جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

سیمای ابراهیم در مثنوی علاوه بر مقام نبوت سیمای عارف کاملی است که در مبارزه با بت نفس الگوی سالکان و مریدان بحر صفا گشته است. مولوی در داستان ابراهیم با توجه کامل به اشارات و دقایق قرآنی به ذکر سرگذشت شیخ کاملی می پردازد که در میدان نظر و عمل سربلند و پیروز مراحل فنای فی الله را پشت سر می گذارد و با اطمینان کامل به مرحله شهود بقا نایل گردیده و به مقام خلیل اللهی می رسد. ابراهیم از نگاه مولانا بیانگر سیر تخلی و تحلی و تجلی عارف است.

این تحقیق به بررسی تطبیقی حضرت ابراهیم در قرآن و عهدین اختصاص یافته و شامل چهارده فصل با این عناوین است: شناخت تورات، نام ابراهیم(ع)، اوصاف ابراهیم(ع)، تبار ابراهیم(ع)، زمان ولادت و زادگاه ابراهیم(ع)، آیین و شریعت ابراهیم(ع)، چگونگی ولادت اسماعیل(ع)، ذبیح اللّه اسماعیل یا اسحاق؟ چگونگی قربانی فرزند، احتجاجات و مناظرات ابراهیم(ع)، ابراهیم و احیای مردگان، هجرت ابراهیم(ع)، بنیان گذاری کعبه، مقام امامت ابراهیم(ع)

این پایان نامه مشتمل بر سه فصل است. فصل اول باعنوان تربیت و قصص قرآن، شامل مباحثی است درتعریف تربیت، الگوگیری از زندگی انبیاء و کمالات نفسانی و فضائل اخلاقی و صفات مشترک حضرت ابراهیم (ع) و حضرت موسی (ع). فصل دوم حاوی نشانه ها و روشهای تربیتی در زندگی حضرت ابراهیم(ع) است و سرانجام در فصل سوم، نشانه ها و روشهای تربیتی در زندگی حضرت موسی (ع) بررسی شده اند.

موضوع این پژوهش بررسی داستان حضرت ابراهیم « ع » از دیدگاه قرآن است . این پژوهش بر آن است تا با بررسی آیات قرآن کریم و سیر در منابع معتبر اسلامی به بحث و بررسی پیرامون ما جرای حضرت ابراهیم « ع » در دوران حیات خویش بپردازد . و به اهداف ذیل دست یابد : بررسی حیات حضرت ابراهیم « ع » بررسی صفات ابراهیم « ع » در قرآن کریم و بررسی دوران نبوت و امامت حضرت ابراهیم « ع » و کیفیت روش های دعوت آن حضرت . روش این تحقیق با توجه به امکانات و یافته های تحقیق روش توصیفی – تحلیلی است و از فن کتابخانه ای استفاده شده است . در این پژوهش نخست سعی شده برخی از کلمات کلیدی و واژه هایی مانند ابراهیم ، آزر ، مقام ابراهیم و مختصری از زندگی آن حضرت که شامل مکان و زمان تولد ، پدر و مادر ، رشد و نمو و مهاجرت آن جناب و بنای کعبه توسط ایشان توضیح داده شود ، سپس به بررسی اوصاف حضرت ابراهیم « ع » از دیدگاه قرآن پرداخته شده است ؛ اوصافی از قبیل : خلیل ، امت واحده ، پدر مسلمین ، مسلم ، حنیف و ... و بعد به بررسی نبوت ، رسالت و امامت آن حضرت اشاره شده و شرایطی را که برای رسیدن به مقام امامت لازم است بیان شده است و در نهایت به بررسی سیره و روش حضرت ابراهیم « ع » در دعوت مردم پرداخته شده است . در آخر باید گفت که همراهی با ستاره پرستان جهت بطلان عقیدة آنان ، به تفکر واداشتن بت پرستان در خصوص عدم قدرت درک سود و زیان داشتن بتان ، استفاده از حجت و استدلال متقن در بطلان مغالطه نمرود و سرانجام مبارزه عملی و شکستن بتها از جمله روش هایی است که حضرت ابراهیم « ع » در جهت هدایت قوم خویش به کار گرفته است .

در این پژوهش طی چهار فصل سیره حضرت ابراهیم با تکیه بر آیات قرآن بررسی شده است. در فصل اول کلیاتی از بحث نظیر تعریف سیره، حنیف، ملت و ابراهیم آمده است. در فصل دوم با عنوان رفتار و شخصیت فردی ابراهیم(ع) از سیر کلی زندگی ابراهیم(ع)، سیره عقلانی، ویژگی های اخلاقی و روش نیایشی او بحث شده است. در فصل سوم با نام شخصیت خانوادگی ابراهیم(ع) به بررسی رفتار ابراهیم(ع) با آزر و والدین، رفتار او با همسران و رفتار وی با فرزندان پرداخته شده است. در فصل چهارم تحت عنوان شخصیت اجتماعی ابراهیم از دعوت آن حضرت به توحید و برائت او از شرک، سیره رفتاری او با فرمانروای معاصر و سیره رفتاری او با قوم لوط سخن رفته است

