آثار پر استناد | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش و کارکرد مؤلفه سیاق در تحلیل معنایی پنج سوره اذائیه اخروی «الواقعه، التکویر، الانفطار، الانشقاق، الزلزال» به منظور شناخت بیشتر فهم آیات و هشدارهای الهی در آیات این سور در موضوع قطعیت وقوع قیامت و حقانیت حسابرسی اخروی تنظیم شد‌ه‌است. بررسی‌ اجمالی از حیث ابعاد معنایی و محتوایی سور مذکور معلوم می‌دارد که هر پنج سوره، دارای ساختار مشترک در مطلع آیه آغازین با اذای ظرفیه شرطیه، ذکر جواب شرط قطعی‌الوقوع (به صیغه ماضی) مطابقت مفهومی و مصداقی برخی واژگان مشترک، هماهنگی مضامین هر سوره با اهداف آن، و مشتمل بودن توصیفات مربوط به متعلقات اذا و جزای شرط در این سور، غالباً از حیث مضمون مشابهت دارند. این امر علاوه بر دلالت تناسب آیات این سوره‌ها، به نوعی ارتباط معنادار محتوایی آنها را دربر میگیرد. نقش سیاق با توجه به دلالت معنایی الفاظ و تعابیر خاص آیات این سوره‌ها(با تطبیق بر آراء تفسیری علامه طباطبایی و سید قطب)، عموماً مشتمل بر توبیخ و تهدید و انذار منکران قیامت و حسابرسی روز جزاست که گاه با لحن تهدید و انذار و گاه همزمان با لحن تنبه و تأکید و استعمال تعابیر خاص و استفهامات و سوگندهای متناسب و در همراهی با استدلالات محکم در قالب برهان مطرح شده تا هدف مهم معرفتی برگرفته از نزول این دسته از سور که همانا ارشاد الهی در اثبات حقانیت وقوع قیامت و بازگشت منکران بعث و حسابرسی به سوی حق و نیز هشدار نسبت به کیفر و پاداش اخروی است، به طور ثمربخشی متجلّی گردد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 27 تا 42

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

مطالعه مقایسه ای تجسم اعمال در نگاه علامه طباطبایی در تفسیر المیزان و دکتر زحیلی در تفسیر المنیر

نویسنده:

مریم عادل نیا

نوع منبع :

مقاله , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF مراجع

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تفسیر المیزان (علامه طباطبایی، قرآن به قرآن و اجتهادى‌)

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی

چکیده :

یکی از موضوعاتی که در تفاسیر مختلف موردبررسی قرار گرفته است، بحث تجسم اعمال است. دو مفسر معاصر، علامه طباطبایی و دکتر زحیلی نیز در تفسیر خود به این موضوع پرداخته و تکوینی یا قراردادی بودن جزای اعمال را بر اساس دیدگاه خود تبیین کرده‌اند. دکتر زحیلی در آثار خود، بحث تجسم اعمال را با عنوان مستقلی مطرح نکرده است، اما در میان مطالب تفسیر المنیر، دو دیدگاه درباره تجسم اعمال ارائه داده است که عبارت‌اند از: حضور عمل در قیامت به‌عنوان کیفر و پاداش که همان تجسم اعمال است و قرار دادی بودن پاداش و کیفر اعمال. علامه طباطبایی نیز در تفسیر المیزان، با نقد و بررسی دیدگاه‌های مختلف، مسئله تجسم اعمال و رابطه تکوینی بین عمل دنیایی و ظهور و حضور این عمل درآخرت را به‌عنوان پاداش یا کیفر اعمال اثبات کرده است. وی درنهایت آیاتی را که به پاداش وکیفر قراردادی اشاره دارند، تأویل کرده است و آن‌ها را مناسب با درک و فهم مردم زمان نزول دانسته است. روش این پژوهش توصیفی – تحلیلی است و بر اساس تفسیری که علامه ارائه داده‌اند می‌توان دریافت که تجسم اعمال هیچ محذور عقلی‌ای ندارد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 305 تا 330

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

وصال العارفین

نویسنده:

احمد زمرديان

نوع منبع :

کتاب , شرح اثر

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

15. کلام نقلی , دعا , احادیث و روایات , خداشناسی(الهیات بالمعنی الاخص) , ثقلین , تفسیر المیزان (علامه طباطبایی، قرآن به قرآن و اجتهادى‌) , تفسیر نمونه (اجتماعى و اجتهادى‌) , بحار الانوار: علامه مجلسی , 01- کافی : شیخ کلینی , تفسیر مجمع البیان (اجتهادى‌)

