جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

اهمیت این پژوهش از دو منظر مطرح می گردد: نخست؛ جایگاه ویژه این دانش در علوم بلاغی فارسی و اهمیت خاص آن به عنوان کارآمدترین ابزار بررسی متون ادبی. علم معانی زیربنا و شالوده اساسی سخن است که به تبیین جهان بینی و اندیشه های درونی شاعر می پردازد. جا به جایی عناصر جمله، ایجاز و اطناب و مفاهیم مستتر در الفاظ کلام، همه در ارتباط مستقیم با سطوح و لایه های درونی سخن و ترجمان ذهن گوینده است. وجه دیگر اهمیت پژوهش حاضر، جایگاه ممتاز «رودکی سمرقندی»، شاعر توانمند آغاز قرن چهارم است که به عنوان «استاد شاعران» و «پدر شعر فارسی» صاحب اولین اشعار مدون ادب فارسی به شمار می آید. اشعار حکمت آمیز این شاعر، بیانگر اندیشه و جهان بینی تاثیرگذار اوست. بدیهی است که رودکی هم چون دیگر بزرگان ادب، از ابزارهای علم معانی در شعر خود بهره برده است که نوع و میزان این استفاده و تبیین اندیشه ها و اعتقادات وی از این منظر موضوع این پژوهش است.

عارفان در بیان اندیشه ها، انتقال معانی و احوال خود از زبانی استفاده می کنند که آن را زبان عرفانی می نامند. زبان عرفانی از دیدگاه های مختلف قابل بررسی است و عناصر متعددی در شکل گیری آن نقش دارد. بلاغت از جمله عناصر موثر بر زبان عرفانی فارسی است.علم معانی با سنجش کلام، میزان اثر گذاری آن را بر مخاطبان تعیین می کند. موضوع علم معانی بررسی انواع جمله از جهت معانی ثانوی آن است و به مثابه ابزاری است که بلاغت و رسایی کلام را می سنجد، بنابراین به کمک قواعد و اصول این علم می توان میزان اثر گذاری انشا را در انتقال معانی بررسی کرد.این مقاله بر آن است که نقش انشا را در تعلیم اندیشه های عرفانی و بیان تجربیات عرفانی، بررسی و تحلیل کند. به این سبب که در آثار فارسی عین القضات، جمله های انشایی و معانی ثانوی نقش مهمی دارد، آثار این عارف بزرگ برای تحقیق در این باب برگزیده شد.

واژه «ادب» از کلماتی است که معنی آن همراه با تحول زندگی قوم عرب و انتقال آن از بدویت به مدنیت تغییر یافته و پی درپی معنای نزدیک به هم پیدا کرده است و تا این معنی را که امروز به ذهن متبادر می شود به خود گرفته است و آن عبارت از سخنی است رسا، که به نیت تاثیر در عواطف خواننده یا شنونده به شعر یا نثر انشا شود. در این مقاله سعی شده است که با کندوکاو در سنت نظم و نثر عرب کلمه ادب ریشه یابی شده و تحول معنای آن در طول تاریخ ادبیات عرب پی گرفته شود و انواع آن و مابه ازای معنایی آن در هر دوره استخراج گردد.

لطفا برای مشاهده متن چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

حدیقةالحقیقه یکی از متون تعلیمی عرفان و تصوف به‌شمار می‌رود که گاه جنبۀ تعلیم در آن بر ذوق و خیال غلبه دارد و می‌توان آن را نوعی دایرةالمعارف عرفانی دانست. یکی از ابزارهای زبانی که خطیبان، شاعران و سخنوران در آثار تعلیمی برای تأثیرگذاری بیشتر سخن بر مخاطبان، از آن استفاده می‌کنند، به کاربردن جمله‌های پرسشی در کلام است. سنایی نیز در منظومۀ تعلیمی خود، حدیقه، از این ابزار بهره برده است. در این پژوهش از میان 11500 بیت حدیقه، حدود 20 درصد ابیات از نظر کاربرد جمله‌های پرسشی بررسی شد. براساسِ تحقیقِ پیش رو، از میان مقاصد متعدد و متنوعی که در کتب بلاغی دربارۀ جمله‌های پرسشی نقل شده است، تنها سیزده مورد از آنها را در این‌گونه جمله‌ها در حدیقه می‌توان یافت. این مقاصد به ترتیب بیشترین کاربردشان در حدیقه عبارت است از: استفهام انکاری، تأکید و تقریر خبر، نهی، توبیخ و ملامت، منافات و استبعاد، تعجب و حیرت، بیان عجز و ناتوانی، ملال و خستگی ناشی از کثرت، تحقیر، امر به طریق غیرمستقیم، اظهار غم و اندوه، تعظیم، تمنی و آرزو. در نهایت این بررسی نشان می‌دهد طرح پرسش در زبان گفتار سنایی عادی و معمولی است و او تأکیدی بر طرح پرسش ندارد.

