جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این کتاب از آثار اولیه اندیشمند معاصر «محمد عابد الجابری» (1935 - 2010) است. جابری در این کتاب این فرضیه عام را مطرح می‌کند که فهم تطور و صیرورت تاریخ عربی اسلامی از مجرای نظرات ابن‌خلدون در باب تاریخ بهتر صورت می‌گیرد؛ او در ادامه این فرضیه را گسترش می‌دهد تا برای مثال در مجموعه نقد عقل عربی بر پایه نظر ابن‌خلدون عوامل مؤثر بر تکوین عقل سیاسی عربی را عقیده، قبیله و غنیمت معرفی کند. همچنین در کتاب به روشنی ادعای ابن‌خلدون مبنی بر اینکه علم عمران یک علم کاملا نوبنیاد است، بررسی می‌شود.

نویسنده به نقد و تفسیر جامعه‌شناسی و به ویژه اندیشة امتناع علوم اجتماعی «عبدالرحمن بن محمد بن ابن خلدون» (732808ق) پرداخته است. از این رو در گام نخست از کتاب ارتباط اندیشة ابن خلدون با سنّت تبیین شده و سپس مبانی کلامی اندیشة اجتماعی وی به صورت خاص در علم کلام متأخر مورد بحث واقع می‌شود. آن‌گاه به دیدگاه فلسفة دورة اسلامی دربارة ماهیت اجتماع انسانی با تأملی در اندیشه‌های افلاطون، فارابی و ابن‌خلدون اشاره و وجوه «نظریة عمرانِ ابن‌خلدون» بررسی و شیوة طرح و مبانی این علم با مبادی معرفت شناختی علوم اجتماعی مقایسه می‌شود. در ادامه به توصیف‌های ابن‌خلدون از عدالت، واقعیت اجتماعی تجمل و به صورت کلی نظریة اقتصادی او پرداخته می‌شود. در پایان نیز پس از مطالعة شیوة رویکرد مغرب زمین به سنّت در دوران جدید، ایدئولوژی ابن خلدون دربارة تجددگرایی و تاریخ اندیشه در دورة اسلام بررسی می‌شود. شایان ذکر است در این مطالعه نظرگاه نویسندگانی چون: «داریوش شایگان»، «جلال آل احمد»، «احسان نراقی»، «علی شریعتی» و... نیز مورد توجه قرار گرفته است.