جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نظام تعلیم و تربیت، به سبب کارکردهای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و علمی گوناگونی که داشته همواره موضوع مهمی بوده و می‌تواند ابزار کارآمدی برای رشد و توسعه‌ی ملت‌ها باشد. یکی از مهم‌ترین جوانب نظام تعلیم و تربیت، توجه و تمرکز آن بر روی تربیت اخلاقی کودکان امروز و شهروندان آینده می‌باشد. فزون بر آن‌که از طریق دین و تربیت دینی نیز می‌توان به تربیت اخلاقی مبادرت ورزید اما باید گفت که تربیت اخلاقی نیازمند مبانی عقلانی فلسفه‌های مختلف نیز می‌باشد. یکی از مهم‌ترین این فلسفه‌ها، فلسفه‌ی اگزیستانس می‌باشد که به دلیل تأکید ویژه‌ی آن بر روی عواطف و احساسات، می‌توان از آن به منظور تربیت اخلاقی بهره گرفت. آن‌چه این پژوهش به بررسی آن پرداخت "تربیت اخلاقی در دوره‌ی ابتدایی: تحلیل محتوای کتاب‌های فارسی بخوانیم" بود. با علم به این‌که کودکان و دانش‌آموزان دوره‌ی ابتدایی مسائل اخلاقی را از طریق شعر، داستان، رمان و ... بهتر می‌آموزند، دریافتیم که در محتوای کتب فارسی بخوانیم دوره‌ی ابتدایی، بهتر می‌توان این مطالب را گنجاند. از این رو، بر مبنای فلسفه‌ی کارل یاسپرس و رمان شازده‌کوچولو، نُه مولفه‌ی اخلاق اگزیستانسی را پس از ژرف‌کاوی برگزیده و آن‌ها را در دو طیف مقوله‌های اخلاق فردی شامل گناه‌آگاهی، عشق، معنویت، اصالت فرد و نقد بر از- خود- بیگانگی و مسئولیت؛ و مقوله‌های اخلاق اجتماعی شامل ارج آدمی، مرگ‌آگاهی، رنج‌آگاهی و صلح‌طلبی دسته‌بندی نمودیم. سپس با استفاده از ابزار تحلیل محتوا (با واحد تحلیلی جمله و مضمون)، به تحلیل و بررسی چگونگی‌های گنجانده شدن مولفه‌های ذکر شده در محتوای کتب مذکور پرداختیم و پس از تجزیه و تحلیل آن‌ها به این نتیجه رسیدیم که در پایه‌های اول، دوم و سوم، در هر دو سطح جمله و مضمون، توجه به مقوله‌های اخلاق فردی و اجتماعی تربیت اخلاقی بسیار کم بوده اما تا حدودی این کم‌بودها در پایه‌های چهارم و پنجم جبران گشته‌اند. همچنین، تحلیل‌ها نشان دادند که در مقوله‌های اخلاق فردی، نظام آموزشی کشورمان بیشترین تأکید را بر روی مولفه‌های مسئولیت و معنویت؛ و در مقوله‌های اخلاق اجتماعی، بیشترین تأکید را بر روی صلح‌طلبی و ارج آدمی داشته است.