کلیدواژه‌های فرعی :

اسمای الهی , صفات الهی , معاد شناسی(کلام اسلامی ذیل فرجام شناسی) , راه هدایت , حمد الهی , ایمان (فرجام شناسی) , خلق آدم (ع) , خداشناسی(الهیات بالمعنی الاخص) , قیامت , قضاء , هدایت , صنع الهی , قرآن کریم , اخلاص , خشیت , عبودیت , رضا به قضای الهی , قیام عاشورا , آیات قضا و قدر , قضا و قدر ,

چکیده :

شرحی بر دعای عرفه امام حسین «ع» اصل موضوع این کتاب شریف مسئله:(قرآن و عترت) و خداشناسى از دیدگاه امام حسین(ع) است باآنکه کل مطالب آن شرحى بر دعاى عرفه امام حسین(ع) مى‏باشد و مطالب در همین زمینه باید ارائه شود، ولى بطور کلى گفته مى‏شود در باره تمام ادعیه که از ائمه هدى سلام‏اللَّه‏علیهم اجمعین رسیده تا کنون کتابها و مقالات بسیارى نوشته شده است. از نظر وجه تسمیه کتاب به نام وصال‏العارفین قابل تذکر است آن است که: اگر در سیاق کلام در این دعاى شریف دقت کامل حاصل شود خواهید دریافت که بیانات امام (ع) در چه سطح والاى عرفانى است، مطالب آن دعا همانطور که در شرح متن خاطر نشان شده است تمام اشاره به نکات برجسته اصول عقاید به خصوص، مراتب توحید، توحید ذات، توحید صفات، توحید افعال و توحید عبادات است و مهم این است که اظهار این بیانات همه در مراتب دقیق و لطیف مقامات عرفانى است،بطورى که سالکان الى‏اللَّه و طالبین به وصال قرب حق را به سر منزل مقصود مى‏رساند و اهل عرفان و خداجویان را به مقامات معارف الهى آشنا مى‏سازد.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

کاربست قاعده روایت تفسیری در تفاسیر المیزان و تسنیم

نویسنده:

مریم ولایتی ، زهرا ارغیانی

نوع منبع :

نمایه مقاله

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تفسیر المیزان (علامه طباطبایی، قرآن به قرآن و اجتهادى‌) , تفسیر تسنیم (اجتهادی)

چکیده :

اصول و قواعد استنباط معانی قرآن، از اموری است که پایبندی به آن، مفسّر را از خطای در فهم بازداشته و مبنای درستی برای تفسیر صحیح قرآن فراهم می‌آورد. اغلب، مفسّران به اصول و قواعد مورد استفاده خود در تفاسیرشان اشاره نکرده‌اند. از همین روی، مخاطبان در بسیاری از موارد از فهم کامل محتوای آثارشان بی‌بهره مانده و گاهی در تعیین مقصود اصلی مفسّران به بیراهه رفته‌اند. بنابراین، کشف اصول و قواعد یادشده، به ویژه درباره تفاسیر مهم شیعی، از موضوعات جدید تفسیرپژوهی و گام مؤثری در جهت رفع مشکل یادشده به شمار می‌آید. یکی از قواعدی که آقایان طباطبایی و جوادی آملی در تفاسیر المیزان و تسنیم برای فهم دقیق‌تر آیات از آن بهره برده‌اند، قاعده «روایت تفسیری» است. از نگاه ایشان شرط استفاده از روایت، انطباق تفسیر قرآن بر آن به فرض صحّت و اعتبار حدیث است. رویکرد علامه طباطبایی در این‌باره، تأییدی و تکمیلی است. اما علامه جوادی آملی معتقد است در مواردی، روایت تفسیری می‌تواند مخاطب را به معانی عمیق‌تر آیه رهنمون سازد. از نگاه هر دو مفسّر، مهم‌ترین روابط میان آیه و روایت: «بیان مصداق آیه برای مفاهیم عام»، «بیان مراد آیه به کمک روایت تفسیری» و «توسعه و تعمیم در معنای آیه» است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی آموزه‌های هدایتی سوره آل‌عمران (صد آیه اول) با تکیه بر تفسیر المیزان

نویسنده:

پدیدآور: نجمه اخلاقی ؛ استاد راهنما: ریحانه سادات هاشمی شهیدی ؛ استاد مشاور: ریحانه سادات هاشمی شهیدی

نوع منبع :

رساله تحصیلی

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تفسیر المیزان (علامه طباطبایی، قرآن به قرآن و اجتهادى‌)

