جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهش حاضر با بررسی آثار مکتوب و دیجیتالی استاد جوادی آملی در صدد شناخت مبانی فلسفی دین از دیدگاه ایشان بوده و مطالب را در سه بخش هستی‌شناسی، انسان‌شناسی و معرفت‌شناسی ارائه نموده است. در بخش هستی‌شناسی، سه محور اصلی بررسی شده: اول این‌که دین از وجودی عینی و ذومراتب برخوردار است که در هر نشأه، صورت خاص خودش را دارد و مرتبه‌ی اعتباری آن اگرچه به حمل اولی اعتباری است، اما به حمل شایع، یک حقیقت ثابت است که منشأ آثار تکوینی اولاً در اذهان و سپس در اعیان می‌گردد. دوم: منشأ قانون الهیِ دین، تنها علم و اراده‌ی ازلی خداوند است؛ چراکه تنها خالق انسان که از تمام ابعاد وجودی او آگاه است، قادر به ربوبیت تشریعی او می‌باشد و انسان به دلیل نواقص وجودی‌اش، نه از طریق عقل و نه به وسیله‌ی توانایی‌های ویژه‌اش، قادر به قانون‌گذاری نیست. سوم: خداوند قانون خود را از طریق مکانیزم ویژه‌ی وحی به واسطه‌ی وجود پیامبر در اختیار بشر قرار داده است. در بخش انسان‌شناسی، انسان در قالب سه نظام فاعلی، داخلی و غایی معرفی شده است. در نظام فاعلی که بخش عمده‌ی مباحث آن در فلسفه‌ی الهی مطرح می‌شود، از مبدأ فاعلی و سیر تکوین انسان بحث شده است. نظام داخلی به بررسی ویژگی‌های درونی انسان که هر کدام به شکلی نیاز به دین و قانون الهی را یادآور می‌شوند، پرداخته. در نظام غایی، هدف انسان در زندگی، قلمرو حرکت، مسیر حرکت و پایان سیر او ترسیم شده. در بخش معرفت‌شناسی، اولاً امکان فهم ثابت دین و رد نظریه‌های نسبیت و ترابط علوم مطرح شده، ثانیاً چون موضوع هر علمی، یکی از ممکنات یعنی یکی از افعال خداست، همه‌ی علوم به عنوان علوم اسلامی معرفی شده، ثالثاً منابع فهم دین عقل و نقل عنوان شده. عقل علیرغم محدودیت‌هایی که دارد، با همه‌ی اقسامش اعم از تجربی، ریاضی، تجریدی و نیمه تجریدی از منابع فهم دین است. قرآن و سنت معصومین علیهم‌السلام هم منابع دیگر شناخت دین هستند.

هدف تحقیق: بررسی تشکیک در وجود و بررسی مناقشات نوصدرائیان است. پرسش های تحقیق: وجود معقول اولی است یا ثانی‭ ؟‬جایگاه بحث تشکیک کجاست‭ ؟‬رابطه‌ی مفهوم با مصداق چگونه است‭ ؟‬استلالل بر تشکیک در وجود آی کافی است‭ ؟‬روش تحقیق: کتابخانه‌ای. یافته های تحقیق: تعریف جدیدی برای معقولات ثانیه‌ی فلسفی مبتنی بر عروض و انصاف آن ها در خارج. کافی بودن استلال تشکیک در وجوذ برای اثبات وجود تشکیکی

