جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در نوشتار حاضر، روند و جریان حضور سادات در شبه­قاره هند در عصر ترکان و تحولات سیاسی - مذهبی و اجتماعی ناشی از این حضور بررسی شده است. سادات یکی از مهم‌ترین طبقاتی بودند که در مسیر تحولات سیاسی - نظامی مسلمانان در سرزمین هند، به این شبه‌قاره راه یافتند. آنان با نفوذ کلام و منش انسانی خود، موجب شدند تا هندیان عقایدشان را بپذیرند و قدرت دینی و نفوذ اجتماعی‌شان، سبب گردید که سلاطین سنی‌مذهب هرگز خود را بی­نیاز از آنان ندانند. سادات با توجه به جایگاه دینی خود در جهان اسلام، موفق به ترویج اسلام و مذهب تشیع در شبه­قاره شدند و با ایفای نقش در مسائل اجتماعی جامعه هند و شرکت در رقابت­های سیاسی، جایگاه خود را نزد سلاطین و مردم مستحکم نمودند. مسأله پژوهش حاضر، شناسایی نخستین سادات و چگونگی استقرارشان در مناطق مختلف هند و بررسی جایگاه آنان در جامعه و دستگاه سیاسی حکام شبه‌قاره و به طور کلی تحولات سیاسی - اجتماعی از آغاز ورودشان تا پایان عصر ترکان با روش بررسی تاریخی و توصیفی - تحلیلی است.

مستشرق درلغت به معنای روشن و تابان آمده است، ولی منظور ازمستشرقان معنای اصطلاحی آن است که عبارت است از: شرق شناسان،عالمان و محققان دانا به مسائل مشرق زمین. مستشرقین درواقع محققین غربی هستند که در مورد مشرق زمین یعنی تاریخ، فرهنگ، مذهب، سیاست،اقتصاد و همه جنبه‌های مربوط به شرق تحقیق می‌کنند. شرق شناسی علی رغم آن که درظاهر به عنوان یک رشته علمی و دانش محض است،ابزاری است که غالبا"دراستخدام اهدافمسیحیت و یا اغراض استعماری دولت‌های غربی بوده است. به لحاظ تاریخی تبلیغ مسیحیت پس از حرکت شرق شناسی پدیدار شد وشرق شناسی برایخدمت به تبلیغ مسیحیت پدید آمد به همین دلیل نسل نخست شرق شناسان ازکشیشان و راهبان بودند. مستشرقان غالبا"دربررسی معارف اسلامی وتاریخ اسلام از کتاب‌های اهل سنت بهره گرفته اند که دارای اشتباهات وضعف‌های بسیاری است.مستشرقان یهودی ومسیحی با عنوان بررسی علمی وبی‌طرفانه آثار خود را عرضه کرده وبه مدح وتجلیل پرداخته اند تا صداقت خود را به مسلمانان نشان دهند. شخصیت امام حسین(ع) وحماسه عاشورا ازجملهحوادث تاریخی است که شرق شناسان زیادی از ملیت‌های مختلف آثاری مستقل دراین زمینه پدید آورده‌اند مانند کتاب امام حسین وایرانیان ازکورت فریشلر آلمانی ویا سیاست الحسینیه اثر ماربین آلمانی و تعداد زیادی هم درلابلای تألیفات خود به شخصیت امام حسین(ع) و قیام عاشورا پرداخته‌اند. مانند ادوارد براون درکتاب تاریخ ادبیات ایران وسرپرسی سایکس درکتاب تاریخ ایران. هرچند که تکیه آن‌ها در نوشته‌هایشان برمنابع غیرمعتبریا منابعاهل سنت بوده است بعضی ازمستشرقان دربررسی این حادثه تاریخ اسلام دچار اشتباه شده ونهضت امام حسین(ع) را جریانی قدرت طلبانه و سیاسی نشان داده‌اند واز سویی دیگر کمتر شرق شناسی را می‌توان یافت که در مورد حرکت امام حسین(ع) به فرمایشات وصحبت‌های ایشان استناد کرده باشد ودر مواردی امام حسین (ع) را جنگ طلب معرفی کرده‌اند وازاقدامات صلح طلبانه وانسان دوستانه ایشان سخنی به میان نیاورده‌اندوحتی برخی مستشرقان عاشورا را روز تولد شیعه دانسته اند. از طرفی با توجه به تغییروتحولاتی که در عرصه فرهنگ صورت گرفته و می‌گیرد گرفتار نوعی درجا زدن شده وفضای شفافی از این حادثه عظیم تاریخ اسلام ارائه نمی‌شود هر چند مستشرقین زیادی ازملیت‌های متفاوت در مورد امام حسین(ع)اظهار نظر کرده ویا صاحب آثارهستند. شرق شناسی درانگلیس از قرن هفدهم میلادی و به‌ویژه درزمینه مطالعه شریعت اسلامی آغاز شده است. عده‌ای از صاحب نظران معتقدند شرق شناسی انگلیسی پوششی برای اهداف سیاسی ونظامی وجاسوسی بوده و عده‌ای از مستشرقان درلباس سیاست‌مدار یا نظامیان درخدمت دولت بریتانیا قرارگرفتند به طوری که دولتمردان انگلیسی پیش از هر تصمیم درباره شرق با مستشرقان مشورت می‌کردند، اما در آلمان به دلیل فراهم نیامدن شرایط سیطره آلمان برکشورهای شرقی ودور بودن مطالعات شرق شناسی این کشور از انگیزه‌های استعماری، لذا مطالعات شرق شناسان این کشور ازدقت،عمق وبی طرفی بیشتری برخوردار است، پژوهش حاضر به دنبال آن است که پس از بررسی وتجزیه وتحلیل مشخص کند شباهتها وتفاوتهای مطالعه تطبیقی شرق شناسان آلمانی وانگلیسی درمورد قیام امام حسین (ع) چگونه است

