جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

معنا، مفهوم و هدف از زندگی پرسشی است که از زمان حضور انسان بر روی کره¬ی خاکی در ذهن او تداعی شده و همواره انسان به دنبال یافتن پاسخی مناسب برای این پرسش است. دین اسلام حیات حقیقی را از آنِ خداوند دانسته و هدف زندگی، معنا و مفهوم آن را رسیدن به قرب الهی معرفی کرده است. بنابراین سیر الهی برای رسیدن به حیات طیبه تنها از طریق کمال ممکن می¬گردد و انسان به کمال نمی¬رسد مگر اینکه روح و روان او سالم بوده و زندگی¬اش با ایمان الهی سرشته شده باشد. امام سجاد علیه¬السلام به عنوان یکی از رهبران دینی-سیاسی مسلمانان از جمله کسانی است که بهره¬مندی از سلامت روان را مورد تأکید قرار داده است. بر این اساس هدف اصلی مقاله حاضر بررسی نقش معناداری زندگی در سلامت روان با تکیه بر دیدگاه¬های امام سجاد علیه¬السلام است که به روش توصیفی-تحلیلی و به صورت کتابخانه¬ای جمع¬آوری شده است. یافته¬¬های پژوهش نشان می¬دهد معناداری زندگی بسته به عواملی مثل ایمان، عمل صالح و عوامل اخلاقی چون عفو و گذشت، خدمت و کارگشایی، مشورت کردن در امور، صدق و امانت، مدارا و مردم¬داری، نقدپذیری، مسئولیت و تعهد و غیره بر روی سلامت روان نقش¬آفرینی می¬کند. کرامت انسانی و اعتقاد به معاد و سرای آخرت که از ایمان نشأت می¬گیرند از جمله نقش¬های معناداری زندگی هستند که در سلامت روان انسان اثرگذارند.

[1]نگارنده، نخست، گزاره‌هاى اخلاقى را در سه حوزه‌ى كلامى، فلسفى و عرفانى معرفى نموده و مراتب چهارگانه‌ى اخلاق عرفانى و گونه‌هاى اخلاق فلسفى و عرفانى را برشمرده و معيار سنجش هريك از مكتب‌هاى اخلاقى را مطرح كرده است و در ادامه به تعريف عرفان و عارف پرداخته است[۲] مؤلف، واژه‌هاى «مكارم اخلاق» را بررسى كرده و به برخى از پرسش‌هاى مطرح در فلسفه اخلاق، پاسخ داده است. وى نزدیک ‌ترين و آسان‌ترين راه وصول به حضرت حق و چگونگى سير و سلوك را معرفى نموده و والاترين اخلاق عرفانى را صحيفه عشق (صحيفه سجاديه) دانسته و پاره‌اى از ويژگى‌هاى آن را بيان داشته و بعد از معرفى آن، به‌اختصار وارد شرح و تفسير دعاى مكارم اخلاق شده است [۳]نویسنده، پيرامون اخلاق كلامى، اخلاق حكمى و اخلاق عرفانى با اين شرح سخن گفته است: «كلاميان، اخلاق را به معناى آراستگى به دارایى‌هاى كمالى و خوبى‌ها و به دست آودن سرشت شايسته مى‌دانند. دارایى‌هاى كمالى، امرى نسبى است و به لحاظ ورود نسبيت در هويت اخلاق كلامى، اين علم انگيزه‌هاى متفاوتى همچون سودمندى و لذت‌گرايى دنيوى يا اخروى را برمى‌تابد و اوج و بلنداى آن فراتر از لذت‌گرايى اخروى نمى‌رود... در اخلاق حكمى و فلسفى، حكيم متخلّق و فيلسوف هوشمند در حكمت نظرى و عملى مى‌كوشد تا با عنايت به اين دو سرمايه‌ى ارزشمند و تخلق و تحقق به عالم عقلى، مظهر علم و حكمت الهى گردد... اخلاق عرفانى، به دنبال آن است كه سالك را به‌طور كلى از عنصر «من» و «منيّت» برهاند تا خلق و خوى حقّى در وى پديدار شود؛ به‌گونه‌اى كه چيزى را از خود نداند و خود را به‌دور از كمال و جمال بشمارد و اين باور از او هويدا و آفتابى باشد كه هرچه هست از حضرت حق است يا آنكه او خود اوست... اخلاق عرفانى، چهار مرحله را براى وصول سالك به مرتبه‌ى فقر و فنا و نادارى و تلبّس و تخلّق و تحقق صفات حقانى به كمالات ربوبى و اتصاف به ربوبيت ذات، مورد شناسايى قرار داده است: الف)- تخليه و پاک شدن نفس از ناپسندى‌هاى حيوانى و وسوسه‌هاى نفسانى و تجليه و آراستن آن به ملكات فاضله‌ى ربوبى... ب)- تحليه و فنا در صفات الهى... ج)- فناى از فنا و فناى در ذات. د)- سير في الخلق بالحق.