جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

«فصوص الحِکم» تألیف «محی الدّین ابن عربی» کتابی است به زبان عربی که در بیان حکمت ذوقی صوفیه به نگارش درآمده و شامل اصول و عرفان و تعالیم ابن عربی دربارۀ وحدت وجود است. ابن عربی این کتاب را به سال 627 هـ.ق به دنبال خوابی که دید، تألیف و ادّعا کرده است که مطالب کتاب را پیغمبر (ص) در خواب بر وی املا کرده و او فقط مترجم آن رؤیا بوده است . فصوص الحکم شامل 27 فصل است که هر فصل عنوان فص (نگین انگشتری) دارد و به یک تن از پیغمبران با ذکر حکمت مخصوص آن پیغمبر منسوب است. در هر قصه مؤلّف، قصۀ پیغمبری را که حکمت فص بدو منسوب است مطابق آیات و روایات ذکر می‌کند و حکمت رسالت و وجود آن پیامبر را به مناسبت، بیان می‌کند. در حقیقت انبیاء در این کتاب صورت‌هایی از انسان کامل‌اند که هر صورت بر حسب جنبۀ خاصّ خود، خداوند را می‌شناسد. کتاب حاضر جلد دوّم از ترجمۀ تطبیقی فصوص الحکم است که از فصل « حکمت احدی در کلمۀ هودی» آغاز شده و با فصل «حکمت فردی در کلمۀ محمدی (ص)» پایان می‌یابد.

کتاب حاضر، در اصل یادداشت‌های "رالف اوستین"، متخصص عرفان اسلامی (ابن عربی) است که در عین حال، چکیده‌ای از خصوص الحکم را فراهم آورده است. این یادداشت‌ها در واقع ماحصل دیدگاه ابن عربی است که به زبانی ساده بازگو شده است. در آغاز کتاب به زمینه‌های تاریخی و زندگی‌نامه‌ی ابن عربی، نیز بافت‌ تاریخی و روحانی وی اشارتی شده است.

هدف کتاب حاضر بررسي تطبيقي تعاليم ابن عربي و آموزه‌هاي شيعي در باب آن دسته از اعتقاداتي است که يا خاص مکتب شيعه بوده و يا اين‌که درباره آن‌ها ديدگاه ويژه‌اي ارائه کرده است و در اين راستا سعي شده تا رويکردهاي شيخ محي‌الدين ابن عربي در موضوعاتي همچون توحيد، نبوت، امامت، خلافت، ولايت، انسان کامل، مهدويت، معاد، جبر و اختيار، قضا و قدر، با آموزه‌هاي شيعه مورد بررسي تطبيقي قرار گيرد.

کتاب حاضر، يکي از شرح‌هاي معروف بر کتاب «فصوص الحکم» ابن عربي است. وي پيش از شرح عبارات «فصوص الحکم» مقدمه‌اي در دوازده فصل آورده است تا خواننده با مطالعه اين فصول با اصول کلي حاکم بر عرفان اسلامي به‌ويژه «ابن عربي» آشنا شود، سپس شرح و توضيح عبارات فصوص را مورد مطالعه قرار دهد. اين مقدمه به آن سبب حائز اهميت است که در فهم عرفان نظري به علاقه‌مندان کمک مي‌کند. از اين مترجم سعي بر آن داشته تا اين مقدمه را به فارسي روان برگرداند. اين کتاب دربردارنده مباحثي از قبيل وجود، اسماء و صفات الهي، اعيان ثابته و اشاره به برخي از مظاهر اسمائي و ... است.

این مجموعه، علاوه بر بررسی آراء ابن عربی در خصوص انسان، نوعی مطالعه‌ی تطبیقی آراء "ابن عربی" و "هایدگر" است که نویسنده تلاش کرده است تا میان این دو حکیم به زبانی مشترک در خصوص وجود و حقیقت انسان دست‌یابد. بر این اساس، کتاب در 3 بخش، با این موضوعات تدوین شده است: "انسان در حکمت ابن عربی"، "سیر تحول پرسش از انسان در اندیشه‌ی هایدگر"و "مطالعه‌ی تطبیقی در آوای "ابن عربی" و "هایدگر". به تصریح نویسنده: "هایدگر در تاریخ تفکر غرب با اعلام عدم انحصار معنای تفکر به فلسفه، زمینه‌ی گفت‌وگو با اندیشمندان دیگر سنت‌ها را گشود. عرفان ابن عربی نیز چون از ابتدا از افق کون جامع و حقیقت انسان می‌اندیشیده، هیچ مرتبه و درجه‌ای از تفکر را نفی و انکار نکرده است. هرچند به تفاوت مراتب به جد توجه دارد. بسنده نکردن به آن‌چه در یک سنت تفکر نامیده شده و کوشش برای فهم دیگر سنت‌ها، مقدمه‌ی لازم برای هر گفت‌وگو و شرط پدید آمدن افق‌های مشترک و سپس پیدایش زبان مشترک است... به تدریج زمینه‌های عینی اندیشیدن به انسان، فراتر از افق‌های محدود تک فرهنگ‌ها را فراهم می‌کند. معنای همه‌ی این تحولات نظری و عملی می‌تواند نزدیک شدن به زبانی مشترک برای گفت‌وگو در باب "حقیقت انسان" تلقی شود.

در کتاب حاضر، نويسنده تلاش کرده با مطالعه تطبيقي آرا ابن عربي و هايدگر در خصوص انسان، به زباني مشترک در خصوص وجود و حقيقت انسان دست‌يابد. بر اين اساس، کتاب در 3 بخش تدوين شده است. ابتدا «انسان در حکمت ابن عربي» بررسي شده است. سپس «سير تحول پرسش از انسان در انديشه هايدگر» مطرح شده است. در نهايت نيز مطالعه تطبيقي ميان آراي ابن عربي و هايدگر با التفات به پرسش از حقيقت انسان صورت گرفته است. به تصريح نويسنده، هايدگر در تاريخ تفکر غرب با اعلام عدم انحصار معناي تفکر به فلسفه، زمينه‌ي گفت‌وگو با انديشمندان ديگر سنت‌ها را گشود. عرفان ابن عربي نيز چون از ابتدا از افق کون جامع و حقيقت انسان مي‌انديشيده، هيچ مرتبه و درجه‌اي از تفکر را نفي و انکار نکرده است. در پايان، مقاله با عنوان «تمهيدي براي فهم انسان در فلسفه معاصر» ضميمه اين اثر شده است.