الاهیات اجتماعی به آن بخش از دانش الاهیاتی اطلاق می شود که به صورت یکپارچه و منظم؛ و با رویکردی دینی و الاهیاتی به حیات اجتماعی انسان و عوارض و لوازم متفرع بر آن همچون حکومت، تجارت، تعلیم و تربیت، قضاوت، نکاح و طلاق و جنگ و صلح می پردازد. «الاهیات اجتماعی از منظر آیت الله جوادی آملی»، تلاش دارد تا با نظمی منطقی، به حیات اجتماعی انسان، بدانگونه که در آثار ایشان است، پرداخته و با بررسی دیدگاه های عمیق وی، آراء الاهیاتی ایشان را در مقایسه با دیدگاه های سایر متفکران برجسته هم عصر وی، توضیح دهد. پیوند بین مباحث کلامی، فلسفی و اجتماعی از نگاه ایشان، از مهمترین مسائل مورد پژوهش در این تحقیق است.به نظر آیت الله جوادی آملی، اسلام افزون بر اهتمام به زندگی و تهذیب فردی، بر زندگی اجتماعی نیز تأکید فراوان داشته و این آیین آسمانی بدون هیچ افراط و تفریطی، به هر دو جنبه فردی و اجتماعی انسان ها توجه دارد. مطابق آراء این متفکر بزرگ، انسان به حکم فطرت خدادادی، به دنبال دین است و از سویی اسلام نیز آیینی است که از رفع نیازهای واقعی و فطری انسان در تمامی زمینه ها غافل نشده است. نگاه ارزشمند و کرامت بنیاد آیت الله جوادی آملی به انسان، رویکرد فلسفی_الاهیاتی ایشان به جامعه، تفسیر و تلقی ایشان از دین به عنوان آیین زندگی و مبنای نظامات اجتماعی و ابزاری در تحقق بخشیدن به آرمان های بشری و رفع آلام و دردها، به منظومه ای از ارزش های انسانی منسجم منجر گردیده است.این رساله با توجه به ادبیات موجود در موضوع الاهیات اجتماعی و با استفاده از روش توصیفی_تحلیلی، به تجزیه و تحلیل آراء و اندیشه های آیت الله جوادی آملی می پردازد و با رویکردی تطبیقی، تلاش خود را در تبیین الگوی الاهیاتی ایشان به کار می بندد.این پژوهش همچنین تلاشی است تا زمینه ساز استفاده بیشتر محصلان و دانش آموختگان رشته های علوم اجتماعی را فراهم آورد.

یکی از راه‌های کسب معرفت در معرفت‌شناسی عام، فطرت یا وجدان است. در معرفت‌شناسی اخلاق، درباره اینکه آیا وجدان اخلاقی وجود دارد یا نه و در صورت وجود داشتن، بینش و گرایش به حسن و قبح اخلاقی دارد یا نه و در صورت دارا بودن بینش، علمش حضوری است یا حصولی، اختلاف است. علامه جوادی آملی معتقدند فطرت انسان یا خلقت خاصی که خداوند بر اساس آن انسان را آفرید، هم از بینش و هم از گرایش برخوردار است. از آنجا که ادله و شواهد ایشان، آیاتی از قرآن کریم است که با رویکرد عقلی تبیین شده است، این مقاله با روش توصیفی تحلیلی به تبیین ادله در دو دسته آیات ناظر به بینش فطری به حسن و قبح و آیات ناظر به گرایش فطری به حسن و قبح پرداخته و حاصلش این شد که چون بینش فطری برخاسته از علم مستقیم و بی‌واسطه نفس است و نه با واسطه عقل نظری، از قبیل علم حضوری خواهد بود و نه حصولی. و از آنجا که گرایش و تحریک نفس حاصل شأن عامله نفس است ـ که بدان عقل عملی گویند ـ پس نفس از گرایش فطری نیز برخوردار است.

اسلام به عنوان یگانه دین حقه الهی در این عصر، برای هدایت بشر و سعادت ابدی او احکام کاملی برای تمام شئون زندگی بشر دارد، و انقلاب اسلامی از ابتدای پیدایش تا امروز در مسیر رشد و تعالی خویش به سمت هدف بزرگ ایجاد تمدن اسلامی، با این باور شکل گرفت که اسلام، بدون التقاط با تفکرات مادی شرق و غرب، به تنهایی پاسخگوی تمام نیازهای زندگی بشری خواهد بود. بی شک یکی از مهم ترین این نیاز ها حل مسئله معیشت و اقتصاد اسلامی است و یکی از مهم‌ترین مباحث اقتصادی اسلام مسئله ربا و ربا زدایی از جامعه اسلامی می باشد.در این راستا یکی از چالشی ترین ماموریت های انقلاب اسلامی ربا زدایی از نهادهای لیبرالی مانند بانک بود. برای نیل به این هدف متفکرین برجسته اسلامی از جمله شهید بزرگوار آیت الله سید محمد باقر صدر بر این باور بودند که می توان با حفظ این نهادها و بهره مندی از منافع آنان، آنها را به کمک عقود اسلامی ربا زدایی کرد.این پژوهش با روش کتابخانه ای و رویکرد مطالعات تطبیقی ضمن بازشناسی مفهوم ربا در نظرگاه قرآنی شهید صدر و علامه جوادی آملی به این نتیجه رسید که ربا زدایی از نهادهای ربا محور لیبرالی از جمله بانک، به دلیل نارسایی های نظری نشدنی است. بنابراین، انقلاب اسلامی برای ایجاد تمدن اسلامی ناگزیر از نهادسازی اسلامی و جایگزینی نهادهای اسلامی با نهادهای لیبرالیسم است.

