتیک، قانون کلامی معروف او، معروف به قانون کلی فی التعویل (قانون کلی تفسیر)، دیدگاه های او را در مورد بازنمایی قرآنی سنت مسیحی شکل داد. فصل دوم تا پنجم به بررسی دیدگاه‌های رازی در مورد موضوعات اصلی مسیحیت می‌پردازد. هر فصل شامل چهار بخش است. این بخش اول دیدگاه های گزارش شده از سه نسل اول اسلام را با مروری بر ادبیات ثانویه مربوطه بررسی می کند.

ترجمه ماشینی: این جلد با استفاده از گسترده‌ترین مجموعه‌ای که تاکنون از نوشته‌های منتشر شده و منتشرنشده‌اش تا به حال ارائه شده است، مطالعه‌ای جامع، عمیق و بین‌رشته‌ای درباره‌ی فلسفه اخلاقی الرازی (1149-1210)، برجسته‌ترین و تأثیرگذارترین فیلسوف قرون وسطی ارائه می‌کند. متکلم در آثار فلسفی، کلامی، اخلاقی و فقهی او تصویر پیچیده ای از یک نظریه اخلاقی چندلایه و منسجم پدیدار می شود. الرازی از اخلاق دستوری الهی کلاسیک اشعری خارج می‌شود تا هم اخلاق نتیجه‌گرایانه عمل را که به‌طور جدی با اخلاق دین‌شناختی معتزلی رقابت می‌کند و هم اخلاق کمال‌گرای منش را توسعه دهد. در چارچوب اخیر، او نظریه غایت‌شناختی بعدی خود را درباره نبوت مطرح می‌کند. این جلد شامل متن یکی از جدیدترین و جذاب‌ترین آثار الرازی به نام «ذم لذت‌های دنیا» است که برای اولین بار منتشر می‌شود که بیانگر بدبینی اخلاقی و معرفت‌شناختی آشکار است.

در این تحقیق، مباحث مربوط به ایمان و کفر از دیدگاه اشعری، ماتریدی و فخررازی مورد بررسی قرار گرفته است. با مراجعه به آثار آنان، آنچه که به دست آمده، این است که ایشان معتقدند، حقیقت ایمان، تصدیق قلبی است و عمل در ماهیت ایمان دخیل نیست؛ اینان متعلق ایمان را «ماجاءبه‌النبی» و جایگاه آن را قلب می‌دانند. هر سه قائلند که ایمان قابل افزایش و کاهش نیست. تنها مورد اختلاف آنها در بحث اتحاد اسلام و ایمان می‌باشد؛ که در این مورد ماتریدی معتقد است اسلام و ایمان یکی هستند، اما اشعری و فخررازی، اسلام را عام و ایمان را خاص می‌دانند. ایشان حقیقت کفر را تکذیب “ماجاء‌به‌النبی“ می‌دانند و حکم به تکفیر مرتکب کبیره و اهل‌ قبله نمی‌کنند. با توجه به نظریات آنها در مورد ایمان و کفر، قبول نداشتن خلفاء نیز موجب کفر نمی‌شود. نتیجه آن‌که بنابر عقاید آن‌ها به راحتی نمی‌توان کسی را محکوم به کفر کرد

ترجمه ماشینی : درباره فخرالدین رازی و منظومه فکری او با توجه به آثار او در کلام، فلسفه و تفسیر، مطالعات بسیاری انجام شده است. با این حال، آثاری که به طور خاص به اندیشه تفسیری او اختصاص یافته اند کم بوده است. در واقع، هیچ یک از اینها به روش شناسی تفسیری رازی در پرتو مفروضات اساسی او در مورد قرآن نپرداخته است. با توجه به این حقیقت، پایان نامه حاضر در پی تبیین روش شناسی فخرالدین رازی در تفسیر قرآن در اثر بزرگ خود، معروف به التفسیر الکبیر یا مفاتیح الغیب است. برای نیل به این هدف، به تفسیر او از سوره سوم قرآن که در جلدهای 7، 8 و 9 نسخه استاندارد اثر وی چاپ شده است، می پردازیم. به طور کلی، رازی کمک زیادی به اشاعه رویکرد عقلانی به مطالعه قرآن کرد. با این حال، او نمی توانست از بحث در مورد مسائل کلامی که در زمان او رایج بود اجتناب کند. از این رو، در بسیاری از بخش‌های تفسیر الکبیر خود، از اندیشه‌های اشعری در برابر دیدگاه‌های معتزله، ظاهریه و حشویه و غیره دفاع می‌کند. (چکیده توسط UMI کوتاه شده است.

