جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بیگمان «وجود» از مفاهیم اساسی در فلسفه افلاطون است. در اینباره، سه گفتگوی جمهوری، پارمنیدس و سوفیست از اهمیت خاصی برخوردارند. در جمهوری، از وجود در رابطه با خیر برین، در پارمنیدس در پیوند با «یک» یا «احد» و بالأخره در سوفیست در ارتباط با «سوفسطایی» یا دقیقتر بگوییم، با «لاوجود» سخن بمیان میابد.در جمهوری خیر برین که روشنترین پارة وجود، نامیده میشود، به مُثُل هم «وجود» میبخشد و هم «ذات»؛ در پارمنیدس، یک باشنده که حاصل مشارکت «یک» در وجود است سرآغاز شمار بینهایت «باشندگان» است، و در سوفیست، «وجود» لازمه تعریف «لا وجود» و در نتیجه لازمه تعریف سوفیست تلقی میشود.در این مقاله به بررسی معانی «وجود» در این سه گفتگو میپردازیم.

عشق از جمله مباحث اساسی فلسفه افلاطون است. در میان آثار افلاطون دو گفتگوی مهمانی و فایدروس که عمدتاً به مسألة عشق و زیبایی پرداخته اند مبنای این پژوهشند . برای روشن نمودن معنای عشق افلاطونی از تفسیر فیچینو بر این دو رساله استفاده شده است. اما ابن سینا گذشته از مطالب پراکنده ای که می توان در آثار مختلف وی دربارة عشق یافت، رساله ای به نام رسالة العشقدارد که در آن به طور متمرکز به بحث در باب عشق پرداخته است . این رساله اساس این پژوهش بوده است. پس از شرح دیدگاه افلاطون و ابن سینا به بیان همانندیهای میان این دو دیدگاه تا حد امکان پرداخته شده است. اهداف این رساله از این قرارند: تبیین جوهر عشق نزد افلاطون و مشخص نمودن جایگاه عشق در فلسفه وی؛ بیان رابطه عشق افلاطونی با زیبایی، فلسفه، نیک، ایده ها و... .؛ تبیین جوهر عشق نزد ابن سینا و بازنمودن دیدگاه وی دربارة عشق؛ بیان رابطه عشق با کمال ، زیبایی، خیر محض و ... نزد ابن سینا؛ بیان وجوه همانندی میان این دو دیدگاه. افلاطون در مهمانی صعودی پله پله از امور جسمانی به روحانی را بیان می کند. عشق دمون و واسطه ای است که در این صعود عاشق را از مراحل پست تر به مراحل والاتر هدایت و تربیت می کند. غایت این راه وصول به زیبایی فی نفسه است. عاشق هنگامی که با رهبری عشق به این غایت می رسد از حیات جاویدان بهره مند می گردد. افلاطون در فایدروس عشق را از اقسام چهارگانة جنون الهی برمی شمارد و معتقد است تنها جنون عشق است که ما را به موطن ملکوتی و آسمانی مان باز می گرداند. تنها فیلسوف مستعد این گونه جنون است. اما مفسر وی، فیچینو، نیز نگاهی افلاطونی به عشق دارد و بر این باور است که هدف غایی عشق زیباییست که در نهایت تجسم خود خداست. به نظر فیچینو یک تجربة حقیقی از عشق، انسان را از میل طبیعی و ذاتی نفس برای اتحاد با خدا آگاه می سازد؛ این میل ممکن است با یک عنصر حسی شروع شود، اما این صرفاً یک آمادگی برای عشق راستین، که عشق به خدا است می باشد. همچنین زیبایی و خیر زودگذر که علاقة هیجان آور متقابلی میان انسانها برمی انگیزاند، بازتاب زیبایی و خیر الاهی است. در واقع مبنای حقیقی عشق فعال، کوشش آگاهانه نفوس در حرکت به سوی خدا، در یک تجربه متفکرانه می باشد. این جستجوی فعال برای حقیقت در طول حیات فلسفی، پایه حقیقی عشق و به وجود آورندة وحدت واقعی بین عشاق است. عشق الهی مستقل از جنسیت میان عشاق است. مفهوم فیچینو از عشق در این معنا شامل مفهوم نوعدوستی نزد پولس و آگوستین و همچنین مفهوم غیر مسیحی کلاسیک دوستی است. به نظر فیچینو تنها شکل حقیقی و کامل عشق، عشق دو طرفه میان افراد است و چنین عشقی نه فقط یک الزام اخلاقی بلکه یک الزام کیهانی است. اما ابن سینا عشق را در مراتب گوناگون هستی از ضعیف ترین درجة وجود یعنی هیولای اولی تا قوی ترین مرتبة آن، یعنی واجب الوجود ساری و جاری دانسته است؛ عشق در هریک از این مراتب از درجات گوناگونی برخوردار است. به نظر وی راز بقا و تکامل در عشق است. علاوه بر این او با استمداد از ذوق عرفانی و روش فیلسوفانه به اثبات اتحاد عشق و عاشق و معشوق پرداخته و توانسته است سلطنت عشق را در پهنة وسیع جهان مدلل دارد. نهایتاً دو فیلسوف در مواردی از این قبیل هم رأی هستند: عشق را در تمامی موجودات ساری دانستن؛ عشق را قدیم و سرچشمة والاترین نعمتها برشمردن؛ عشق مجازی را گامی برای وصول به هدف نهایی دانستن؛ دیدگاه دو فیلسوف دربارة عشق های حیوانی؛ تولید مثل را عامل جاودانگی و بقای موجودات برشمردن؛ همراه بودن عشق و لطافت و زیبایی و توازن؛ متجلی شدن عشق هم در ذات عاشق و هم معشوق؛ فی نفسه مطلوب و معشوق بودنِ خیر؛ غرض عشق. لازم به ذکر است روش این تحقیق کتابخانه ای و تحلیلی است.