جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چگونگی غیبت امام زمان پرسشی است که گاه و بیگاه ذهن جامعه شیعی را به خود مشغول ساخته و مسئله­ای است که پیروان آن حضرت با انگیزه­های ارزشمند و دشمنان با اهدف مُغرضانه آن را مورد واکاوی قرار داده­اند. نوشتار حاضر با روش تحلیل ادله وحیانی و با استفاده از گزارش­های تاریخی، نشان داده است که انحصار چگونگی غیبت و تفسیر آن، به دو شیوه: یکی دیده نشدنِ امام و دیگری دیده شدن و شناخته نشدن امام، تصویر کامل و دقیقی از چگونگی غیبت نیست و نه تنها می­توان مواردی را بر این دو شیوه افزود، بلکه براساس دلیل عقلانی، بایستی امام را دارای قدرتی دانست که نه تنها از شیوه­های نهان­زیستیِ پیامبران و حجت‌های پیشین و پیامبر و اهل‌بیت برخوردار است، بلکه قدرت بر هر شیوه نوینی از غیبت را داراست و هیچ‌گونه انحصاری در شیوه­های نهان­زیستیِ امام زمان وجود ندارد.

قدیمی‌ترین کتاب پیرامون غیبت امام مهدی(ع) که نسخه‌هایی از آن در دسترس می‌باشد، کتاب «الغیبة» محمد بن ابراهیم نعمانی (م حدود360ق) است؛ که در اوایل دوره غیبت کبری و با به درازا کشیده شدن غیبت امام زمان(ع)، و مطرح شدن برخی شبهات میان شیعیان، توسط نعمانی تألیف و برای رفع این مشکل، ارائه شده است. طبق برخی قرائن، کتاب الغیبة ظاهراً قبل از سال ۳۴۲ق توسط نعمانی تألیف شده است؛ و قرائن مقابلی نیز برای تعیین تاریخ تألیف این کتاب قابل طرح هستند. در هر صورت، اکنون به عنوان یکی از آثار مهمی که لازم است نسخ خطی آن فهرستِ تجمیعی شوند، این کتاب می‌باشد. در پژوهش حاضر، با بررسی منابع، اطلاعات مختلف و فهارس نسخ خطی، بیست و سه نسخه خطی از کتاب الغیبة شناسایی، و به ترتیب تاریخ کتاب فهرست شده‌اند. تا جدای از فراهم آمدن زمینه تصحیح جدیدی از کتاب، برخی از اطلاعات رجالی و کتابشناختی مهم مرتبط نیز، از این فهرست، برای پژوهشگران حاصل گردد

یکی از مهم‌ترین و پرثمرترین مباحث مهدویت، «انتظار فرج» است. بی­گمان درک اهمیت و جایگاه انتظار در مباحث مهدویت به درک کامل­تر این مسئله اساسی خواهد انجامید. پیرامون انتظار فرج، روایات فراوانی وجود دارد که در برخی از آنها به بیان آثار متعدد آن تصریحاتی شده است. از میان آثار فراوانی که برای انتظار گفته شده است، آثاری نیز به چشم می‌خورد که به عنوان آثار دنیوی آن می‌تواند مطرح شود. بی‌گمان شناخت این آثار موجب درک بهتر جایگاه این مسئله خواهش شد. تحقیق پیش رو با رویکرد توصیفی _ تحلیلی و با روش کتابخانه­ای به بررسی آثار دنیوی انتظار فرج در روایات پرداخته است. در کلام معصومان موارد متعددی از آثار دنیوی برای انتظار شماره شده است. در طور کلی آنها به آثار دنیوی معنوی و مادی تقسیم می‌شوند که از جمله مهم‌ترین آنها می­توان به: گشایش، تضمین روزی، مشمول دعای ائمه شدن، طول عمر، دوری از خوف و حزن، شرح صدر، یاری خداوند متعال و... اشاره نمود.