از آنجا که در نظام تعلیم و تربیت اسلامی شناخت اسوه ها و روش آنها در هدایت و تربیت مردم از جایگاه ویژه ای برخوردار است و قرآن کریم حضرت ابراهیم(ع) را اسوه و الگوی مسلمانان معرفی کرده است تحقیق حاضر با هدف شناخت و معرفی ایشان و شیوه های تربیتی که در هدایت مخاطبان خود به کار برده اند در یک مقدمه و پنج فصل ارائه شده است. فصل اول با عنوان کلیات به جایگاه داستان حضرت ابراهیم (ع) در میان عرب پرداخته و در ضمن مقایسه ای اجمالی نیز با قصه ایشان در تورات و انجیل صورت گرفته است. فصل دوم با عنوان اوصاف حضرت ابراهیم (ع) در قرآن کریم به تبیین شخصیت ایشان اختصاص یافته و با تبیین نوزده صفت ، مشخص شد که دو صفت حلم و صدق بیشترین نمود را در جریان رسالت ایشان داشته است . فصل سوم به اصول تربیتی که حضرت ابراهیم (ع) در جریان دعوت مد نظر داشته اند اشاره دارد از جمله مهمترین این اصول ، اصل تشویق و تنبیه و تدرج می باشد . در ادامه ، در فصل چهارم روش های تربیتی حضرت ابراهیم (ع) بررسی شده است ، مهمترین روش های بکار گرفته شده توسط ایشان روش پرسش و پاسخ ، جدول ایفای نقش و مشاهده می باشد. و بالاخره فصل پایانی عهده دار تبیین اهداف تربیتی بیان داستان حضرت ابراهیم (ع) در قرآن کریم است که عبارتند از : بیان سنن الهی ، ایجاد امت اسلامی و الگو سازی. سیره و سیرت حضرت ابراهیم (ع) در قرآن کریم می تواند الگوی تمام عیار برای مربیان محترم و متربیان عزیز قرار گیرد و تاسی به ایشان می تواند راهگشای بسیاری از مشکلات در نظام تعلیم و تربیت باشد.

شناخت زوایای زندگی درس آموز و حیات عبرت انگیز انبیاء و اولیای الهی از مهم ترین وظایف دانش پژوهان دین باور است. از دل هر گفتار و کردار این چهره های درخشان چشمه ای جوشان از معرفت و ایمان جاری است و هر قطره از این دریا زاینده بسی معرفت ها و ایمان ها است. قرآن کریم به مثابه کتاب هدایت بشر و کامل ترین مرام نامه دعوت و تبلیغ، چونان ذره بینی ژرف نگر به کاوش در این زندگی های سراسر درس و عبرت پرداخته و با اشاره یا تشریح جنبه هایی از جیات شخصیت های برجسته تاریخ دین و ایمان نکته ها درس های ارزشمندی به ابنای بشر گفته و دُرهای گرانبهایی برای انسان های کمال جو و جمال طلب آماده کرده. قرآن با این کاوش ژرف و وسیع، هم به معلمان بشر درس هایی کارساز و هم به مربیانش رهنمودهای روشنگر ارایه کرده است؛ هم به مصلحان انسانیت راهکاهای رفع تباهی را ارزانی داشته و هم به مبلغان هدایت گستر شیوه های دعوت و ترویج دین را آموخته است و بدین ترتیب، شیوه های هدایتی این واپسین کتاب آسمانی و آخرین سند شرایع و حیانی، همه دست اندرکاران تعلیم و تربیت، ارشاد، دعوت، اصلاح و تبلیغ را به کار می آید. از آن جا که یکی از شیوه های برجسته تبلیغی قرآن، چهره پردازی و معرفی اسوه ها حسنه ای است که به سان چشمه های نور، کام عطشناک هدایت جویان را سیراب نمایند. در این تحقیق بیش از هر چیز به معرفی یکی از اسوه های قرآن پرداخته که از دو بخش تشکیل یافته است. چون تحقیق در رابطه با شیوه تبلیغی حضرت ابراهیم ( ع) می باشد، به روش شناسی تبلیغ در سیره حضرت ابراهیم ( ع) و در بخش دوم به بررسی و تحلیل زندگی حضرت ابراهیم ( ع) از نظر قرآن و حوادیثی که در دوران ایشان اتفاق افتاده و محورهای دعوت و شیوه های تبلیغ پرداخته است تلاش گردیده علاوه بر بیان سرگذشت و تحلیل زندگی خصوصی به بازکاوی روش هدایتی حضرت ابراهیم ( ع) پرداخته شود. هدف از بیان شیوه های تبلیغی برگرفته از قرآن، مقایسه آن با شیوه های رایج در جهان امروز می باشد و بیان این که شیوه هایی که از قرآن استخراج می شود و عاملین آن پیامبران هستند حتما پایدارتر از شیو ه های امروزی خواهند بود. بررسی و نقد مصادیقی که در قرآن به عنوان الگو و اسوه کامل مطرح شده از جمله کارهایی است ک در حوزه قرآن کمتر انجام شده و کنکاش و بازکاوی این وقایع و اسوه ها و داروهای جانبخش در عرصه های مهم علمی و زندگی، که در این تحقیق بدان پرداخته شده است. منابع استفاده شده بیشتر آیات و روایات برگرفته از قرآن کریم می باشد و کتاب های تاریخی و قصص قران که تا حدودی سرگذشت و زندگی خصوصی، اجتماعی و اقتصادی حضرت ابراهیم ( ع) را بیان نموده است. نتابج به دست آمده از این تحقیق: 1-به روز کردن روش ها 2- توجه به روش های سمعی و بصری واژه های کلیدی که در تحقیق تعریف شده است: 1-اسوه 2- شیوه 3- دعوت 4- تبلیغ می باشد. سؤالات مطرح شده ای که در طول تحقیق به آن پاسخ داده شده : 1- مخاطبین حضرت چه کسانی بودند؟ 2- لزوم استفاده ایشان از روش های گوناگون در مقابل دشمن به چه خاطر بوده است؟ 3- شیوه ها، آثار و محورهای دعوت چه بوده است؟