امروزه آسیاى مرکزى متشکل از پنج جمهورى مستقل قزاقستان, قرقیزستان, ازبکستان, ترکمنستان و تاجیکستان مى باشد. این منطقه داراى منابع طبیعى و موقعیت تجارى فوق العاده اى است و در قدیم محل عبور جاده ابریشم بوده است. مسلمانان در این منطقه تحولات مهمى به وجود آورده و ضمن ایجاد مراکز علمى, مساجد زیادى بنا کرده و به امور مذهبى روى آوردند. اما از اواسط قرن شانزدهم میلادى که روس ها بر این منطقه تسلط یافتند, مبارزه با اسلام و مسلمانان را آغاز کردند و این روند پس از حاکمیت کمونیست ها, شدت بیشترى یافت و منجر به تخریب مساجد و مراکز مذهبى شد. ولى بعد از به قدرت رسیدن گورباچف, اوضاع دگرگون شد و فعالیت هاى مذهبى مسلمانان از نو آغاز گردید و صدها مسجد جدید ساخته شد. این نوشتار به تجدید حیات اسلام در آسیاى مرکزى بعد از طى این دوره مى پردازد.

پس از سقوط بنى امیه، مناطق تحت سلطه آنان از جمله بخش‏هایى از غرب هند به تدریج زیر نفوذ و سلطه بنى عباس قرار گرفت. در این زمان، شیعیان نیز که از آل عباس ناامید و ناراضى بودند، تحت تعقیب و آزار آنان قرار گرفته و به مناطق دوردستى چون سند روى آوردند. این مسئله باعث ایجاد حساسیت و توجه ویژه بنى عباس به قلمرو اسلامى در هند و سند گردید. به علت وجود اتباع قبیله‏هاى عرب که از مدت‏ها قبل از اسلام با یک‏دیگر اختلاف و درگیرى داشتند، اختلافات قبیله‏اى بالا گرفت که این امر، سبب توقف فتوحات مسلمانان و تقویت جبهه غیر مسلمانان گردید و پایه‏هاى حکومت اسلامى را در این منطقه سست نمود. این اختلافات و دورى سند و هند از مرکز خلافت و جاه‏طلبى برخى از سران قبایل سرانجام باعث پیدایش حکومت‏هاى مستقل در منصوره و ملتان گردید که رقابت‏هاى محلى و منطقه‏اى را به اوج خود رساند. این اقدام، هم زمان و یا اندکى پس از تحرکات استقلال طلبانه در شمال افریقا و ایران صورت پذیرفت که فرجام آن چیزى جز چنددستگى و تضعیف دنیاى اسلام نبود.

