جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

من قسم: الكتب العالمية المترجمة عن هذا الكتاب: يدور البحث فى هذا الكتاب "العلم فى منظوره الجديد" فى شكل موازنة بين مقولات النظرة العلمية القديمة والنظرة العلمية الجديدة ، ويعرض المؤلفان "روبرت م. أغروس" و "جورج ن. ستانسيو" للظروف التى نشأت فى ظلها النظرة العلمية القديمة التى اصطبغت بصبغة مادية كرد فعل إزاء هيمنة الفلسفة المدرسية المسيحية على العقول ، والتى وصلت إلى حالة من التحجر العقلى والتخبط الفكرى ، وقد انتهت النظرة القديمة إلى الإلحاد والاستهتار بكل القيم الأخلاقية والروحية ، وفسرت السلوك تفسيراً غريزياً فسيولوجياً.. وفى مطلع القرن العشرين ظهرت نظرة علمية منافسة لهذه النظرة القديمة كان من ألمع روادها أينشتاين ، وهايزنبرغ ، وبور ، وغيرهم ، وقد أجمعت آراء كبار علماء الفيزياء النووية والكوزمولوجيا فى هذا القرن على أن المادة ليست أزلية ، وأن الكون فى تطور وتمدد مستمرين ، فدعوا إلى الإيمان بعقل أزلى الوجود يدبر هذا الكون ويرعى شؤونه.

نگارنده در این رساله به بررسی عقل وعشق انسانی در اندیشه‌ی غزالی می‌پردازد و رابطه‌ی آن دو با یکدیگر و تأثیر آن‌ها را در معرفت بخشی به انسان کندوکاو می‌کند. نظام معرفتی او کاملا مبتنی بر تفسیری عقلانی از شریعت اسلام است. فلسفه‌ی عرفانی او تلفیقی از عرفان و عقل و عشق. وی عقل را مقدمه‌ای برای ورود به حیطه‌ی عشق می داند و انسان در سایه‌ی عقل می‌تواند عشق حقیقی را ادراک نماید، به نظر این اندیشمند عشق همچون عقل نیز دارای مراتب گوناگونی است و راز ماندگاری انسان و تکامل او، در عشق است. ابوحامد همه‌ی کسانی که در جستجوی حقیقت‌اند را در چهار گروه جای می دهد: متکلمان، فیلسوفان، اهل تعلیم و صوفیان، در این میان تنها صوفیان و عارفان هستند که از معرفت حقیقی و مقصود نهایی بهره می‌جویند. غزالی با نگاه عارفانه به هستی، تنها راه وصول به رستگاری را آموزه‌های عرفانی و تهذیب نفس و دوری از چاه ظلمانی تعلقات دنیوی می‌داند. او بر این اندیشه‌ نظام معرفتی خود را بنا می‌نهد. ابوحامد در عین اینکه حوزه‌ی عقل رادر قبال عشق محدود می‌داند وحکم به ناتوانی عقل د رعروج به کمالات می‌کند، لکن بین عقل و عشق نه تنها معاندت نمی‌بیند، بلکه عشق بدون معاضدت عقل را قاصر از سوق دادن به جانب معشوق حقیقی معرفی می‌کند.او پیوند ناگسستنی میان عقل و عشق را این‌گونه بیان می‌کند: هر چه انسان از عقل بیش‌تر برخوردار گردد و اندیشمندانه در عجایب صنع خداوند و جلال ذات او مداقّه کند، چنان‌چه آن را با تزکیه‌ی نفس و مجاهدت همراه نماید، قلبش بیش از پیش، تجلّی‌گاه جمال جانان می‌گردد. این تجلی نیز معرفتی والاتر را در پی دارد و این سیر همچنان ادامه دارد تا هنگامی که عشق و عقل او فقط و تنها معطوف به ذات حق‌تعالی شود.

انسان­شناسی اکنکار مانند بسیاری از آموزه­هایش دارای تناقضات فراوانی است. انسان اکنکار، گاه دارای جایگاه شیطانی است و گاه نیز در جایگاه الهی می­نشیند. اکیست­ها نیز مانند بسیاری از فرق دیگر به پذیرش بعد روحی برای انسان در داده­اند. بررسی روح انسانی به عنوان مهم­ترین مشخصه بسیاری از جنبش­های معنوی نوین، انسان­ باوری آنها را به بوته نقد می­کشاند. روح و روح­باوری را می­توان تنها به عنوان گریزگاهی برای دوری از خداباوری توحیدی و معاد باوری دینی بر شمرد. نگرش این شبه آیین به ذهن انسان به عنوان یکی از مهم­ترین عطیه­های الهی که قوه تعقل را بر می­انگیزاند بسیار مهم و ضروری است. از آنجا که تناقض­ گویی و سخنان بی ­بدیل بی­دلیل در این گونه از شبه آیین­ها به فراوانی یافت می­شود ذهن و تحلیل­ های ذهنی و عقلانی به عنوان شاهراه­های گمراهی معرفی می­شوند. همچنین در این گونه از شبه آیین­ها ادواری به انسان، از آموزه تناسخ سر برآورده و یک اصل مسلم شمرده شمرده می­شود.

عقل و عشق به عنوان یکی از ویژگی های بارز انسان، همواره محل نزاع حکما و عرفا بوده است. بین عرفا نیز در تعیین حدود و ثغور این دو، معمولا اختلاف نظر وجود داشته است. عطار نیشابوری، به عنوان حکیمی عارف در آثار خویش عقل را، تابع شرع می داند و آن را در مقابل عشق تحقیر می کند. وی عشق را یکی از منازل سلوک می شمرد و منشا آن را درد و کمال آن را در اشک، آتش و خون و اثر مهم آن را فنا می داند. نجم الدین رازی نیز عقل مقابل عشق را «عقل انسانی» نامیده و معتقد است که اگر عقل بی نور شرع در معرفت قدم نهد، به شبهه می افتد. نهایت عشق نیز به فنا می انجامد. در این نوشتار برآنیم تا دیدگاه این دو عارف بزرگ را در زمینه عقل و عشق مورد واکاوی قرار دهیم.