جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهقانون‌گذار اساسی در اصول متعدد قانون اساسی بر ضرورت اسلامی بودن کلیه قوانین و مقررات در تمام زمینه‌ها تاکید کرده است. این تاکید با الفاظ و عبارات مختلفی بیان شده است. «مطابقت با موازین اسلام» و «عدم مغایرت با احکام اسلام» توقعات اساسی ابراز شده توسط قانون‌گذار اساسی می‌باشد. به نظر می‌رسد موازین اسلامی با احکام اسلامی متفاوت و توقعی به مراتب جدی‌تر از احکام اسلاممی‌باشد که قانون‌گذار اساسی در اصل چهارم قانون اساسیاعتبار کلیه قوانین و مقررات و حتی خودِ اصول قانون اساسی را به مطابقت با موازین اسلام منوط و فقهای شورای نگهبان را به عنوان ضمانت این برتری مقرر کرده است. مطابقت با موازین اسلام به معنای مطابقت با روح اسلام و با خطوط کلی قرآن و سنت می‌باشد و توقعی متفاوتاز عدم مغایرت با احکام اسلام می‌باشد.این در حالی است که با مراجعه به نظریاتی که فقهای شورای نگهبان در مقام صیانت از شرع ارائه کرده‌اند به خوبی این نکته استنباط می‌شود که در نظر شورای نگهبان موازین اسلامی دقیقا به معنای احکام اسلام می‌باشد.به نظر می‌رسد انتخاب واژگان متفاوت از سوی قانونگذار اساسی با دقت نظر نسبت به تفاوت معنایی آنها می‌باشد. عدم مغایرت قوانین با احکام اسلام مصرح در اصول 72، 85، 91 و 96 قانون اساسی به معنای لزوم عدم مغایرت با انواع سه‌گانه احکام اسلام می‌باشد.علی‌رغم عدم تصریح قانونگذار اساسی به نظر می‌رسد احکام اسلامی هم بر قانون اساسی برتری دارد.عبارت «مبانی اسلام» هم در برخی اصول قانون اساسی مقرر شده است. قانون گذار اساسی در اصل 24، آزادی مطبوعات و نشریات را مشروط به عدم اخلال به مبانی اسلام می‌کند. همچنین در اصل 27 قانون اساسی، تشکیل اجتماعات و راهپیمایی‌ها منوط به عدم اخلال به مبانی اسلام مقرر شده است. به نظر می‌رسد عدم اخلال به مبانی اسلام مصرح در اصل 24 قانون اساسی به معنای عدم توهین، تمسخر و افشاء اسرار، افتراء، ترویج فساد و فحشاء، توهین به مقدسات می‌باشد. از صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی استنباط می‌شود که قید «مبانی اسلام» مندرج در اصل 27 قانون اساسی به این معنی است که تشکیل اجتماعات و راهپیمایی‌ها توطئه‌آمیز علیه دین اسلام نباشد.با توجه به اصل 12 قانون اساسی به نظر می‌رسد منظور از اسلام در مبانی، موازین و احکام اسلامی صرفا مبانی، موازین و احکام مذهب شیعه جعفری اثنی‌عشری می‌باشد. واژگانوعباراتدرقوانینبهطورکلیودرقانوناساسیبهطورخاصبایدبهگونه-ایتنظیمشوندکهبرایبیانمطالبموردنظرازصراحتوصلابتلازمبرخورداربودهوواضحوخالیازابهامباشند. استفاده از واژه‌های مبهم و موسَع با اهداف متفاوت در اصولمختلف قانون اساسی قابل انتقاد به نظر می‌رسد.واژگان کلیدی:موازیناسلام،احکاماسلام، مبانی اسلام،قانون اساسی.