نوشتار حاضر با روش توصیفی و تحلیلی، به مباحث پیرامون معیار توحید و شرک، پرداخته است. مسئله توحید و شرک از مسائل مهم در تمام اعصار و زمان‌ها به شمار می‏رود؛ مهم‌ترین مسئله در مباحث مربوط به توحید و شرک، معیار شناخت آن دو هست تا این مسئله به‌صورت کلیدى حل نشود، بخشى از مسائلى که جنبه زیر بنایى دارد، حل نخواهد شد؛ در این تحقیق به مسئله توحید و شرک و معیار آن در ابعاد مختلف، پرداخته‌شده است. در بحث حاضر به بررسی معیار توحید و شرک در تفسیر المیزان و تفسیر الکبیر از دیدگاه علامه طباطبایی و فخرالدین رازی، در دو بخش پرداخته‌شده است، در بخش اول به کلیات و مفاهیم و به‌مراتب و اقسام توحید و شرک اشاره‌شده؛ هرچند واژه توحید و شرک دو واژه متضاد هستند که شناخت یکی متوقف بر شناخت دیگری است و در مقام بحث و تقسیم‌بندی مرتبه‌های گوناگون و مختلفی دارد که با دقت عقلی می‌توان آنها را تحلیل کرد. در بخش آخر به موضوع اصلی معیار توحید و شرک در کتاب تفسیر المیزان و تفسیر الکبیر پرداخته‌شده است که مهم‌تر ین مبحث توحید و شرک است و به اختلاف اساسی در این بحث یعنی توحید و شرک در اوصاف خداوند تبارک‌وتعالی، اشاره‌شده است که ازنظر علامه صفت خداوند عین ذات او و ازنظر فخر رازی صفات خداوند زائد بر ذات است. از بررسی مجموع آیات در مورد توحید و شرک چنین به دست می‌آید که: توحید محور تمام آموزه‌های دینی است و تمام اصول و فروع اسلام از آن سرچشمه می‌گیرد و حقیقت توحید آن است خداوند را در ذات، صفات، افعال مؤثر بداند و اگر کسی در موارد یادشده غیر خداوند را نیز دارای تأثیر بداند شرک ورزیده است. ازآنجاکه تشخیص درست مصادیق توحید و شرک، بدون شناخت معیارهای توحید و شرک (اعم از توحید و شرک علمی، عملی) میسر نیست، در اینجا از دیدگاه تفسیر المیزان و تفسیر الکبیر به مرزبندی توحید و شرک پرداخته می‌شود.

یکی از مسائلی که از زمان‌های گذشته مورد بحث اندیشمندان و فلاسفه بوده است، بحث ابزارهای معرفتی انسان است که به طرق مختلف مورد بررسی قرار داده‌اند که چگونه ابزارهای معرفتی می‌توانند انسان را به کمال شایسته و لایق خود برسانند. خداوند از بدو تولد، انسان را به قوایی مجهز کرد تا او به وسیله ی این قوا بتواند به کمال در خور شأن خود دست یابد. انسان به عنوان یک موجود کمال‌جو سعی می‌کند تا با استفاده از قوای ادراکی خود را به درک و فهم بالاتر برساند و با توجه به این واقعیت هست که قرآن کریم انسان را از طریق تفکر در آیات آفاقی و طبیعت مادی به سمت خالق آن‌ها دعوت می‌کند. اگر انسان بتواند از این قوا و ابزارهای معرفتی که خداوند در اختیارش گذاشته درست استفاده کند به کمال و سعادت واقعی می‌رسد. در این پایان نامه موضوع با روش توصیفی و تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است. علامه طباطبایی در آثار خود به جایگاه مهم عقل اشاره و آن را جزو ابزارهای معرفتی انسان تلقی کرده اند، بر اساس این دیدگاه انسانیت انسان بستگی به عقل او دارد و اگر از عقل خود به طور صحیح استفاده کند مقام او از فرشتگان هم بالاتر می‌رود والا از حیوانات پست‌تر خواهد بود همچنین علامه حس را نیز جزو ابزارهای مهم معرفتی می‌داند که به وسیله‌ی آن ها‌ انسان بتواند حق را از باطل تشخیص دهد و خود را به واقعیت برساند و به وسیله آن‌ عمل حق را انجام دهد. فخر رازی نیز در اوایل عمر در آثار خود از عقل جانبداری می‌کند و منقولات را در پرتو معقولات معتبر می‌داند، اما در اواخر عمر خود چنین اظهار می‌کند که، عقل توان درک حقیقت را ندارد و باید به روش عرفانی‌‌_قرآنی بسنده کنیم و در مسئله‌ی حس نیز این-چنین است. وی همچنین معتقد است، زمانی که نفس انسان در آغاز خلقت از جمیع علوم و معارف خالی بود، خداوند حواس را به او عنایت کرد تا از این راه از علوم و معارف استفاده کند.

