جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: تحلیل هگل از فرهنگ خود گرایش های نیهیلیستی در مدرنیته را مشخص می کند، یعنی مرگ خدا و پایان فلسفه. فلسفه و دین هر دو به حدی توخالی شده‌اند که اختلافات سنتی بین ایمان و عقل غیرممکن می‌شود، زیرا هیچ یک دیگر محتوایی ندارند که در مورد آن اختلافی وجود داشته باشد. این نیهیلیسم است هگل با تجدید برهان هستی‌شناختی (منطق) و هستی‌شناسی که شکل تثلیث‌گرایی فلسفی را به خود می‌گیرد، به این وضعیت پاسخ می‌دهد. هگل در مورد براهین و شخصیت خدا، بازنگری هگل از براهین الهیاتی را به عنوان ارتقای روح به سوی خدا و دفاع از محتوای آنها در برابر انتقادات کانت و ژاکوبی بررسی می کند. همچنین مسئله شخصیت الهی را در منطق و فلسفه دین مورد توجه قرار می دهد. این موضوع منعکس کننده ضد فرمالیسم هگل است که به دنبال بازگرداندن محتوای معین برای حقیقت (منطق) و مفهوم خداست. در حالی که شخصیت خدا موضوعی بود که مکتب هگلی را به دو جناح چپ و راست تقسیم کرد، هر دو طرف در تفسیر شکست می خورند. دیدگاه هگلی مرکزی هم تقریباً ناشناخته است و هم وفادارترین دیدگاه به پروژه هگل است. آنچه دو بخش کتاب را به هم پیوند می دهد - تثلیث گرایی فلسفی یا هویت هگل به عنوان وحدت در و از طریق تفاوت (منطق) و تثلیث الهیات او، یا تجسم، تثلیث، آشتی و اجتماع (فلسفه دین) - منطق مفهوم هگل است. . دیدگاه متافیزیکی هگل از شخصیت با تکینگی (Einzelheit) این مفهوم یکی می شود. این به عنوان هسته نظری خود مفهوم نامتناهی حقیقی را شامل می شود: وحدت در تفاوت بینهایت / متناهی، اندیشه و هستی، وحدت الهی-انسانی (تجسم و تثلیث)، خدا به عنوان روح در جامعه خود.

کانت و هگل از فیلسوفان نظریه‌پرداز در حوزه اخلاق‌اند. در این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی به دنبال تطبیق نظریه اخلاق کانت و هگل و کشف اشتراکات و افتراقات این دو نظریه‌ایم. براساس یافته‌های مقاله، کانت اخلاقی را که خودش هدف است به جای اخلاقی می‌نشاند که وسیله رسیدن به هدف است و معتقد است باید احکام اخلاقی را به دلیل تکلیف و انگیزه انجام وظیفه انجام داد، نه به‌عنوان وسیله. طبق قانون کلی کانت، تنها اراده خیر است که بدون قید و شرط خیر است و بقیه موارد هنگامی خیر می‌شوند که با اراده خیر همراه باشند. کانت با ترکیب ایده قانون و ایده غایت فی‌نفسه، ایده خودمختاری را مطرح می‌کند و از همین جا وارد عرصه «آزادی» می‌شود. هگل نیز بیش از هر چیزی بر آزادی تکیه می‌کند، اما برخلاف کانت، به دنبال آن است که اخلاق را جزئی نماید و در حوزه‌های فردی و اجتماعی انسان نیز وارد سازد. همچنین میان اخلاق و عمل براساس طبع و امیال درونی، آشتی برقرار کند. به عقیده هگل، هنگامی می‌توان رضایت فردی و آزادی و اخلاق را با هم جمع کرد که از باورها و ارزش‌های اجتماعی جامعه‌ای اندام‌وار پیروی کنیم. برخلاف کانت، در نظریه اخلاقی هگل، اولاً تعارض میان ارضای تمایلات طبیعی و عمل به تکلیف برطرف شده است؛ ثانیاً میان منافع فردی و جمعی یگانگی برقرار شده است؛ ثالثاً وظایف و تکالیف خرد و جزئی اخلاقی فرد نیز روشن شده است.