تبليغات به علت دارا بودن مشخصه اطلاع رساني نقش مهمي در اتخاذ بسياري از تصميمات در زندگي انسانها دارد. در اين ميان، عناوين تبليغاتي داراي نقشي مهم در سازماندهي پيام مورد نظر و در گير ساختن مخاطب با عنصر تبليغاتي مي باشند؛ بنابراين در گفتمان تبليغات جزء اصلي به حساب مي آيند . محققين بر اين باورند که کاربرد صنايع ادبي در عناوين تبليغات چاپي يکي از راههاي تآثير گذار بر روندي است که زبان ومعنا از آن مشتق مي شوند. از آنجا که ساختار صنايع ادبي بر مبناي تحريف هنرمندانه در کلمات و جملات مي باشد، اين ابزارها به تشريح و تفضيل کلام توسط مخاطب کمک مي نمايند. تحقيق حاضر تلاشي است بر بررسي صنايع ادبي بکار رفته در عناوين تبليغات چاپي انگليسي و ترجمه آنها به فارسي در جهت مشخص نمودن استراتژي ترجمه غالب بر آنها ، باتاکيد برملاحظات ايدئولوژيکي کاربردي در صنايع در هر دو زبان. داده هاي پژوهش مشتمل بر 65 عنوان تبليغاتي در زبان انگليسي برگرفته از اينترنت و يا مجلات خارجي قابل دسترس در ايران و ترجمه فارسي آنها مي باشد . داده ها شامل تصاوير گرافيکي و عنوان تبليغاتي مشابه در هر دو زبان مي باشند. پيکره ي مورد نظر مشتمل بر گستره وسيعي از محصولات اعم از محصولات آرايشي ،عطر ،ساعت و لوازم خانگي است. تجزيه و تحليل داده ها بر اساس چارچوب نظري چهارگانه متشکل از تقسيم بندي صنايع ادبي هومان ( نقل از مک کوئري و فيليپس 2008 )، استراتژي هاي ترجمه عناوين تبليغاتي اسميت (2006) و تحليل گفتمان انتقادي فرکلاف (1992الف، 2000) مي باشد. يافته هاي تحقيق متضمن بسط مدل پيشنهادي اسميت براي ترجمه عناوين تبليغاتي چاپي انگليسي به فارسي مي باشد. نتايج بدست آمده از تحقيق، کاربرد بيشتر استراتژي ترجمه انتقال و محوريت زبان مبدأ در اين پيکره را پيشنهاد مي نمايد. کاربرد آرائه ادبي تکرار در زبان فارسي بسيار مشهود است در حاليکه صنايع ادبي جانشيني در زبان انگليسي کاربردي غالب دارد . هر گروه از صنايع داراي نمودهاي ايدئولوژيکي متفاوتي مي باشد.

یکی از زمینه های بکر پژوهش در ادب فارسی، علم معانی است و از آنجا که تا حد زیادی متأثر از عربی بوده است، ترجمه منابع غنی علم معانی در زبان عربی و تطبیق آنها با ادب فارسی ، نقش بسزایی در گسترش و تعمیق بلاغت فارسی و توسعه بلاغت تطبیقی دارد. از این رو در این «پژوهش بنیادی» که به «شیوه تحلیلی- توصیفی» فراهم آمده، به ترجمه کتاب «جمالیه الخبر والانشاء» اثر حسین جمعه در بخش انشاء پرداخته شده است و مباحث و مثال های آن تا حد مقدور ، با نمونه های پارسی تطبیق داده شده است .گفتنی است که بین أغراض ثانوی ای که برای جملات انشایی فارسی و عربی ارائه شده است به جز موارد معدودی، تفاوت چندانی نیست، و دلیل این تفاوتهای کوچک نیز، تفاوت ذوق وسلیقه پژوهشگران است چنان که حتی بین اغراض ثانوی ارائه شده برای جملات انشائی از سوی پژوهشگران یک زبان نیز تفاوتهایی دیده می شود.مبنای کار در بخش فارسی بر معانی ای استوار است که نویسنده کتاب «جمالیه الخبر و الانشاء» ارائه کرده است اما در بخش فارسی این پژوهش، برخی از معانی ای که در کتاب «جمالیه الخبر والإنشاء» هست و در یک معنی جا می گرفتند، ادغام شده است؛ همچنین بعضی از معانی ای را که به نظرنویسنده این پژوهش لازم آمد و در کتاب « جمالیه الخبر والانشاء»و نیز درکتابهای معانی فارسی نبود برای جملات انشایی فارسی ارائه شده است.از بررسی جملات انشایی ای که دارای معنای ثانوی هستند این نتیجه حاصل شد که هدف از بیان چنین جملاتی زیبایی و تاثیرگذاری آنها به دلیل هنجار گریزی زبانی شان است. علاوه بر این دانسته شد که زبان پدیده ای پویا و زنده است که می تواند معانی تکراری را به شیوه های گوناگون و غیر تکراری بیان کند تا کلام از یکنواختی و ملال آوری به دور باشد و مخاطب را جذب نماید.کلمات کلیدی :علم معانی ، انشاء ، أغراض ثانوی، امر ، نهی ،استفهام ، تمنا ،نداء