مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

الشيعة في كتاب بغية الطلب في تاريخ حلب (لابن العديم 588 - 660ق)، گزيده‌اى است با موضوع «شيعه» از كتاب «بغية الطلب في تاريخ حلب»، نوشته عمر بن احمد بن ابى‌جراده حلبى، معروف به «ابن عديم» (588 - 660ق) كه با تحقيق شيخ حسین واثقى، با نام مذكور منتشر شده است. يكى از علل بلندآوازگى ابن عديم آثار و تحقيقات وسيع وى در موضوعات مختلف علمى، ادبى، فقهى، كلامى و تاريخى است. اثر معروف او درباره تاريخ حلب در آن روزگار و پس از آن از اقبال فراوان برخوردار شد و نزدیک به همه مورخان معاصر وى و سده‌هاى بعدى از آن بهره بردند. «بغية الطلب في تاريخ حلب» كه به‌صورت 40، 30 و 10 جلدى منتشر شده، نخستين اثر در تاريخ حلب است. اين كتاب دربردارنده احوال عالمان، حاكمان، سرزمين، مردم و ديگر مسائل جغرافيايى، سياسى، علمى و مذهبى حلب است. محقق كتاب در مقدمه مى‌نويسد: «شهر حلب از بزرگ‌ترين شهرهاى اسلامى و مراكز علمى از قرن اول هجرى تا زمان حاضر بوده است. از قرن دوم، مردان بزرگى از اصحاب امام جعفر صادق(ع) در اين شهر بوده‌اند كه رجاليون آنها را توثيق و تكريم كرده‌اند، اما در قرن چهارم تشيع در حلب نقش درخشانى داشته است و مبالغه نيست اگر بگوييم در آن زمان مذهب غالب مردم، تشيع بوده؛ چراكه سيف‌الدوله اظهار تشيع مى‌كرد، لذا غالب اهل حلب شيعه شدند. محقق كتاب در مقدمه به كلامى از ابن عديم اشاره مى‌كند كه از آن استفاده مى‌شود كه تشيع تنها مذهب مردم حلب در قرن پنجم هجرى بوده است. وى سپس برخلاف اعتقاد عده‌اى كه نویسنده كتاب را شيعه مى‌دانند، وى را سنى مى‌داند و بر اين موضوع ادله‌اى نيز اقامه مى‌كند. از جمله ويژگى‌هاى اين اثر آن است كه شرح حال عده‌اى از علماى شيعه‌ى اماميه را كه شرح حال آنها سابقاً در هيچ كتاب شيعه و سنى ذكر نشده، مى‌توان در اين اثر يافت. بخش اول كتاب با ذكر اسامى 141 تن از كسانى كه در صفين با اميرالمؤنين حاضر بوده‌اند، آغاز شده است. درباره برخى افراد، تنها به نام آنها بسنده شده است. در بين اسامى مذكور، اويس قرنى، حسین بن على بن ابى‌طالب(ع) و مالك اشتر نخعى و عمار بن ياسر نيز ديده مى‌شود. نویسنده، درباره عمار مى‌نويسد: شهادت عمار تأثير عظيمى در تمييز حق از باطل داشت؛ چراكه روايات متواترى از نبى اكرم(ص) درباره قتل عمار به دست گروه باطل ذكر شده است. در بخش بعد، شرح حال 40 شخصيت از علماى شيعه حلب ذكر شده است. سپس اسامى پنج نفر از علما كه شيعه بودن آنها محتمل است، آمده است.در بخش ديگرى از كتاب با نام فوائد پراكنده، هفت مطلب درباره تشيع ذكر شده كه از آن جمله است: اقامه عزاى امام حسین(ع) در روز عاشورا در مدينه منوره، جشن روز عيد غدير در بغداد، در رؤيا ديده شدن اميرالمؤمنين توسط مرد سنى و حزن و اندوه آن حضرت درباره اسيران كربلا. بيوت بنوزهره، بنوحمدان و بنوخشاب، سه خانه‌اى است كه در كتاب به آنها اشاره شده است.آخرين بخش كتاب به اشراف و بزرگان علوى حلب به نقل از كتاب «موارد الأتحاف» عبدالرزاق كمونه حسینى، اختصاص دارد

لوط بن يحيي بن سعيد بن مخنف بن مسلم ازدي عامري (م 157 ه‍.ق)، معروف به ابومخنف از نخستين و بزرگ ترين مورخان شيعه و نویسنده مقتل ابومخنف است. کتاب حاضر یعنی اخبار الجمل درباره جنگ جمل و روایت آن می باشد.