شهید آیت‌الله بهشتی، متفکر و فیلسوف معاصر، در انسان‌شناسی خود، انسان را موجودی متحرک و «شدنی» مستمر معرفی کرده است که می‌تواند در مسیر رشد قرار بگیرد و راه کمال را بپیماید. درمورد منشأ حرکت و شدن در هستی‌شناسی، نظریات مختلفی وجود دارد که یکی از برجسته‌ترین آن‌ها را می‌توان نظریه دیالکتیک هگل دانست. در مقابل، اندیشمندان اسلامی این نظریه را رد کرده‌اند و شهید بهشتی نیز قانون تضاد، جاذبه و التیام را اختیار کرده است. بر اساس مفاد این نظریه، انسان در مواجهه با تضاد و گرایش به یکی از اطراف تضاد ساخته می‌شود و این ساخته شدن مستمر همان حرکت و «شدن» در نگاه بهشتی است. این قانون در انسان‌شناسی او نمودی آشکار دارد و از انسان‌شناسی در نظامات اجتماعی انسان، نظیر نظام سیاسی، حقوقی و تربیتی نشئت می‌گیرد. در این پژوهش، به روش توصیفی ـ تحلیلی ضمن تبیین و نقد نظریه دیالکتیک هگل، به دیدگاه شهید بهشتی درمورد عامل حرکت در متافیزیک پرداخته‌ایم و از آن در تبیین «شدنِ انسان» سود جسته‌ایم و به ثمراتش در اندیشه‌های تربیتی و سیاسی شهید بهشتی اشاره کرده‌ایم.

وحدت وجود که ریشه ای عرفانی دارد، در آراء عارفان و فیلسوفان زیادی مطرح شده است.ابن عربی و هگل نیز با رویکردهای متفاوتی،این موضوع را محور مباحث خود قرار داده اند. وحدت وجود ابن عربی، وحدت مفهومی وجود نیست، بلکه منظور وحدت وجود خارجی اشیا است که عرفا از طریق شهود به حقیقت آن دست یافته اند. ابن عربی با طرح عرفان نظری، سعی درعقلانی ساختن شهودات عارفان دارد. بنابر این نظریه، وجود حقیقی بیش از یکی نیست و آن وجود خداوند است و غیر خدا هرچه موجود به نظرمی آید، صرفا تعینات و اعتبارات و تجلیات همان وجود واحد است. هگل نیز با دغدغه ی ارتباط متناهی و نامتناهی ،سیستم فلسفی اش را طرح ریزی می کند. درنظام فلسفی اواز طریق همین امر متناهی است که می توان از تحقق وواقعیت یافتن مطلق و نامتناهی، به نحو انضمامی، سخن به میان آورد و در سیری دیالکتیکی، به وحدت امر واقع وامر معقول رسید. در این مقاله ابتدا نظرات هر یک ازاین دو اندیشمند درباره وحدت وجود، در دوبخش مجزا بررسی می شود و سپس در بخش سوم ، مقایسه تطبیقی میان آراء آنها صورت می گیرد.

در این کتاب به دفاع از سه ایده از منظر سه متفکر: هگل؛ فروید؛ و فانون درباره ی نظریه ی سوژه پرداخته شده است. نخستین نظریه درباره ی آسیب شناسی است که خود، مستلزم یک ساختار «بهنجار» برای فهم پذیری است؛ دومین آن در خصوص رابطه بین آسیب شناسی و ساختار «بهنجار» دیالکتیکی است؛ و سومی بر آن است که شناخت فرد و جامعه بدون ارتباط با یک دیگر ممکن نیست. هر سه متفکر نظریات مذکور را تایید کرده اند. در این میان فانون به مثابه ی نقطه عطفی برای این مطالعه محسوب می شود زیرا تحلیل وی به طور کاملا واضحی وابسته به ایده های یاد شده است؛ ایده هایی که از طریق هگل و فروید بر دیدگاه او تاثیرگذار بوده است.

در این کتاب به دفاع از سه ایده از منظر سه متفکر: هگل؛ فروید؛ و فانون درباره ی نظریه ی سوژه پرداخته شده است. نخستین نظریه درباره ی آسیب شناسی است که خود، مستلزم یک ساختار «بهنجار» برای فهم پذیری است؛ دومین آن در خصوص رابطه بین آسیب شناسی و ساختار «بهنجار» دیالکتیکی است؛ و سومی بر آن است که شناخت فرد و جامعه بدون ارتباط با یک دیگر ممکن نیست. هر سه متفکر نظریات مذکور را تایید کرده اند. در این میان فانون به مثابه ی نقطه عطفی برای این مطالعه محسوب می شود زیرا تحلیل وی به طور کاملا واضحی وابسته به ایده های یاد شده است؛ ایده هایی که از طریق هگل و فروید بر دیدگاه او تاثیرگذار بوده است.