پژوهش حاضر با عنوان تبیین مبانی فلسفی تعلیم و تربیت از دیدگاه آیت الله جوادی آملی، به شناخت انسان بر اساس مبانی حکمت متعالیه که مورد قبول ایشان است، پرداخته و نشان داده که با پذیرش اصل اصالت وجود و تشکیک وجود می‌توان مراتب وجود انسان و آثار آن مراتب و این که حقیقت وجود انسان همان مرتبه ای است که به آن می رسد، را اثبات کرد، به عبارت دیگر با اصول مذکور می‌توان وحدت و در عین حال کثرت ظاهری در وجود انسان را تبیین کرد. مشخص شد که طبق حرکت جوهری انسان مراتب نباتی و حیوانی را طی کرده است، لذا میل به آن مراتب در او وجود دارد و جنس سافل بودن انسان نیز بر مبنای همین اصل می باشد که انواع گوناگونی در آن طبق این اصل مندرج است. چکیده به زبان فارسی: پژوهش حاضر با عنوان تبیین مبانی فلسفی تعلیم و تربیت از دیدگاه آیت الله جوادی آملی، به شناخت انسان بر اساس مبانی حکمت متعالیه که مورد قبول ایشان است، پرداخته و نشان داده که با پذیرش اصل اصالت وجود و تشکیک وجود می‌توان مراتب وجود انسان و آثار آن مراتب و این که حقیقت وجود انسان همان مرتبه ای است که به آن می رسد، را اثبات کرد، به عبارت دیگر با اصول مذکور می‌توان وحدت و در عین حال کثرت ظاهری در وجود انسان را تبیین کرد. مشخص شد که طبق حرکت جوهری انسان مراتب نباتی و حیوانی را طی کرده است، لذا میل به آن مراتب در او وجود دارد و جنس سافل بودن انسان نیز بر مبنای همین اصل می باشد که انواع گوناگونی در آن طبق این اصل مندرج است. کوچک‌ترین حالات، صفات و کارهای انسان طبق سیرجوهری نفس در تکامل یا خسران او نقش دارد، لذا پیمودن مسیر رشد و تعالی سخت و دشوار است که لحظه‌ای غفلت و عدم هوشیاری امکان تباهی و سقوطش را دربردارد. بر اساس یافته های تحقیق پی بردیم برنامه ای جامع و کامل و منسجم و صحیح لازم است تا مسیر و هدف پرورش و تربیت انسان را ترسیم کند. بر پایه قاعده امکان فقری، انسان فقر محض و خداوند غنی محض است، بنابراین مربی و تدوین کننده برنامه کمال انسان خداوند است. در این برنامه اهداف نیز همانند مراتب وجود انسان واقعی و دارای مراتب مختلف در طول هم است که اهداف متوسط در راستای هدف نهایی و در جهت محقق کردن خواست نهایی تنطیم شده است و راهکارهای مهم این برنامه که تقریبا شرایط و زمینه عمل به کل برنامه را فراهم می کرد عبارتند از: ذکر و یاد خدا، مراقبه و محاسبه و انذار و تبشیر.

ازدواج، پیمان مقدس، مبتنی بر پایبندی به رعایت حقوق و احترام متقابل است . این پایان نامه با موضوع« نقش آموزه های قرآنی در پایداری ازدواج با تأکید بر آرای علامه طباطبایی و آیت ا... جوادی آملی » با هدف تبیین نقش آموزه های قرآنی در استحکام خانواده، در سه فصل تدوین یافته است . و به بررسی آرای تفسیری علامه طباطبایی و آ... جوادی آملی در ذیل آیات موجود پرداخته شده است .در این نوشتار، پس از بیان کلیات تحقیق، به تبیین مواردی چون؛ جایگاه، اهمیت و ضرورت ازدواج در قرآن پرداخته است و همچنین اهداف ازدواج و معیارهای همسر نظیر، ایمان و حسن خلق مورد بررسی قرار گرفته است . نشان دادن تأثیر آموزه های قرآنی بر استحکام بنیان خانواده و تصحیح روابط و رعایت حقوق و تکالیف متقابل زوجین، از دیگر مواردی است که درطّی فصول مورد اهتمام واقع شده است .از سوی دیگر به آسیب شناسی استحکام خانواده، از دو بعد اجتماعی و اخلاقی، نظیر، طلاق، اعتیاد، بد خلقی، بدگمانی، بد زبانی، تکبر، بخل، مورد اهتمام قرار گرفته است . در انتها می توان گفت، آموزه های قرآنی نقش بنیادی در پایداری ازدواج دارند .

