جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هگل در کتاب پدیدارشناسی روح ساختار دیالکتیکی تاریخ آگاهی انسان اروپایی را به تصویر کشیده است. او در تمام گذارهای آگاهی به برآیند‌های مختلف، ضرورت و نسبتی دیالکتیکی تشخیص داده است و آن را در تمامی ساحات تاریخ و ساحات اندیشه در جریان‌های مختلف دنبال می‌کند. در فصل روح با دو جریان بسیار مهم در تاریخ اجتماعی یعنی انقلاب فرانسه و در تاریخ اندیشه یعنی فلسفه اخلاق کانت مواجهیم که در طی دو بخش به‌طور متوالی ظاهر می‌شوند و گویی که هگل نسبتی تنگاتنگ بین حکومت ترورِ روبسپیر و فلسفه اخلاق کانتی یافته است. جایی که آزادی انتزاعی روبسپیر در جهت ایجاد آزادی مطلق در تحقق اراده‌ی جزئیِ عام یافته خود، هرگونه نهاد یا جزئیتی را به‌عنوان عامل اخلال تحقق آزادی اراده‌ی خویش نابود می‌سازد و دوره‌ای از استبداد و وحشت آغاز می‌کند. گویی که چنین ادعای اراده عامی که تحمل هیچ جزئیت و مخالفی را ندارد به استبداد درونی قانون کلی اخلاق کانتی (که تحقق آن یگانه راه دستیابی به آزادی است) در جهت نابودیِ طبیعت، امیال، آداب‌ و رسوم و نهادهای عینی و غیره تبدیل می‌شود و وحشت و اضطراب به دلیل تناقضات بی‌پایان ایجاد می‌کند و فرد اخلاقی همچون فرد انقلابی با رفع همه‌جانبه عینیت، درون اراده انتزاعی خود اسیر می‌شود که این امر به اعتقاد هگل تبعات خطرناکی خواهد داشت.

آگورا: در سیزدهمین فصل از نشست‌ها ی انجمن فلسفی‌ آگورا، به سعادت: از دوران باستان تا امروز، در نگاه مکاتب فلسفی و فیلسوفان دورانهای گوناگون، در ادیان و مذاهب و نیز بازتاب ایده سعادت در ادبیات و هنر خواهیم پرداخت. رامین جهانبگلو: سعادت اغلب به عنوان غایت نهایی زندگی انسان مطرح شده است. از این نظر، سعادت والاترین غایت است که از اهداف کوچک زندگی‌ (مثل ثروت و مقام) جداست. با این حال، هنگامی که به سعادت می‌‌اندیشیم، آنچه که در ذهن ما بیدار می‌‌شود، این فکر است که باید به برآورده کردن خواست‌ها و نیازها اندیشید. ولی‌ در واقع، رضایت کامل خواسته‌ها و ارضاء امیال الزاماً به معنای رسیدن به سعادت و خوشبختی‌ نیست. پس سعادت را چگونه باید توصیف کرد؟ آیا سعادت یک ناکجاآباد است؟ یا اینکه سعادت همانطور که فلاسفه ی یونان فکر می‌‌کردند، در فضیلت و در جستجو ی نیکی‌ و زیبایی‌ است. برخی‌ از فلاسفه (مثل اپیکوری‌ها) سعادت را در لذت می‌‌دیدند و برخی‌ مثل (رواقیون) سعادت را در صلح با جهان و جهان‌وطنی بودن می‌‌دانستند. ولی‌ شوپنهاور فیلسوفی است که سعادتمندی را در نفی اراده معطوف به حیات می‌‌بیند، و برای نیچه سعادت معنا ندارد مگر از طریق اثبات زندگی،‌ همچون جشن و سرمستی. و البته از نگاه ادیان ابراهیمی، سعادت، زندگی‌ ِ بعد از مرگ و رستگاری است. ولی‌ در دنیایی چون جهان امروز که همه چیز از ارزشی نسبی‌ برخوردار است و همگان معنای خود را از دست داده‌اند، آیا هنوز هم بحث در مورد سعادت ممکن است؟ این پرسشی است که خواهیم کوشید در میان پرسش‌ها ی دیگر در فصل جدید آگورا به آن بپردازیم.