مناظره یکی از شیوه­های تبلیغی پیامبران و اولیای الهی برای دعوت مردم به سوی توحید و حلّ اختلافات دینی است که در آیاتی از قرآن کریم بر آن تأکید شده است. گفت­وگوی میان اسلام با ادیان مختلف از دوره نبوی شروع گردید و در عصر جانشینان آن حضرت(ص) ادامه یافت و در عصر رضوی به اوج خود رسید. این مقاله به این نتیجه دست یافته است که امام(ع)با تکیه بر گونه‌ای خاص از مخاطب‌شناسی، متناسب با درک مخاطب، پیام­های خویش را ارائه می‌کردند و به منظور افزایش اثرگذاری، علاوه بر استناد به متون مقدّس مخاطبان، از انواع روش‌های ادبی و بلاغی، مانند به کارگیری صنعت تکرار، توجّه به آهنگ کلمات، تصویرسازی، تسلسل و نظم منطقی مباحث، ارائه برهان به شیوه حصر عقلی، هماهنگی لفظ با معنا، انتخاب آگاهانه واژگان و به‌کارگیری ساختارهای تأکیدی استفاده می‌کردند.

در دین مبین اسلام کسب علم و دانش و به تبع آن، مطالعه و کتابخوانی از ارزش و اعتبار خاصی برخوردار است. این مسأله از آنجایی ارزش و اهمیت می یابد که معجزه پیامبراکرم(ص)کتاب بوده و وحی و پیام الهی در قالب کتاب بر مردم ابلاغ شده است و در این کتاب مقدس هم اولین آیاتی که بر پیامبر(ص) نازل شده با امربه خواندن و الفاظ علم و قلم همراه شده است. پژوهش حاضر جایگاه و اهمیت کتاب و کتابخوانی را از نگاه آیات قرآنی و روایات ائمه معصومین(ع) مورد بررسی قرار دادهو همچنین بر آن شده تا با تکیه بر آیات و روایات، روشهای مطالعه صحیح را مطرح نموده و در راستای ترویج فرهنگ کتابخوانی راهکارهایی را ارائه نماید. این پژوهش نشان داد که در اسلام، کتاب و کتابخوانی به عنوان یک استراتژی بی بدیل برای رشد و تعالی فرد و جامعه مورد توجه قرار گرفته است؛ که در راستای اثر بخشی به آن در زندگی فردی و اجتماعی شرایط و راهکارهایی ارائه شده که عمل به آنها موجب بهره وری از این عنصر فرهنگی می باشد و می تواند آثاری را بدنبال داشته باشد که هم به حال فرد و هم به حال جامعه سودمند واقع شود. این مطالعه به روش کتابخانه ای انجام شده که جهت گردآوری مطالب آن از منابع کتابخانه ای استفاده شده است. و بعد از تحلیل محتوایی مطالب گردآوری شده حاصل آمده است. در این مطالعه از روشی نظام مند استفاده شده که در آن آیات و روایات را تحلیل نموده و در راستای تبیین و توضیح بحث مورد مطالعه از آنها استفاده نموده است.