با شیوع جهانی بیماری کرونا ممکن است در ذهن برخی شیعیان و قائلین به موجود بودن امام زمان (علیه السلام) این سؤال شکل گرفته باشد که آیا حضرت هم ممکن است دچار این بیماری شود؟ همچنین اگر ایشان بیمار شود، آیا به پزشک مراجعه می کنند؟ مطابق با آیه 110 سوره مبارکه کهف در کنار کلیات برخی آیات دیگر چنین استنباط می شود که پیامبر اکرم و امامان معصوم (علیهم السلام) و به ویژه حضرت ولی عصر(علیه السلام) با همه عظمت وجودی و عصمتی که دارند، بشری از جنس خود انسان بوده و به حکم انسان بودن و جسم داشتن، تمایلات و نیازهای انسانی از قبیل بیماری و عارض شدن کسالت بر جسم را دارا هستند. وقوع بیماری در افراد به علل و عواملی همچون عدم رعایت بهداشت و مراقبت های فردی، سوء مزاج به واسطه عدم اطلاع و رعایت تغذیه سالم، کفاره گناهان، ترفیع درجه معنوی، آزمایش و امتحان و نیز حکمت خاص الهی صورت می گیرد که در میان این عوامل، عوامل سه گانه نخست در حق انبیا و اوصیای الهی (علیهم السلام) ممتنع است؛ اما عوامل سه گانه دوم می تواند عامل قابل قبولی در برخی ابتلائات و گرفتاری های ایشان مثل بیماری و کسالت بدنی و جسمی باشد و محذور عقلی و شرعی نیز در پی ندارد. در عین حال و در پاسخ به سؤال دیگر، امام معصوم که از یک طرف دارای علم عظیم به ابدان است و از طرف دیگر، قدرت تصرف در عالم کون و مکان دارد، نیازی به طبیب ندارد؛ چرا که خود طبیب حاذق و طبیب طبیبان است. بنابراین و مطابق با نتایج این تحقیق، اراده خداوند به این تعلق گرفته که امام زمان (علیه السلام) حفظ شود تا در زمان مناسب که تنها خدا می داند، حکومت عدل الهی را بر جهان بگستراند؛ لذا حضرت به یک بیماری مهلک که منجر به از دنیا رفتن ایشان تا قبل از ظهور شود، مبتلا نخواهد شد؛ هر چند ابتلای ایشان به بیماری های عادی و معمولی دور از انتظار عقل و شرع نیست و درمان اینگونه بیماری ها نیز به دست علم حضرت و قدرت باطنی و با شفابخشی خداوند متعال متصور است و این مطلب، استبعاد عقلی و شرعی ندارد.

ترجمه ماشینی: شکی نیست که موضوع امام مهدی(عج) موضوع مورد اتفاق مسلمین است و بسیاری از ادیان و مهدی موعود فرزند حضرت محمد(ص) است. چند روز قبل از رحلت چهارمین سفیر، علی بن محمد السامری، امام مهدی به سفیر خود پیام فرستادند: بسم الله الرحمن الرحیم یا علی بن محمد السامری. بزرگ ترین خدا; و بین شش روز، فرمان خود را جمع کن و کسی را به جای تو پس از مرگت سفارش مکن، زیرا غیبت کامل شده است و ظهوری نیست مگر پس از اذن خداوند متعال و ذکر او و آن پس از مدت طولانی و سختی دلها و پر شدن زمین از ظلم و ستم.» بر همین اساس در این مقاله که با رویکرد تاریخی و بررسی اسناد و منابع روایی انجام شده است. سعی می کنیم از منابع با دقت بالا استفاده کنیم، به موضوع فلسفه غیبت کبری حضرت مهدی (عج) می پردازیم و در آن با تکیه بر کتاب «امام مهدی روز موعود خلیل رزق.

مهدویت و ظهور یکی از مسائل مورد اتفاق بین همه مذاهب کلامی و فقهی اسلام است و تفاوت های موجود، نه اختلاف عقیده در اصل نظریه بلکه اختلافاتی فرعی در مواردی مانند شرایط تولد و یا ظهور است. عرفان نیز مانند دیگر جنبه های اسلامی در اعتقاد به این اصل نه تنها با دیگر شاخه های اسلامی مشترک است؛ بلکه تاکید بیشتری بر این اصل داشته است. زیرا ولایت که ارتباط تنگاتنگی با این موضوع دارای از ارکان عرفان اسلامی به شمار می رود و ولایت و ختم آن از موضوعات بسیار مهم و البته مناقشه انگیز در عرفان است. عرفا و محققان شیعی به اتفاق ختم ولایت خاصه را از آن امام مهدی عجله الله تعالی فرجه الشریف دانسته اند، اما دربین عرفانی سنی مذهب، در اعتقاد به این موضوع اختلاف وجود دارد. پژوهش پیش رو در پی آن است که نظر ابن عربی و ممتازترین شاگرد وی، صدرالدین قونوی را درباره ی امام مهدی عجله الله تعالی فرج الشریف بررسی کند. برای این مهم ناگزیر طرح مسائلی در باب ولایت و ختم ولایت لازم می اید. پس از توضیحات در باب اهمیت و جایگاه این این بحث در عرفان اسلامی، نگاه ابن عربی و صدرالدین به ختم ولایت و جایگاه امام مهدی عجله الله تعالی فرج الشریف از خلال مهم ترین آثارشان و شارحان و مفسران بررسی شده و پس از آن به نگاه کلی ایشان به ویژگی ها و منزلت امام مهدی عجله الله تعالی فرجه الشریف می پردازد.