جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

باور به ظهور منجی و انتظار قیام حضرت مهدی؟عج؟ یکی از مهم‌ترین اعتقادات مورد اتفاق‌نظر همه فرقه‌ها و مذاهب اسلامی است. در میان فرقه‌های مختلف تشیع، فرقه‌ زیدیه‌ یکی از شاخه‌های اصلی است که به دلیل اشتراکاتی که در مورد مسئله امامت و اصل مهدویت با شیعه‌ امامیه دارد؛ حائز توجه و اهمیت می‌باشد. در این پژوهش با مراجعه به منابع حدیثی زیدیه و بررسی مجموعه کامل روایات مهدویت در منابع آن­ها، تلاش شده است. از روایات مربوط به نام و نَسب حضرت مهدی؟عج؟ در منابع زیدیه گونه‌شناسی‌ای ارائه و دیدگاه‌های مطرح در این زمینه مطرح شود. در بخش دوم مقاله نیز با مطالعه تطبیقی منابع امامیه در این زمینه، به بررسی و نقد این احادیث پرداخته شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهند. بیش‌ترین فراوانی روایات مهدویت در منابع زیدیه به نام و لقب آن حضرت مربوط است و تنها اختلاف مطرح در منابع زیدیه و امامیه در زمینه نسب آن حضرت می‌باشد؛ اگرچه در منابع زیدیه، بر فاطمی نسب بودن حضرت مهدی؟عج؟ تصریح شده است.

«محمدبن عثمان» دومین وکیل و از ارکان وکلای چهارگانه در غیبت صغرا و واسطه میان امام مهدی؟عج؟ با شیعیان در این دوره بوده است. پژوهش حاضر به‌‌دنبال پاسخ به این سئوال است که محمدبن عثمان در مواجهه با مشکلات امامیه در غیبت صغرا چه اندازه و چگونه اثر گذار بوده است؛ دورانی که امامیه از طرفی نخستین بار با بحران دوره غیبت امام خود و از سوی دیگر، با انواع مشکلات اجتماعی مواجهه بوده؛ به‌‌طوری که از هر سو کیان امامیه مورد تهاجم بوده است. مقاله پیش‌‌رو با روش کتابخانه‌‌ای و تحلیل داده‌‌های تاریخی به بررسی زندگی محمدبن عثمان در این دوره توجه دارد و این مهم تبیین شده است که محمدبن عثمان با ارتباط مستمر با امام مهدی؟عج؟، رفتاری متناسب با شئون مختلف امامیه داشته که یکی از مهم‌‌ترین مؤلفه‌های آن در زمینه سازمان وکالت بوده است. وی در گرفتن نامه‌‌ها و وجوهات شرعی از شیعیان و رساندن آن‌ها به امام و هزینه کرد آن به دستور امام و برخورد با مدعیان وکالت و برخی از وکلای متمرد نقش ویژه‌‌ای داشته است.

این مقاله، نمایه‌ای از احادیث مربوط به مهدویت بر اساس نام راویان است که در قالب یک جدول تنظیم شده است. در این نمایه، 517 حدیث از 15 منبع کهن حدیثی شیعه آمده که بر اساس نام 193 راوی مرتب شده است. ابوبصیر با 63 حدیث بیشترین تعداد حدیث در این نمایه را دارا است.

از آثار تفصیلی پیرامون زندگی، فضایل و مقامات حضرت مهدی (عج) و اطلاعات و اخبار مربوط به غیبت صغری و کبری، عصر ظهور، کرامات و معجزات حضرت مهدی و نحوه قیام و حکومت آن حضرت است که تحت عنوان بساط و عبقری نگارش یافته است. جلد پنجم به شرح احوال تشرف یافتگان و ملاقات کنندگان با حضرت مهدی اختصاص یافته و در آن اطلاعات متعددی راجع به زنان و مردان که در عصر امام حسن عسکری (ع) و ولادت و دوران کودکی حضرت مهدی را دیده‏اند سپس تشرف یافتگان عصر غیبت صغری و کبری و اسناد و اطلاعات مستقیم مؤلف از کسانی که به ملاقات حضرت نائل شده‏اند همراه داستانهای اخلاقی و موعظه ‏های انسان‏ساز مطرح شده است. در عبقری هفتم به بعد از بساط چهارم شرح احوال و داستان زندگی تشرف یافتگان به محضر حضرت مهدی (عج) و نیز مکاشفات، خواب‏های عالمان و شخصیتها نقل شده است. این کتاب گسترده مجموعه اطلاعات، داستانها و اخبار مربوط به ملاقات، ولادت، ظهور و غیبت و قیام حضرت مهدی و یاران و سفیران حضرت را گردآوری و تحلیل کرده است. بخشی از جلد ششم به کسانی اختصاص یافته که مهدی را ندیده اما به اثری از آثار وجودی و شخصی آن بزرگوار دست یافته‏اند و نیز تشرفات در رؤیا در داستانهای متعدد گزارش شده است.

این مجموعه مشتمل بر مجالس یا روضه‌های مذهبی است که با این موضوعات تدوین شده است: معنای انتظار، ویژگی‌های منتظران سقوط دینی در عصر غیبت، و وظایف شیعه در زمان غیبت.