اعتقاد به دوره آخرالزمان و انتظار منجی، عقیده ای است که در ادیان آسمانی؛ یهود، زرتشت، مسیحیت و مدعیان نبوت عموماً و دین مقدس اسلام خصوصاً، به مثابه یک اصل مسلّم، مورد قبول واقع شده است. شور و التهاب انتظار موعود آخرالزمان، در تاریخ پرفراز و نشیب این ادیان موج می زند. یهودیان، مسیحیان، زرتشتیان و مسلمانان در تاریخ خود هر گونه سختی و مشکلات را به این امید بر خود هموار کرده‌اند که روزی «مسیحا»، «سوشیانت» یا مهدی(موعود، منجی) خواهد آمد. این موضوع نقش زیادی در امیدواری به آینده‌ی پیروان این ادیان داشته و دارد. در سده‌ی گذشته اندیشمندان و دین‌پژوهان بزرگى همچون هانرى کربن، دارمستتر، ایگناتس گلدزیهر، آنه مارى شیمل و تعداد زیاد دیگری از این خاورشناسان به موضوع مهدویت توجه خاصی نشان داده و سالهاى زیادى را در این حوزه به تحقیق و مطالعه پرداخته‌اند. اکثر شرق‌شناسان در بررسی و مطالعه‌ی مهدویت از روش تاریخی‌گری استفاده کرده‌اند. آنها می‌کوشند تا مسائل اعتقادی تشیع، همچون امامت و مهدویت را بر اساس ریشه‌ها و تحولات تاریخی بررسی کنند. بر این اساس، آنها نگاه منفی گرایانه ای به بحث مهدویت دارند، امّا در بین آنها کسانی مانند هانری کُربن هستند که از روش پدیدارشناسانه به این موضوع نگریسته اند. برخلاف شیوه‌ی تاریخی‌گری که در آن، به مسئله بدون در نظر داشتن ظرفیت‌ها و عناصر ذهن اهتمام و توجه می‌شود، در این روش پژوهش‌گر به جای آنکه به توجیه و تبیین رویدادهای تاریخی و پیدایش یک اندیشه اکتفا کند و پیدایش یک پدیده با رویدادهای تاریخی گره زده شود، بیشتر به مولفه‌های فکری و اعتقادی دین توجه می‌کند. در این پایان‌نامه سعی شده است، با روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای، به نقد و بررسی مهدویت از دیدگاه هانری کُربن به عنوان نماینده ی شیوه ی پدیدارشناسانه که نگاه مثبتی به این موضوع داشته است ودارمستتر، ایگناتس گلدزیهر و آنه مارى شیمل، به عنوان نمایندگان شیوه‌ی تاریخی و منفی گرایانه پرداخته شود.

بهره برداری از فناوری های روز آمد در حوزه تجارت، به ویژه با استفاده از اینترنت سبب پیدایش نوع نوینی از داد و ستد تجاری گردیده است، که آن را «تجارت الکترونیک» (Electronic Commerce) می نامند. در این مقاله تلاش می شود تا قانونی سازی حقوق تجارت الکترونیک در اسلام، با استفاده از قرآن کریم و سنت، مورد مداقه قرار گیرد. اگر قانون مندی آن در حقوق اسلامی به اثبات برسد مسلمانان می توانند از این فناوری نوین و سودمند استفاده کنند. بسیاری از مسلمانان در این اندیشه اند که آیا قوانین این شیوه جدید تجارت در حقوق تجارت اسلامی قابل اعمال است. کم و کیف این موضوع و برخی مسائل مترتب بر آن، موضوع مقاله حاضر است.

سازوکار نشر و گسترش اسلام در شرق آسیا و شبه قاره هند با دیگر مناطق اسلامی متفاوت بوده است. در این منطقه تجار، بازرگانان، علما، دانشمندان و صوفیان از طریق تعامل و تبادل فکری و فرهنگی و با تساهل و مدارا، بومیان این مناطق را به آیین اسلام در آورده اند. در این میان، علما و دانشمندان مسلمان با تعامل و تناظر با دانشمندان هند به عنوان نیرویی تاثیرگذار به تبیین عقلایی افکار و عقاید دینی و مذهبی پرداخته و این عقاید را در عمق اذهان و افکار نشانده اند. در واقع، رویکرد اسلام و مسلمانان در این خطه، علمی و عقلایی یا عرفانی بوده و بار اصلی رسالت نشر و گسترش اسلام نیز بر دوش علما و دانشمندان بوده است. در این مقاله نگارندگان کوشیده اند که به اختصار تلاش و تکاپوی مسلمانان برای تبیین و تشریح عقلایی و علمی باورها و عقاید مذهبی را نشان دهند.