سعادت از مسائل چندتباری است: که در علوم متعدد درباره آن از حیثیات مختلف بحث می‌شود. روش تحقیق در این مقاله توصیفی تحلیلی است. مراد از سعادت قصوی در این پژوهش بالاترین مرحله سعادت از دیدگاه فخر رازی است. او در آثار متعدد خویش به ویژه در مجلدات مختلف و نفیس "التفسیرالکبیر " از ملاک‌های متعددی برای دست‌یابی به سعادت معنوی سخن گفته است که اهم آن‌ها عبارت‌اند از: ترک امور ناشایست و انجام امور بایسته، فنای محض از هستی خویش، حصول صفات چهارگانه (ایمان، هجرت، جهاد با مال و نفس)، حصول محبت خدا، معرفت ذات، صفات و افعال الهی، شناخت حق لذاته، خیر و عمل به خیر، معرفت به درجه عالی جلال و اکرام الهی، تجلی جلال الهی برای بنده، استغراق در معرفت الهی، معرفت نسبت به ربوبیت و عبودیت به نحواتم، استغراق در عبودیت و عبادت الهی و اعراض از غیر خدا. فخر در این ملاک‌های قطعاً از متفکران بزرگ سلف خویش در سنت اسلامی مثل فارابی، مسکوییه و ابن‌سینا متأثر بوده است اما تأثیرش از غزالی بیشتر از متفکران دیگر بوده است.

موضوع شناخت ابلیس به عنوان وسوسه کننده مستقل بیرونی یا تطبیق آن با قوای درونی انسان، مبنای پژوهش های پیرامون آن محسوب می شود و در نوع نگرش نسبت به این حقیقت درنظام هستی وچگونگی برخورد با آن تأثیر دارد؛ این پژوهش مسأله آفاقی یا انفسی بودن ابلیس را در آراء فخررازی و علامه طباطبائی به روش تحلیل عقلی متنی و استنباطی تبیین و بررسی می نماید. نگاه های مختلف ظاهری، تمثیلی، سمبولیک و تأویلی به داستان ابلیس، با نوع نگاه به حقیقت ابلیس مرتبط است. دیدگاه ظاهری معتقد به وجود عینی ابلیس بوده ومجازگویی آیات یا نمادین بودن داستان را نمی پذیرد اما دیدگاه تأویلی، آیات پیرامون ابلیس و حقیقت آن را به معانی انفسی و درونی تأویل می کند. تأویل در نگاه کلامی فخر رازی چندان مورد تأیید نیست مگر با وجود محذوردر معنای ظاهری و قرائن عقلی؛ از این رو از معانی تأویلی پیرامون ابلیس گذر می کند و با دلائل عقلی و نقلی و دفع شبهات، وجود عینی شیطان را نتیجه می گیرد. از مباحث گوناگون رازی به ویژه چگونگی وسوسه و نفوذ شیطان برای ایجاد خواطر، وجود مستقل شیطان قابل استنباط است. اودرتقسیم موجود جسمانی به علویه و سفلیه، ابلیس را ازجنس جنّ و از ارواح سفلیه شریرمی داند. علامه با پذیرش وجود تمثیل در زبان قرآن، فهم حقایق موجود دربعضی آیات را منوط به بیان تمثیلی می داند. ایشان با سه دلیل «سیاق متن قرآن» «دلیل عقلی» و«دلیل روایی» تمثیلی بودن داستان ابلیس را اثبات می نماید. از نظر وی اگرچه داستان های قرآنی تمثیلی است ولی ناظر به واقع و حق می باشد. از این رو در مقابل نظریه تأویلی پیرامون ابلیس ونقد آنها ، واقعی بودن داستان به نحو تمثیلی و ابلیس عینی را نتیجه می گیرد. البته در تبیین تمثیل او می توان واقعی بودن تمرّد ابلیس و درک نسبت آن با امر خداوند را از تصورنسبت بین مولی و عبد نافرمان درک نمود. با این نگاه «آدم» تمثیل و نمادى از همه انسانها و«ابلیس» تمثیلِ وسوسه هاى شیاطین است. ابلیس درآراء علامه موجودی مستقل ودارای اراده است که بشر را به سوى گناه سوق مى‏دهد. شیطان فقط از راه ادراک انسان وسوسه را القاء می کند و ابزار کاراو نیزعواطف و احساسات بشری است. از این رو علامه معتقد است تصرفات ابلیس در ادراک انسان تصرف طولى است نه در عرض لذا با استقلال و اراده انسان منافات ندارد. بنابراین براساس نگاه حقیقی علامه ورازی به وجود ابلیس، چه نگرشی باید نسبت به تعارض دیدگاه تأویلی با ظواهر قرآن داشت؟ لذا در فصل چهارم این پژوهش ضمن بررسی معانی بطون و تأویل درآیات، چند راه برای رفع تعارض برخی دیدگاه های تأویلی با ظواهر قرآن ارائه می گردد؛ شاید بتوان با «تطبیق جهان کبیر و صغیر»، «پذیرش مراتب مختلف طولی و معنایی در قرآن» و «تفسیرانفسی دانستن این معانی در مقابل تفسیر به رأی » رهیافتی برای امکان جمع دیدگاه تأویلی یا انفسی با ظواهر نصوص دینی پیرامون ابلیس پیدا نمود.