هنر در کنار دین و فلسفه یکی از اجزای مقوّم فلسفه هگل و از مضامین محوری اندیشه‌های اوست. بخش نخست این کتاب مفاهیم بنیادی زیباشناسی هگل و خاستگاه‌های ایدئالیستی آنها را شرح می‌دهد، و بخش دوم می‌پردازد به ایضاح آرای هگل درباره تکوین تاریخی هنرها در قالب تسلسل سه صورت جزئی سمبولیک، کلاسیک و رمانتیک. بخش سوم اختصاص دارد به معرفی نظام هنرهای منفرد بر اساس ویژگی‌هایی که هگل برای هریک از آنها برمی‌شمارد. تحول تاریخی هنرها در این نظام بر مبنای گسترش نقش سوبژکتیویته در آنها تبیین می‌شود. مالند در شرح نظریه مناقشه‌برانگیز «پایان هنر» می‌کوشد برداشت‌های سطحی از این نظریه را نقد و نسبت آن را با فلسفه روح هگل برجسته کند. به این ترتیب، صورت‌های جزئی سه‌گانه هنر و هنرهای منفرد در فرایندی دیالکتیکی مضمحل و به سطح مفهومی بالاتری مرتفع می‌شوند. افزون بر اضمحلال دیالکتیکی هنرها، شرایط نامساعد تاریخی نیز مسبب زوال تدریجی آنهاست. نویسنده با بررسی موشکافانه زمینه و زمانه شکل‌گیری اندیشه‌های زیباشناختی هگل، دلایل باور او به غروب امر روحانی و طلوع امر مادی در هنرها را تبیین، و علل افول آفرینش‌های بزرگ هنری را تحلیل می‌کند و درعین‌حال نشان می‌دهد که این افول مبیّن رسیدن به آستانه‌ هنر مدرن است.

سلاوی ژیژک در فاصله کمتر از پنج سال، با انتشار چهار کتاب راهگشا، شهرت یکی از متفکران چالش برانگیز، آگاه کننده و رسواکننده اخیر را به دست آورده است. شاید بیش از هر نویسنده دیگری، نوشته‌های او قانع‌کننده‌ترین شواهد موجود برای شناخت ژاک لاکان به‌عنوان فیلسوف برجسته عصر ما باشد. ژیژک در گام برداشتن با تفکر منفی، نقد معاصر ایدئولوژی را به چالش می کشد و با انجام این کار راه را برای درک جدیدی از تضاد اجتماعی، به ویژه طغیان های اخیر ناسیونالیسم و مبارزه قومی باز می کند. ژیژک می‌پرسد، آیا ما محدود به جهان پست مدرنی هستیم که در آن حقیقت به تأثیر احتمالی رویه‌های گفتمانی گوناگون تقلیل می‌یابد و سوبژکتیویته ما از طریق انبوهی از مواضع ایدئولوژیک پراکنده می‌شود؟ پاسخ او خیر است و راه خروج، بازگشت به فلسفه است. این بازنگری به ایده آلیسم آلمانی به ژیژک اجازه می دهد تا نقد ایدئولوژی را به عنوان ابزاری برای افشای پویایی جامعه ما بازنگری کند، که یکی از جنبه های مهم آن بحث بر سر ناسیونالیسم است، به ویژه آن گونه که در بالکان - خانه ژیژک - گسترش یافته است. او بحث در مورد ناسیونالیسم را وارد حوزه سیاست فرهنگی معاصر می کند و بن بست متمرکز بر ملی گرایی ها را همزمان با آرمان های فاشیستی و ضد استعماری می شکند. ژیژک به طرز تحریک آمیزی استدلال می کند که آنچه موجب تضاد ملی گرایانه و قومی می شود، امتناع جمعی از لذت خودمان است. این اثر با استفاده از نمونه‌هایی از فرهنگ عامه و تئوری عالی برای روشن کردن یکدیگر - اپرا، فیلم نوآر، جهان‌شمولی سرمایه‌داری، بنیادگرایی مذهبی و قومی - گواه این واقعیت است که کانت و هگل بسیار رادیکال‌تر از سوفسطایی‌های پست مدرن، معاصران ما هستند. این کتاب موضوع تاریخ، فلسفه، منطق به چاپ رسیده است.اکنون فروپاشی دیگری بزرگ به بخشی از تجربه‌ٔ هر روزه‌ٔ ما تبدیل شده است. ژیژک در کتاب درنگیدن با امر منفی هرگونه تلاش برای گریز از پذیرش این فروپاشی را خوار می‌شمارد ــ خواه عقب‌نشینی بزدلانه به سنت و پناه‌جویی در اَشکال پیشادکارتیِ اتحاد با دیگری بزرگ، خواه توسل کلبی‌منشانه به حقایق نسبی. از دید او، یگانه راه حقیقی در مواجهه با فروپاشی دیگری بزرگ، تکرار حرکت کانت و هگل، به گردن گرفتن نبود دیگری و «درنگیدن با امر منفی» است. از این‌رو، او در کتاب حاضر، با به‌کارگیری مثال‌هایی از فرهنگ عامه و فلسفه‌ٔ محض ــ از فیلم نوآر و تاریخ اپرا و تاریخ فلسفه گرفته تا ظهور ملی‌گرایی و نزاع‌های قومی و بنیادگرایی‌های دینی ــ نشان می‌دهد که کانت و هگل، بسی بیش از سوفیست‌های پسامدرن، معاصران ما هستند.