این کتاب خلاصه ای و برداشت نکاتی از کتاب اخبار المدینه ابن شَبَّه می باشد که: از منابع کهن تاریخ محلی مدینه، نوشته عمر بن شَبَّه (173ـ262ق.) این کتاب به جغرافیای تاریخی مدینه و شرح رخدادهای آن با تمرکز بر زندگی و سیره پیامبر اکرم (ص) و خلافت عمر و عثمان اختصاص دارد

"تاریخ اسلام: معرفی بسیار اجمالی"، عنوانی است که بر پیشانی مجموعه ای از انتشارات دانشگاه آکسفورد آمریکا رقم خورده و " آدام جی. سیلورستاین" در آن کوشیده است تاریخ اسلام را به صورت بسیار اجمالی و گذرا معرفی نماید. این اقدام سیلورستاین در اروپا به دو صورت با مخاطب خود ارتباط برقرار کرده و اروپائیان را با اسلام آشنا می کند؛ نسخه چاپی آن با 95/11 دلار و نسخه الکترونیکی و دیجیتالی آن نیز با 95/8 دلار در دسترس همگان است. گزارشی در این باره را بخوانید: جهان اسلام و فرهنگ اسلامی در دهه اخیر بیش از پیش در غرب معرفی شده است، به گونه ای که مقالات و کتاب های بی شماری با هدف معرفی تاریخ اسلام و نقشی که در رویدادهای سیاسی جهان ایفا کرده، در اروپا و آمریکا به چاپ رسیده است. در عین حال، از آنجا که در اسلام دین و سیاست به شکلی منحصر به فرد در هم تنیده شده است، در جوامع غربی نیزپرداختن به تاریخ اسلام بسیار بیشتر به طور مثال، پرداختن به تاریخ آیین بودایی یا حتی تاریخ مسیحیت حائز اهمیت است. از همین رو، انتشارات دانشگاه آکسفورد آمریکا در مجموعه "معرفی های بسیار اجمالی" خود دست به معرفی بسیار اجمالی تاریخ اسلام زده است. این کتاب که نگارش آن را آدام جی. سیلورستاین، پژوهشگر و استاد مطالعات خاور میانه و خاور نزدیک دانشگاه آکسفورد بر عهده داشته است، ژانویه 2010 (دی ماه 1388) به دو شکل چاپی (144 صفحه) و دیجیتالی به عنوان کتابی آکادمیک جهت تدریس در دانشکده مطالعات خاور میانه دانشگاه آکسفورد منتشر شد. این کتاب با مرور اجمالی و در عین حال، شفافِ چگونگی ظهور و گسترش اسلام از قرن هفتم تا بیست و یکم میلادی آغاز می شود و به شرح اجمالی قصص اسلامی و تاریخ اسلام می پردازد. این کتاب، گسترش تدریجی جامعه اسلامی را که در ابتدا جامعه ای بومی و کوچک بوده است و در نهایت به جامعه ای جهانی با دینی بین المللی که بیش از یک میلیارد پیرو دارد تبدیل شده، به روشنی نشان داده است. آدام جی. سیلورستاین در کتاب خود به بررسی چگونگی تبدیل شدن اسلام از دینی در عربستان مهجور قرن هفتم میلادی به مهم ترین موضوع مورد توجه جهان امروز پرداخته است و در عین حال، نشان داده که شناخت مردم در غرب درباره ظهور و گسترش اسلام چگونه و از چه طریقی حاصل شده است. سیلورستاین به عنوان یک تاریخدان، به اعراب، ایرانیان و ترک ها به عنوان مردمی که تاریخ اسلام را شکل داده اند نیز می پردازد و همچنین درباره سه نهاد نمایانگر اسلام یعنی مسجد، جهاد و خلافت شرحی اجمالی ارائه می دهد. کتاب "تاریخ اسلام: معرفی بسیار اجمالی" در نهایت به تحلیل نقشی که تاریخ اسلام در هر دو حوزه دین و سیاست ایفا کرده است، می پردازد و البته تأکید می کند که تاریخ در جوامع مسلمان جایگاه منحصر به فردی دارد و این جایگاه را با جایگاه بی اهمیت آن در جوامع غربی مقایسه می کند؛ جوامعی که به تاریخ به جز چیزی غیرقابل تکرار نگاه نمی کنند. حال سؤال این است که تاریخ واقعاً حائز اهمیت است؟ باید گفت که بحث این کتاب بر سر این نیست، بلکه بر سر این است که "تاریخ اسلام" حائز اهمیت است. این کتاب علاوه بر معرفی موجز تاریخ اسلام، به مباحثی که در حوزه مطالعه آن وجود دارد و اهمیت بسیار این تاریخ می پردازد، تاریخی که به گفته سیلورستاین، نزد مسلمان و غیرمسلمان به یک اندازه حائز اهمیت است. کتاب به گفته ناشرش پژوهشی تاریخی را درباره منشأ و گسترش تدریجی اسلام در خاور میانه ارائه می دهد و به شرح فرهنگ غنی اسلامی و مذهب در جوامع مسلمان می پردازد. کتاب سیلورستاین در عین حال، قصص، منابع و اهمیت تاریخ اسلام و این موضوع را که چگونه حال و آینده جوامع مسلمان را رقم زده است، شرح می دهد. در عین این که مجموعه پرفروش "معرفی های بسیار اجمالی" انتشارات دانشگاه آکسفورد تا کنون بیش از سه میلیون نسخه در سراسر جهان فروش رفته است، کتاب سیلورستاین نیز در ماه های اخیر از پرفروش ترین کتاب های حوزه تاریخ و دین بوده و هر پنج ستاره وبسایت آمازون را از سوی مشتریان آن دریافت کرده است. این گونه است که نشریه "سعودی گزت" در معرفی آن می نویسد: "تلاش موفقیت آمیز سیلورستاین در معرفی موجز و خواندنی تاریخ اسلام شایان تقدیر است. این کتاب بی تردید برای دانشجویان مشتاق از هر دین و مذهبی آموزند ه است. کتاب او به مجموعه کتاب های تحت عنوان"معرفی های بسیار اجمالی" انتشارات دانشگاه آکسفورد اعتبار بخشیده است." همچنین مارک ارونسون در نشریه "اسکول لایبرری"، کتاب سیلورستاین را کتابی موجز و درخشان معرفی می کند که در عین خلاصه بودن، دیدگاه های فرهنگی - تاریخی مهمی را در هر صفحه خود مطرح می سازد. ارونسون می نویسد: "کتاب سیلورستاین واقعاً اعجاب انگیز و خواندن آن برای تمام افراد، از کلاس هشتم دبیرستان به بعد، ضروری است. مجموعه "معرفی های بسیار اجمالی" در مجموع، ایده ای هوشمندانه است و هر کتاب در این مجموعه چه از نظر طول و عرض و چه از نظر ضخامت واقعاً بسیار کوچک است؛ به گونه ای که هر یک از این کتاب ها را می توانید به سادگی در جیب خود جای دهید و دیگران به دشواری می توانند وجود آن را در جیب شما تشخیص دهند. البته خلاصه بودن به تنهایی ویژگی چندان مهمی نیست، چرا که می شود خلاصه و در عین حال، کسالت آوربود، خلاصه و در عین حال، احمقانه بود. اما کتاب سیلورستاین خلاصه و در عین حال، درخشان است، چرا که به ما در درک هر چه بهتر جهانی که در آن زندگی می کنیم، کمک می کند. با خواندن این کتاب، تاریخ اسلام را به ناگهان بسیار جذاب، قابل فهم و مرتبط با تاریخ دیگر نقاط جهان از جمله غرب می یابیم. این کتاب، بسیار شفاف، شیرین، هوشمندانه و شگفت انگیز است. حتماً آن را بخوانید." منبع: https://hawzah.net

کتاب فروغ ولایت دارای شش بخش می باشد که به ترتیب عبارتند از: زندگی امام علی علیه السَّلام قبل از بعثت پیامبر صلَّی اللّه علیه و آله و سلَّم؛ زندگی امام علی (علیه السلام) پس از بعثت پیامبر صلَّی اللّه علیه و آله و سلَّم وقبل از هجرت؛ زندگی امام علی (علیه السلام) پس از هجرت وپیش از رحلت پیامبر صلَّی اللّه علیه و آله و سلَّم؛ زندگی امام علی (علیه السلام) پس از درگذشت پیامبر صلَّی اللّه علیه و آله و سلَّم وقبل از خلافت؛ رویدادهای دوران خلافت امام علی (علیه السلام)؛ وقایع پس از نهروان وشهادت امام علیه السَّلام" می باشد.