آیه 21 سوره روم - از آیات کاربردی قرآن کریم- به دلیل اختلاف دیدگاه مفسران و مترجمان حاوی ابهامات مختلفی در برونداد مفاد وحیانی است که موجب برداشت نادرست مخاطب در فهم منطوق الهی شده است. در این مطالعه با نگاهی همه‌جانبه جهت رسیدن به مفهوم دقیق‌تر، ضمن بیان کلیت دیدگاه مفترق مفسران به‌طور ویژه به تحلیل مقایسه‌ای دیدگاه طباطبایی و جوادی آملی دو مفسر نامدار عصر حاضر و برخی ترجمه‌های فارسی معاصر (موسوی‌ همدانی، ثقفی تهرانی، مشکینی، بلاغی، فولادوند، نوبری و خسروی) پرداخته شده است. دیدگاه طباطبایی و جوادی آملی در ارتباط با منطوق آیه کاملاً متفاوت با یکدیگر است به‌گونه‌ای که طباطبایی بدون در نظر گرفتن معیارهای تفسیری و هدف غایی سوره به اهمیت نقش آرامش جسمی زن و مرد در توالد و تناسل جهت تشکیل خانواده و اجتماع قائل است برخلاف جوادی آملی که منطوق ارتباط تعلیلی خلقت ازواج را ناظر به حکیمانه‌ بودن تفاوت مسئولیت‌ها متناسب با جنس خلقت، دالّ آرامش‌دهی زن به مرد دانسته است. از طرفی مترجمان نیز در معنایابی موارد فوق، نظر متقنی ارائه نکرده‌اند. پژوهش حاضر با تبیین ساختار هندسی و نظرداشت ارتباط مفهومی آیه (نشانۀ توحیدی) در راستای هدف کلی سوره (معاد)، هدف شارع مقدس را کاربست فضیلت تکوینی ویژۀ زن و اهمیت آن در برقراری مودت و رحمت برای ثبات خانواده و بالندگی اجتماع بشری می‌داند.

عفت یکی از مفاهیم اخلاقی است که هر چند در اخلاق فلسفی یونانیان به عنوان یکی از فضائل چهارگانه مورد بحث است، اما در منظومه ارزش‌های اخلاق دینی جایگاه ویژه‎ای دارد. قرآن توجه ویژه‎ای به مسئله عفت و نقش آن در سلامت فردی و اجتماعی دارد و در برخی از سوره‎ها از جمله سوره نور به طور خاص بدان پرداخته است. با بررسی جایگاه عفت در سوره نور می‌توان دریافت که خداوند در آیاتی به هم پیوسته و مرتبط عفت فردی و اجتماعی و نیز اسباب به‎دست آوردن آن را مورد اشاره قرار داده است. اقسام عفاف جنبه‌های مختلف زندگی انسان را در برگرفته و زنان و مردان هم در نگاه، و هم در گفتار دعوت به رعایت عفاف و خویشتن‌داری شده‎اند. همچنین راهکارهای گسترش این فضیلت اخلاقی در جامعه نیز از آیات سوره نور قابل استفاده است. پژوهش حاضر پس از بیان اقسام عفاف در سوره نور در مورد عفت به روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از داده‌های کتابخانه‌ای و شیوه تفسیری به خصوص آرای تفسیری آیت‎الله جوادی آملی به تحلیل آن‌ها پرداخته است. از بررسی‌های انجام شده این نتیجه حاصل می‌شود که عفت از نظر آیت‎الله جوادی‌آملی حالتی نفسانی است که باعث جلوگیری از غلبه شهوت بر انسان شده و در مسائل غریز‌ی و مالی هم استفاده شده است. و از راهکارهای عملی در تحصیل و گسترش عفاف؛ تلاش برای تهذیب نفس، پوشیدگی روابط جنسی همسران، ترویج فرهنگ ازدواج و داشتن توان مهار خواهش‌های نفسانی است.