جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مجموعه ورام يكی از منابع معتبر در ميان شيعه و سنی در زمينه آيات و احاديث و اخبار، متعلق به شيخ ابوالحسين ورام بن ابی فراس بن حمدان مالكی نخعی، فقيه و محدث امامی قرن ششم و آغاز قرن هفتم است. اين اثر مشتمل بر دو جزء است. جزء اول، گزيده ای از احياء علوم الدين غزالی است شامل مواعظی در اخلاق عملی همچون سفارش به زهد و تهذيب اخلاق، بر شمردن صفات رذيله و شيوه های درمان آن ها، ذكر فضائل و راه كسب آن ها، مطالبی درباره آداب معاشرت و ديگر جزئيات زندگی، فصول متعددی درباره مرگ و حيات اخروی و وصف قيامت. در جزء دوم نيز همين مضامين تكرار شده است. ملا محمد رفيع الدين واعظ قزوينی يكي از شاعران، فضلا و اديبان قرن يازدهم هجری است كه اثری معروف به نام «ابواب الجنان» از خود به جا گذاشته است. باب اول (مجلد) اين اثر، دربردارنده چهارده مجلس از مجالس وعظ است كه نويسنده در آغاز هر مجلس با بيانی ادبی و با استفاده از انواع آرايه های بلاغی به ذم يكی از صفات پست انسانی می پردازد سپس متناسب با موضوع طرح شده آياتی از قرآن كريم را بيان كرده، ذيل هر آيه با شيوه ادبی خود به تفسير آيات می پردازد و احاديث مورد نظر را از كتبی چون: مجموعه ورام، ارشادالقلوب، كنزاللطايف، زهره الرياض، امالی ابن بابويه، عده الداعی، امالی شيخ طوسی، امالی شيخ صدوق و نهج البلاغه طرح مي كند. نكته قابل توجه اينكه ملا واعظ از تنبيه الخاطر و نزهه الناظر معروف به مجموعه ورام بيشترين بهره را برده است. از آنجا كه موضوع مجالس هشتم و نهم ابواب الجنان، كبر و عجب و ريا و سمعه است، نگارندگان در اين مقاله برآنند تا ضمن تبيين راهكارهای ملا واعظ برای غلبه بر اين صفات، تاثيرپذيری ابواب الجنان را در اين زمينه ها از مجموعه ورام تحليل كنند.

خشوع و خضوع در قرآن و سنت از جایگاه ویژه ای برخوردا است که زیربنای آن را شناخت انسان از خود و جایگاه خویش در جهان هستی و رابطه اش با خالق تشکیل می دهد. روح عبادت و توحید، تذلل و فروتنی در برابر خداوند است که نتیجه ی آن فرمانبردای از فرامین الهی می باشد. ضرورت انجام تحقیق پیرامون این موضوع، با توجه به آنچه گفته شد و نیز آیات و روایات فراوانی که در تفاسیر و مجموعه های حدیثی قابل بررسی است و نیز تأکیداتی که علماء و بزرگان در کتب مختلف اخلاقی و عبادی و حتی رساله های عملیه نموده اند و با توجه به سیره ی معصومین علیهم السلام و بزرگان دین و نیز عدم دسترسی به نوشتار جامعی که به این موضوع اختصاص یافته باشد، مشخص می شود. والاترین مرتبه ی خشوع در برابر خداوند متعال است و سایر مراتب آن ( نست به اولیاء، والدین، استاد، فقراء و ...) که در علم اخلاق بیان شده ، باید رنگ الهی داشته باشد و نسبت به شأن متعلّق تواضع جانب تعادل در آن رعایت شود. قرآن در آیات، مختلف با موضوعات: خشوع و نماز، خشوع گناهکاران در قیامت، ارتباط خشوع با ایمان، قرآن سبب خشوع مؤمنین و کائنات و ... به بررسی این موضوع پرداخته است. از راههای تحصیل خشوع و خضوع می توان به توجه به بزرگی خدا، خوف از او، پرهیز از گناه، ایمان به معاد، تلاوت قرآن و ... اشاره نمود، علاوه بر آنکه پرهیز از مونع خشوع و خضوع نیز همچون؛ قساوت قلب، تکبر، و غرور و ... نیز از اهمیّت فراوانی برخوردار است. آثار خشوع در زندگی انسان بسیار فراوان است مثلاً، شناخت خدا، چشیدن لذّت مناجات با او، پاداش های اخروی، سلامت صدر، حق پذیر و پندپذیری، دل نبستن به دنیا و ... از آن جمله اند.