«سرشک خوبان در سوگ سالار شهيدان» که ترجمه کتاب «عبرات المصطفين في مقتل الحسين عليه‏السلام نوشته محمدباقر محمودی» می باشد، تلاشي است درباره‏ نگارش واقعه‏ي کربلا از منظر تاريخي. بيشترين تلاش مؤلف محترم، «علامه محمد باقر محمودي»، گزارش رويدادهاي عاشورا با استناد به منابع کهن، به ويژه منابع اهل سنت بوده است؛ و چنان که خود وي در مقدمه‏ کتاب يادآور مي‏شود کوشيده است تا جزئيات وقايع را از آن طريق نقل کند، گرچه استثناهايي نيز در مشي وي ديده مي‏شود. گفتني است که تلاش نويسنده براي نقل همه‏ موارد موجود در کتاب‏هاي تاريخي تکرار پاره ‏اي از متون را موجب شده است. گذشته از آن گزارش‏هاي بسياري وجود دارد که تنها با اندکي اختلاف در الفاظ و عبارات، هم در متن و هم در پانوشت‏ها آمده است. گرچه اين کار نشان تتبع فراگير نويسنده و براي پژوهشگران سودمند است، ولي براي خواننده ‏ي فارسي زباني که در پي مطالعه‏ جمع بندي شده وقايع است، ملال‌آور مي‏نمايد. از اين‏رو «مديريت تحقيقات عاشوراي مرکز تحقيقات اسلامي» ترجمه فارسي کتاب را در دستور کار خود قرار داد، و موارد زير را در آن اعمال کرد: 1- از ترجمه‏ روايت‏هاي تکراري متن پرهيز گرديد، به اين ترتيب يکي از آن ميان [صفحه 13] برگزيده و ترجمه شده و درباره‏ ديگر روايت‏ها به ذکر مأخذ بسنده گشت. 2- از ترجمه روايت‏هايي که در پي‏نوشت‏ها آمده و همانند آن‏ها در متن کتاب نيز نقل شده است پرهيز گرديد. 3- از آنجا که مطلب سوم کتاب بسيار گسترده بود، به سه عنوان «مطلب سوم: به سوي کوفه»، «مطلب چهارم: در کربلا» و «مطلب پنجم: پس از شهادت» تغيير يافت.

فرهنگنامه مرثيه سرايی حضرت سيدالشهداء(ع) نوشته محمد محمدی ری شهری می باشد. نويسنده اين كتاب در پيش گفتار خود با تاكيد براهميت و جايگاه ويژه عزاداری و مرثيه سرايی برای حضرت سيدالشهداء (ع) و نقش سازنده فردی، فرهنگی و اجتماعی و سياسی آن براين نكته اهتمام می ورزد كه اين حركت پر بركت، مانند همه اقدامات مفيد و سودمند، بدون آفت نيست و دشمنان پيدا و ناپيدای اسلام ناب از ديرباز برای تحريف اين فرهنگ، برنامه ريزی و تلاش می كنند. آيت الله محمدی ری شهری در مقدمه اين كتاب می افزايد:‌ فرهنگنامه مرثيه سرايی حضرت سيدالشهداء(ع) ضمن ادامه راه كتاب هايی همچون "لؤلؤ مرجان " و "حماسه حسينی" اشاره به اين نكته مهم دارد كه در نظام جمهوری اسلامی برای آفت زدايی فرهنگ عاشورا نبايد به گفتن و نوشتن رهنمود بسنده كرد، بلكه بايد به گونه ای برنامه ريزی شود كه مرثيه سرايی و عزاداری به شيوه صحيح و مطلوب به صورت يك فرهنگ،‌ همگانی شود و همه ارگان های فرهنگی نظام به ويژه صدا و سيما برای آن فرهنگسازی، برنامه ريزی و تلاش كنند. در فصل يكم اين كتاب كه در ۱۱۱ صفحه و در شمارگان ۵۰۰۰ نسخه به چاپ اول خود رسيده است، اختصاص به مرثيه سرايی و عزاداری برای حضرت سيدالشهداء (ع) در سخن و سيره اهل بيت (ع) دارد كه در آن به مرثيه سرايان پيش از واقعه كربلا اشاره شده و در فصل دوم اين كتاب نيز اصلی ترين فلسفه قيام و شهادت امام حسين (ع) جهل زدايی و زمينه سازی برای حاكميت ارزشهای انسانی و اسلامی به رهبری اهل بيت (ع) عنوان و در خصوص آن به ارائه مستندات، پرداخته شده است. فصل سوم اين كتاب نيز كه بزرگترين فصل اين فرهنگ نامه است اختصاص دارد به آسيب شناسی فرهنگ عاشورا، كه در اين فصل تحريف هدف سيدالشهدا(ع)، استناد به منابع غير معتبر در مرثيه سرايی، گزارش های ذلت بار از واقعه كربلا، غلو درباره اهل بيت، دروغ در مرثيه سرايی، و بدعت در نحوه عزاداری به عنوان مهم ترين آسيب های مرثيه سرايی و عزاداری، مورد بررسی قرار گرفته است. همچنين در فصل چهارم فرهنگنامه عاشورا، توضيح داده شده كه مجالس عزاداری هدفمند دارای سه ويژگی است، اول: خدا محوری، دوم: ارائه تاريخ و تحليل صحيح از حادثه عاشورا، و سوم: تبلور عاطفه و ارادت به اهل بيت(ع) و در آخرين فصل اين فرهنگ نامه نيز كتاب شناسی تاريخ عاشورا و عزاداری، مورد بررسی قرار گرفته كه در اين فصل، منابع تاريخ عاشورا و عزاداری به چهار گروه تقسيم شده و منابع قابل استناد و غير قابل استناد كه آشنايی با آنها به شدت مورد نياز اهل منبر و مرثيه سرايان است به تفصيل، تبيين گرديده است.