چکیده :

بسیاری از موانع و رهنمون های رشد و هدایت انسان در ابعاد مختلف حیات فردی و اجتماعی در قرآن انعکاس یافته است، ازین رو، واکاوی آموزه‌های هدایتی و تربیتی آیات قرآن، مهمترین راهبر استخراج رهنمودها و راهبردهای هدایتی قرآن در مسایل اعتقادی، اجتماعی، اخلاقی و تربیتی حیات بشر است. تفسیر گرانسنگ «المیزان فی تفسیر القرآن»، با محوریت تفسیر قرآن به قرآن و تلاوت و تدبر در آیات وحی، توجه به سیاق آیات و روح کلی حاکم بر قرآن کریم در این جهت می‌باشد. از آن جایی که، یکی از شیوه‌های قرآن، هدایت از طریق بیان سرگذشت اقوام و انبیاء گذشته است، در این تحقیق، آموزه‌های هدایتی و تربیتی سوره آل عمران در ابعاد مختلف اعتقادی ، اخلاقی، تربیتی و اجتماعی مد نظر است که با روش کتابخانه‌ای و رویکردی توصیفی از منظر علامه طباطبایی مورد بررسی قرار گرفت. محور اصلی سوره بر شریک قائل نشدن برای خداوند، وحدانیت خداوند و توحید است، بلکه توجه و تفکر در اسما و صفات الهی خصوصاً «حی، قیوم، عادل و مالک بودن الله» توحید را نتیجه می‌دهد. همچنین، معجزه بودن قرآن، اثبات حقانیت پیامبر اسلام خصوصاً مباهله، همسنگ بودن اطاعت پیامبر و ولی با اطاعت الله و الگو قراردادن آل‌عمران از فاکتورهای دخیل در نبوت است. تمسک به خدا و رسول، وفای به عهد و تقوا داشتن، توبه و داتن بصیرت موجب هدایت انسان و رشد اخلاقی وی می‌شود. توجه به عاقبت عهد شکنان، عذاب الهی که همان نگاه نکردن و صحبت نکردن خدا با انسان است، در پیش نگرفتن شیوه ظالمان که همان دروغ بستن به خدا است، را می‌توان از جمله عومل بازدانده از اخلاق ناشایست که در سوره آمده است، بیان کرد. در سبک زندگی فردی و عرصه اجتماعی توجه ویژه سوره آل عمران به بصیرت و دشمن-شناسی، عدم پذیرش ولایت و دوستی با کفار اعم از مشرکین و یهود و نصاری است که عمل به آنها دوستی خدا و بهشت محبت خدا و اولیای الهی را در معاد، پی خواهد داشت.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

گونه‌شناسی تحلیلی جری و تطبیق از دیدگاه علامه طباطبایی

نویسنده:

محمدهادی قهاری کرمانی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF مراجع

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تفسیر المیزان (علامه طباطبایی، قرآن به قرآن و اجتهادى‌)

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی

چکیده :

در بسیاری از روایات، مفاد آیات قرآن بر مصادیق تطبیق شده است که این یکی از مهم‌ترین رموز جاودانگی قرآن به شمار می‌رود. علامه طباطبایی بر اساس روایات، از این عمل تحت عنوان جری و تطبیق یاد کرده است. سؤال اصلی آن است که از نگاه علامه طباطبایی، روایات جری و تطبیق به چه گونه‌هایی تقسیم‌‌شدنی است؟ روایات جری و تطبیق در تفسیر المیزان با روش توصیفی‌تحلیلی بررسی و مشخص شد که این مصادیق دو گونهٔ کلی‌اند: یا از مصادیق زمان نزول آیه است و برای آیه، مصادیقی در گذر زمان وجود دارد که مشابه مصادیق آیه در زمان نزول است یا اینکه از مصادیق زمان نزول آیه نیست، بلکه از مصادیق در گذر زمان آیه به شمار می‌روند. هریک از دو گونهٔ کلیِ یادشده، به سه‌ گونه تقسیم‌شدنی است که به ترتیب عبارت‌اند از: مصداق باطنی آیه در زمان نزول، مصداق اطلاق یا عموم آیه در زمان نزول، مصداق اتمّ اطلاق یا عموم آیه در زمان نزول، مصداق باطنی آیه در گذر زمان، مصداق اطلاق یا عموم آیه در گذر زمان، مصداق اتمّ اطلاق یا عموم آیه در گذر زمان. البته در مواردی، علامه بر معنای باطنی آیه نیز جری و تطبیق اطلاق کرده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 251 تا 274