از جمله موضوعاتی که شیعیان با اهل تسنن اختلاف نظر دارند، می‌توان به تقیّه، رجعت و عصمت اشاره کرد. این موضوعات علاوه بر استدلالات عقلی، با آیات قرآن نیز قابل اثبات است. از بزرگان شیعه و اهل تسنن می‌توان به علامه طباطبایی و فخر رازی اشاره کرد که اثری گرانبها برای مذهب خویش، در تفسیر قرآن از خود بر جای نهاده‌اند. هدف از این پژوهش تطبیق نظریات این دو مفسر در موضوعات یاد شده، برای مشخص شدن ضعف و قدرت دیدگاهشان است. قرآن با ذکر داستان‌هایی از جمله تقیّه مؤمن آل فرعون، اصل تقیّه را امری جایز دانسته است. علاوه بر آیاتی که صراحت در تقیّه دارد، از آیات نفی حرج و اکراه و کتمان نیز می‌توان این حکم را استخراج کرد. فخر رازی تقیهّ را محدود و منحصر به میان کفار دانسته است. شیعیان اعتقاد دارند که رجعت قبل از وقوع قیامت صورت می‌گیرد. آیات زیادی از رجعت و زنده شدن مردگان در گذشته خبر می‌دهد، که وقوع این حادثه بهترین دلیل بر امکان عقلی آن است. فخر رازی این آیات را پذیرفته ولی این باور شیعیان را هرگز قبول نمی‌کند و برای آیاتی همانند حشر گروهی از امت، توجیهاتی را آورده است. علامه طباطبایی بارها در تفسیر آیات قرآن به عصمت پیامبران اشاره کرده است. همچنین ایشان علاوه بر آیات عصمت، از آیاتی که خداوند امر به اطاعت محض از پیامبران الهی کرده است، عصمت آنان را نتیجه گرفته است. پیامبران الهی از مرحله دریافت و حفظ و ابلاغ وحی، مصون از اشتباه و خطا هستند و به اصطلاح معصوم هستند، وگرنه نقض غرض الهی از هدایت انسان‌ها پیش می‌آمد. فخر رازی عصمت انبیاء را برای زمان بعد از بعثت لازم می‌داند و خطای سهوی از پیامبر را جایز می‌داند. روش کار ما در این تحقیق، مطالعات کتابخانه‌ای است.

مسأله‌ی ظهور حضرت مهدی (عج) درآستانه‌ی قیامت به منظور برقراری عدل و داد در سرتاسر گیتی، همواره به عنوان یک باور مشترک و اصیل مورد پذیرش و توجه اندیشمندان شیعه و سنی قرار گرفته است. با این وجود اختلافاتی در مورد برخی از زیر مجموعه‌های مرتبط با این موضوع، در میان آرای علمای فریقین مشاهده می‌گردد. پژوهش حاضر، با هدف ارزیابی و تحلیل دیدگاه سه تن از مفسران نامدار اهل سنت یعنی قرطبی، فخررازی و نسفی پیرامون مهدویت، با روش توصیفی -تحلیلی نگارش یافته و تمرکز اصلی بحث بر موضوعاتی از مهدویت بوده است که مورد توجه این مفسرین قرارگرفته است. ضرورت این کنکاش به دلیل خلاء پژوهشی موجود در این عرصه و به منظور رفع شبهات علمی مطرح شده توسط این مفسران می‌باشد و نتایج حاصله از آن نشان می‌دهد که سه مفسر یاد شده در مواردی همچون نسب مهدی موعود (عج)، اعتقاد به عدم تولد آن جناب، تردید در دوران غیبت کبری و انتظارِ مورد ادعای شیعه، جلوه دادن عملکرد عیسی بن مریم (ع) درجریان حاکمیت اسلام و انکار حادثه‌ی رجعت در آخرالزمان، دارای آرایی نزدیک به هم بوده و نظرات اختلافی آنان بیشتر در ذیل آیات مربوط به آینده‌ی انسان و اسلام مشاهده می‌شود. باید افزود که با کمک شواهد تفسیری و ادله‌ی عقلی و نقلی به شبهات مطرح شده توسط این مفسران پاسخ داده شده است.