سلاوی ژیژک در فاصله کمتر از پنج سال، با انتشار چهار کتاب راهگشا، شهرت یکی از متفکران چالش برانگیز، آگاه کننده و رسواکننده اخیر را به دست آورده است. شاید بیش از هر نویسنده دیگری، نوشته‌های او قانع‌کننده‌ترین شواهد موجود برای شناخت ژاک لاکان به‌عنوان فیلسوف برجسته عصر ما باشد. ژیژک در گام برداشتن با تفکر منفی، نقد معاصر ایدئولوژی را به چالش می کشد و با انجام این کار راه را برای درک جدیدی از تضاد اجتماعی، به ویژه طغیان های اخیر ناسیونالیسم و مبارزه قومی باز می کند. ژیژک می‌پرسد، آیا ما محدود به جهان پست مدرنی هستیم که در آن حقیقت به تأثیر احتمالی رویه‌های گفتمانی گوناگون تقلیل می‌یابد و سوبژکتیویته ما از طریق انبوهی از مواضع ایدئولوژیک پراکنده می‌شود؟ پاسخ او خیر است و راه خروج، بازگشت به فلسفه است. این بازنگری به ایده آلیسم آلمانی به ژیژک اجازه می دهد تا نقد ایدئولوژی را به عنوان ابزاری برای افشای پویایی جامعه ما بازنگری کند، که یکی از جنبه های مهم آن بحث بر سر ناسیونالیسم است، به ویژه آن گونه که در بالکان - خانه ژیژک - گسترش یافته است. او بحث در مورد ناسیونالیسم را وارد حوزه سیاست فرهنگی معاصر می کند و بن بست متمرکز بر ملی گرایی ها را همزمان با آرمان های فاشیستی و ضد استعماری می شکند. ژیژک به طرز تحریک آمیزی استدلال می کند که آنچه موجب تضاد ملی گرایانه و قومی می شود، امتناع جمعی از لذت خودمان است. این اثر با استفاده از نمونه‌هایی از فرهنگ عامه و تئوری عالی برای روشن کردن یکدیگر - اپرا، فیلم نوآر، جهان‌شمولی سرمایه‌داری، بنیادگرایی مذهبی و قومی - گواه این واقعیت است که کانت و هگل بسیار رادیکال‌تر از سوفسطایی‌های پست مدرن، معاصران ما هستند. این کتاب موضوع تاریخ، فلسفه، منطق به چاپ رسیده است.اکنون فروپاشی دیگری بزرگ به بخشی از تجربه‌ٔ هر روزه‌ٔ ما تبدیل شده است. ژیژک در کتاب درنگیدن با امر منفی هرگونه تلاش برای گریز از پذیرش این فروپاشی را خوار می‌شمارد ــ خواه عقب‌نشینی بزدلانه به سنت و پناه‌جویی در اَشکال پیشادکارتیِ اتحاد با دیگری بزرگ، خواه توسل کلبی‌منشانه به حقایق نسبی. از دید او، یگانه راه حقیقی در مواجهه با فروپاشی دیگری بزرگ، تکرار حرکت کانت و هگل، به گردن گرفتن نبود دیگری و «درنگیدن با امر منفی» است. از این‌رو، او در کتاب حاضر، با به‌کارگیری مثال‌هایی از فرهنگ عامه و فلسفه‌ٔ محض ــ از فیلم نوآر و تاریخ اپرا و تاریخ فلسفه گرفته تا ظهور ملی‌گرایی و نزاع‌های قومی و بنیادگرایی‌های دینی ــ نشان می‌دهد که کانت و هگل، بسی بیش از سوفیست‌های پسامدرن، معاصران ما هستند.