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

ارزیابی مبنای تفسیری اعجاز قرآن از دیدگاه علامه طباطبایی و جوادی آملی

نویسنده:

سید رضا مؤدب ، محمد تقی دیاری ، جواد جمشیدی حسن ابادی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF مراجع

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

اعجاز قرآن , تفسیر المیزان (علامه طباطبایی، قرآن به قرآن و اجتهادى‌) , تفسیر تسنیم (اجتهادی)

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی , عبدالله جوادی آملی

چکیده :

اعجاز قرآن از مهم‌ترین مبانی تفسیری علامه طباطبایی و آیت‌الله جوادی آملی است. علامه طباطبایی اعجاز قرآن را بر دو اصل می‌داند: قطعاً معجزه وجود دارد و قرآن از مصادیق آن معجزات است. در مقابل، جوادی‌ آملی اعجاز قرآن را با استفاده از قیاسی منطقی نتیجه‌گیری کرده است. همچنین جوادی آملی معتقد است که هیچ زبانی توان ترجمۀ قرآن را ندارد و ترجمۀ قرآن را باعث سقوط و کاهش لطافت‌های آن دانسته؛ ازاین‌رو، برگزیدۀ تفسیر را جایگزین ترجمۀ آیات کرده است. وجه افتراق دیگر دو مفسر این است که علامه طباطبایی فصاحت را تنها به لفظ نمی‌داند، بلکه به لفظ و معنا می‌داند. اما ‌جوادی‌ آملی به‌نوعی تنها بر معنا تأکید دارد و اذعان می‌کند که عرب‌ها الفاظ را داشته، ولی الفاظ دارای این معانی والا را نداشته‌اند. مقایسۀ مبانی دو مفسر نشان می‌دهد که این دو مفسر در اصلِ اعجاز قرآن با یکدیگر اشتراک‌نظر دارند، اما، در تبیین و جزئیات این مبنای تفسیری، میان استاد و شاگرد اختلاف‌نظرهایی وجود دارد. مهم‌ترین هدف این مقاله واکاوی و تحلیل این موضوع است که خاستگاه این اختلاف دیدگاه کجاست. در این مقاله، با روش تطبیقی، دیدگاه دو مفسر یادشده دربارۀ مبنای اعجاز قرآن بررسی شده است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 4 تا 34

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

معیارهای کاربست قاعدۀ « حجیّت مفاد جمله‌های مستقل قرآن» در المیزان و التحریر و التنویر

نویسنده:

علی راد ، روح الله شهیدی ، عاطفه محمدزاده

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF مراجع

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تفسیر المیزان (علامه طباطبایی، قرآن به قرآن و اجتهادى‌)

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

علامه طباطبایی: سید محمدحسین طباطبایی

چکیده :

قاعدۀ «حجیّت مفاد جمله‌های مستقل قرآن» از قواعدی است که در تفاسیر معاصر بدان توجّه شده است. علامه طباطبایی و ابن‌عاشور در لابه‌لای مباحث تفسیری در المیزان و التحریر و التنویر این قاعده را به کار بسته‌اند. با این حال، معیارها و شرایط کاربست آن را در چارچوب نظریۀ منسجمی تشریح نکرده‌اند تا دیگران بتوانند این قاعده را به‌گونه‌ای روشمند در مطالعات تفسیری به کار گیرند و گستره و صحّت بهره‌گیری این دو مفسر از قاعدۀ یادشده را بسنجند. از گردآوری و تحلیل دیدگاه‌های علامه طباطبایی و ابن‌عاشور چنین به دست می‌آید که هر دو در کاربرد این قاعده بر معیارهایی مشترک ــ مانند اشارۀ جملات به سنن الهی، دلالت جمله‌ها بر ضوابط اعتقادی و اخلاقی، وجود تعلیل در جملات، و تطابق جمله‌ها ــ با مثال‌هایی تکیه زده‌اند. روایات معصومان (ع) و قانون «موردْ مخصص نیست» از معیارهایی است که علامه طباطبایی به‌طور اختصاصی بدان توجّه کرده است. ازاین‌رو، با آنکه هر دو مفسر در به کار بردن قاعدۀ یادشده تا حدودی با یکدیگر همراه بوده‌اند؛ اما، درمجموع، علامه طباطبایی به‌دلیل بهره‌مندی از روایات و آموزه‌های تفسیری اهل‌بیت (ع)، در کاربست نظام‌مند این قاعده از ابن‌عاشور پیشی گرفته است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 173 تا 202

مشخصات اثر

ثبت نظر