جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

آرتور شوپنهاور معمولاً فیلسوفی ملحد و پوچ‌انگار دانسته شده است. این نظر گرچه نادرست نیست، تأکید بیش از حد بر آن موجب غفلت از بحث‌های دینی در فلسفۀ او شده است. در این مقاله، خواهیم کوشید تا جنبه‌های گوناگون دین‌شناسی شوپنهاور را بررسی کنیم. بدین منظور، پس از ذکر نکات مقدماتی، به خاستگاه‌های دین نزد وی می‌پردازیم و خواهیم دید که شوپنهاور منکر منشأیی فراطبیعی برای دین است و ریشه‌های دین را در ملال انسان و میل او به جاودانگی جستجو می‌کند. سپس پیدایش ادیان تاریخی را بررسی می‌کنیم و روشن می‌سازیم که از نظر شوپنهاور همۀ ادیان در یک روند تدریجی از دو دین برهمایی و بودایی منبعث شده‌اند و هر چه بهرۀ بیشتری از این دو داشته باشند معقول‌تر هستند. در بحث از تقسیم‌بندی ادیان بزرگ خواهیم دید که شوپنهاور ادیان را به خوش‌بین و بدبین تقسیم می‌کند و علت گرایش او به ادیان هندی بدبین بودن آنها است. در ادامه جنبه‌های مثبت و منفی دین از نگاه شوپنهاور مد نظر قرار می‌گیرد. او اموری مانند تحجر را از معایب دین و مواردی مانند تسلی‌بخشی را از محاسن آن برمی‌شمارد. در پایان برخی انتقادها به دیدگاه‌های او در خصوص دین، از جمله عرفی‌سازی دین، مطرح می‌شود. مقالۀ حاضر نشان می‌دهد که به رغم ناسازگاری فلسفۀ شوپنهاور با آموزه‌های دینی، نظام فلسفی او، تا اندازه‌ای، متأثر از ادیان شرقی و مسیحیت زاهدانه است.

مشخصه آثار میشل ولبک یکی از پرخواننده‌ترین و بحث‌انگیزترین نویسندگان معاصر فرانسه تفکر شوپنهاور است. وقتی ولبک در میانه دهه دوم زندگی خود در کتابخانه‌ای به حکمت‌هایی در باب زندگی شـوپنهاور برخورد، مبهوت آن شـد و به دنبال نسخه‌ای از مهم‌ترین اثر فلسفی او، «جهان همچون اراده و تصور»، گشت و آن را به دست آورد. او در شوپنهاور این بدبین رادیکال، رویدادنگار رنج انسانی و مردم‌گریز گوشـه‌گیر برداشتی نیرومند در باب موقعیت آدمی و آینده محتوم او یافت. در محضر شوپنهاور، داستان مواجهه‌ای نظرگیر است میان یک رمان‌نویس و یک فیلسوف، و نیز گواهی بر تأثیـر ژرف و ماندگار فلسفۀ شوپنهاور بر یکی از بزرگترین نویسندگان زنده فرانسه.

مشخصه آثار میشل ولبک یکی از پرخواننده‌ترین و بحث‌انگیزترین نویسندگان معاصر فرانسه تفکر شوپنهاور است. وقتی ولبک در میانه دهه دوم زندگی خود در کتابخانه‌ای به حکمت‌هایی در باب زندگی شـوپنهاور برخورد، مبهوت آن شـد و به دنبال نسخه‌ای از مهم‌ترین اثر فلسفی او، «جهان همچون اراده و تصور»، گشت و آن را به دست آورد. او در شوپنهاور این بدبین رادیکال، رویدادنگار رنج انسانی و مردم‌گریز گوشـه‌گیر برداشتی نیرومند در باب موقعیت آدمی و آینده محتوم او یافت. در محضر شوپنهاور، داستان مواجهه‌ای نظرگیر است میان یک رمان‌نویس و یک فیلسوف، و نیز گواهی بر تأثیـر ژرف و ماندگار فلسفۀ شوپنهاور بر یکی از بزرگترین نویسندگان زنده فرانسه.

"شوپنهاور" ژرف ترین و بی رحم ترین بدبین فلسفه ی غرب، سرود شوربختی های هستی آدمی را با اندوهی سر داد که اندک چیزی از تغزل کم داشت؛ و با این همه، خود از زیبایی های موسیقی و هنر به وجد می آمد. ولی چگونه چنین حزن انگیزی و چنان شور و خلجان والایی در یک انسان و یک ذهن یک جا گرد آمد؟ تنها با تطبیق این دو سویه ی اندیشه ی شوپنهاور است که به راستی می توانیم امیدوار باشیم که ناسازه وارترین و چه بسا کژروترین همه ی اندیشه وران تاریخ تفکر را دریابیم. تنها از رهگذر تأمل در اندیشه های شوپنهاور در باب زیبایی است که می توانیم نگرش او به حقیقت را درک کنیم.

در مقاله حاضر، به یکی از کاربردی‌ترین موضوعات فلسفه، یعنی زیست خردمندانه، که سعادت­مندی را نوید می‌دهد، پرداخته شده است. این موضوع، به شیوه مقایسه­ای، مشخصاً در اندیشه غزالی و شوپنهاور، ردیابی و بررسی شده است. بشر همواره دغدغه خوب زندگی کردن را داشته است. این امر را می‌توان در متون کهن در قالب پندها و نصیحت‌هایی که از نیاکان رسیده، شاهد بود. آنچه انسان را در این مسیر راهنمایی می‌کند تا زیست شاد و آرامی را برای خود رقم بزند، حکمت است. غزالی و شوپنهاور، هر دو، شناختن خود را مقدم بر همه شناخت‌ها و لازمه خوشبختی می‌دانند و معتقدند خرد انسانی می‌تواند راهبر او در جهت سعادت باشد. با این تفاوت که غزالی بر عناصر دینی تاکید بیشتری کرده و به ارائه راهکارهای عملی هم­چون اجرای شریعت و طلب علم پرداخته، حال آن­که شوپنهاور امور دیگری همچون انسان­شناسی و شناخت سرشت زندگی بشری را مورد توجه قرار داده است، و به سلامتی و برنامه­ریزی به­عنوان راهکارهای عملی اشاره کرده است.

کتاب "فلسفه شوپنهاور" یک نسخه اصلاح شده از مطالعه بسیار تحسین شده برایان مگی در مورد شوپنهاور است. این اثر جامع ترین کتاب در مورد این فیلسوف بزرگ است. این شامل بیوگرافی مختصری از شوپنهاور، بیانی منظم از اندیشه او و بحثی انتقادی از مشکلاتی است که در آن وجود دارد. این کتاب بر طیف وسیعی از متفکران و هنرمندان تأثیر گذاشته است. برای این نسخه جدید سه فصل جدید اضافه کرده است و بسیاری از اصلاحات جزئی را در سراسر آن انجام داده است. این نسخه جدید جایگاه کتاب را به عنوان مطالعه قطعی شوپنهاور تثبیت خواهد کرد.