قصه کربلا بضمیمه قصه انتقام کتابی است درباره‌ی قیام امام حسین و پیامدهای آن که توسط علی نظری منفرد نوشته شده است. کتابی است توصیفی دربارهٔ قیام امام حسین (ع) و پیامدهای آن، بر پایهٔ پژوهش‌هایی که تاکنون انجام شده. نویسنده در مسائل مورد اختلاف، اقوال گوناگون را ذکر کرده و کمتر به ارزش‌داوری و نظر مختار خویش پرداخته است. تنظیم کتاب کم مانند است؛ بدین‌گونه که مطالب آن براساس حرکت امام حسین و اهل بیت او (ع) (از مدینه تا مدینه)، فصل بندی شده و از یکایک منازل در مسیر حرکت سخن رفته است. از این رو اطلاعاتی که در این کتاب دربارهٔ منازل ارائه شده، منظم‌تر و بیشتر از کتاب‌های مشابه آن است. نثر کتاب روان و خوشخوان است ومخاطب آن عموم مردمند. پیش‌گفتار کتاب (ص 27-36)، کوتاه و دربارهٔ شخصیت امام است. بخش اول (ص 39-556)، دربارهٔ قیام آن حضرت و بخش دوم (ص 557-695)، دربارهٔ انتقام از قاتلان اوست. عنوان های کتاب عنوان بخش اول «از مدینه تا مدینه» است و شامل یازده فصل: «در مدینه»، «از مدینه تا مکه»، «در مکه»، «از مکه تا کربلا»، «در کربلا»، «در کوفه»، «از کوفه تا شام». "در شام»، «از شام تا مدینه»، «در مدینه» و «فضیلت زیارت امام حسین علیه‌السّلام». بخش دوم با عنوان «قضیهٔ انتقام» شامل دو فصل است: «شیعیان، پس از شهادت امام حسین علیه‌السّلام» و «قیام مختار». در فصل چهارم، که به رخدادهای از مکه تا کربلا پرداخته شده، به نام 24 منزل اشاره و دربارهٔ وقایع در هر یک توضیحاتی داده شده است. اسامی این منازل عبارتند از: ابطح، تنعیم، صفاح، وادی العقیق، وادی الضفراء، ذات عرق، الحاجز من بطن الزمه، فید، اجفر، خزیمیه، شقوق، زرود، ثعلبیه، زباله، القاع، عقیقة البطن، شراف، ذو خشم، بیضه، رُهیمه، عذیب الهجانات، قطقطانیه، قصر بنی‌مقاتل و نینوا. در فصل هفتم، که دربارهٔ روانه کردن اسیران از کوفه به شام است، از بیست منزل و رخدادهای در هر یک بحث شده که اسامی آن‌ها، به جزء منزل اول که نام ندارد، عبارت است از: تکریت، مشهد النقطة، وادی النخلة، موصل، نصیبین، عین الوردة، رقه، جوسق، دعوات، حلب، قنسرین، معرّة النعمان، شیزر، کفر طالب، سیبور، حماة، حمص، بعلبک و دمشق. این کتاب پس از چند چاپ، تغییراتی بسیار جزئی و اندک در آن داده شده است و اکنون با عنوان واقعهٔ کربلا منتشر می‌شود (چاپ دوم: انتشارات جلوهٔ کمال، 1386).