جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کندی با تأثیر از روایت کوتاه‌تر الهیات منسوب به ارسطو (اثولوجیا) و آموزه‌های کلامی معتزلی سعی بر آن داشته تا بتواند میان نظریه صدور و خلق از عدم جمع کند. او با توجه به تفکیکی که میان الف) فاعل حق تام اول و فاعل‌های بالمجاز و ب) فعل و عمل می‌گذارد سعی بر این دارد تا بتواند نحوه پیدایی موجودات را توضیح دهد. در دیدگاه کندی فاعل حق تام اول به نحو تأییس الأیسات من لیس فاعلیت می‌کند و موجودات دیگر که همان فاعل‌های بالمجاز هستند از همدیگر به وجود می‌آیند. او اضافه می‌کند که تأییس الأیسات من لیس فعل فاعل حق تام اول است و فاعل‌های بالمجاز نسبت به یکدیگر عمل دارند. می‌توان گفت که کندی با این سازوکار تا حدی توانسته است میان نظریه صدور و خلق از عدم جمع کند. اسحاق اسرائیلی با تأثیر از روایت طولانی‌تر الهیات منسوب به ارسطو و آموزه‌های دینی یهود معتقد است که خداوند به نحو خلق از عدم دو جوهر بسیط (ماده و صورت اولیه)‌ را به وجود می‌آورد. درباره او می‌توان گفت که وی تحت تأثیر کندی برای خداوند به واسطه قدرت و اراده‌ای که دارد، قائل به فعل و تأثیر است. این فعل است که نمود آن در قدرت و اراده خداوند ظهور می‌یابد و دو جوهر بسیط از آن به وجود می‌آید. این همان سخنی است که کندی درباره فاعل حق اول تام مطرح می‌کند که او نیز فعل دارد و فعل او به نحو خلق از عدم است که همان عقل اول است. در فلسفه اسحاق سخن چندانی درباره عمل دیده نمی‌شود، اما اگر فلسفه او را ذیل فلسفه کندی تفسیر کنیم، می‌توان گفت که فاعل‌های دیگر (عقل، نفس و فلک) چون عمل دارند، به نحو صدوری پدید می‌آیند. با توجه به آنچه گفته شد می‌توان گفت که مسئله اصلی این رساله جمع نظریه صدور و خلق از عدم در دیدگاه کندی و اسحاق اسرائیلی است. روش جمع‌آوری داده‌ها کتابخانه‌ای و روش تحلیل داده‌ها توصیفی ـ تحلیلی خواهد بود. نتیجه اجمالی که رساله بدان رسیده این است که در فلسفه کندی با پُر رنگ کردن تفکیک میان دو گونه از فاعل و تفاوت فعل و عمل می‌توان الگویی را پیشنهاد داد که در آن نظریه خلق از عدم و صدور با هم جمع شود. در فلسفه اسحاق اسرائیلی با توجه به منابعی که از او در دسترس است و منابعی که وی از آن‌ها تأثیر گرفته به ویژه فلسفه کندی، می‌توان تفسیری ارائه داد که در آن همچون کندی نظریه صدور و خلق از عدم با هم جمع شوند.

آموزه‌های الهیاتی اهل‌بیت (علیهم‌السلام) را میتوان یکی از منابع احتمالی فلسفة اسلامی در روزگار تکوین آن، قلمداد کرد. در راستای بررسی این منبع احتمالی، امکان مواجهۀ مستقیم برخی از حکمای مسلمان با ائمه میتواند سندی مهم در موجه بودن این احتمال، و بلکه محقق بودن آن، باشد. بررسی میراث متقدمین، دست­کم ما را به دو شاهد درمورد ارتباط ابویوسف یعقوب‌بن اسحاق کندی با امام حسن عسکری(ع) رهنمون میسازد. در یکی از این‌دو، بتصریح از کندی یاد شده و در دیگری، شخصی با عنوان «یعقوب‌بن اسحاق» با کنیه ابویوسف، مورد اشاره قرار گرفته است. بر اساس داده‌های موجود در این‌دو شاهد و سنجش آنها با سایر داده­های تاریخی و همچنین نمایان‌بودن مباحث بیان شده از سوی امام عسکری(ع) در آثار کندی، امکان ارتباط کندی با امام(ع) بسیار موجه بنظر میرسد و از اینرو، بررسی دیگر آثار کندی، و بلکه مکتوبات سایر حکمای مسلمان، از حیث تأثر از آموزه‌های الهیاتی اهل‌بیت (علیهم‌السلام) امری معقول است.

پژوهش حاضرسعی دارد به این سؤال مهم که بررسی ماهیت لذت و الم و تأثیر آن در انسان و در پی آن درهستی است، ازنگاه سه فیلسوف مسلمان ابویوسف یعقوب بن اسحاق کندی، زکریای رازی و ابن سینا بپردازد وانواع و اقسام لذات و آلام و راهکارهای دفع حزن را به عنوان پیشنهاداتی برای زندگی بهتر ارائه دهد.ازنظر کندی لذت، ادراک کمال است والم و حزن، ادراک امر نا ملائم است . حزن به خاطر فقدان علایق و نرسیدن به امیال رخ می دهد و راه کار دفع و دوری از آن با کاهش علایق و امیال است .لذات و آلام از نظر کندی به دو دسته ی روحانی وحسی تقسیم می شوند .از نظر رازی لذت ، ورود به طبیعت و الم خروج از طبیعت است، بنابراین در حالت طبیعت ، لذت و المی وجود ندارد .رازی معتقد است باید از غم و اندوه دنیایی دوری کرد چراکه فرد خردمند هرگز خود را با غم و اندوه دنیوی مشغول نمی کند و از لذات آنی دوری می کند .لذات و آلام از نظر رازی نیز به دو دسته ی روحانی و جسمانی یا دنیوی و اخروی تقسیم می شوند .از نظر ابن سینا لذت ، ادراک امر ملائم و نیل به خیر و کمال است و الم، ادراک امر ناملائم است .ابن سینا راه دوری از احزان را استفاده از عقل ، رسیدن به کمال و چشیدن لذات عقلی می داند .وی لذات را ادراکی می داند ، بدین خاطر آنها را به سه قسمت حسی ، عقلی و شهودی تقسیم می کند و البته در جایی دیگرلذات و آلام را مانند رازی و کندی به لذات و آلام دنیوی ناپایدار(و اخروی)پایدار و جسمانی و روحانی تقسیم می کند.