جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ایمان از مفاهیم پرکاربرد در متون دینی است و به‌عنوان یک حقیقت دینی ابعاد و زوایای آن به کمک وحی و متون مقدس برای آدمی آشکار می‌شود و پرداختن به بحث ایمان از مباحث مهم کلام اسلامی می‌باشد. در این تحقیق به بررسی ایمان و مقومات آن از دیدگاه سید مرتضی علم‌الهدی و جعفر سبحانی پرداخته شده است. هر دو از متکلمان مکتب امامیه هستند با این تفاوت که یکی قرن 4 و دیگری در دوره معاصر به مقوله ایمان نگریسته‌اند. سید مرتضی با تاثیر از استاد خود شیخ مفید و با اثرگذاری بر شاگرد خویش شیخ طوسی فهمی معرفت گونه از ایمان ارائه دادند و بسیاری از متکلمان امامیه خود را وفادار به این نظریه دانستند. در مقابل جعفر سبحانی ایمان را تفسیر به تصدیق می‌کند که در نگاه ایشان متفاوت از معرفت و فرع معرفت می‌باشد. سید مرتضی معتقد است که تصدیق با قلب برای ایمان کافی بوده و به اقرار زبانی در این باره اعتباری نیست. به باور سبحانی ایمان تصدیق قلبی همراه اقرار زبانی است؛ ولی او اقرار زبانی را جز ذات ماهیت ایمان نمی‌داند. یافته‌های ما چنین نشان می‌دهند که سبحانی معتقد به وجود زیادت و نقصان در مقوله ایمان است و در دیدگاه وی ایمان هرگاه به تصدیق تفسیر شود زیادت و نقصان خواهد پذیرفت. در این تحقیق با استفاده از روش کتابخانه‌ای اقدام به گردآوری آثار هریک از این دو متکلم شد و سپس با توصیف و تحلیل مبانی کلامی هر دو متکلم، نظرات آنان پیرامون مقومات ایمان ارائه گردید. اهمیت موضوع این پایان‌نامه در پرداختن به مبحث ایمان از نگاه دو جریان فکری متقدم و متا خر شیعی است. ازجمله پرسش‌های مهم مطرح در این تحقیق مبانی کلامی هر دو متکلم پیرامون موضوع ایمان و موارد مشترک و متفاوت این دو متکلم دراین‌باره است. شناخت و فهم پیچیدگی مقوله ایمان که به تکثر نگرش در این باره منجر می‌شود، تبیین نظریات متکلمان شیعه درباره ایمان که با کاربست عقل و نقل همراه است، زدودن برخی ابهامات از نظریات متکلمان شیعه درباره ایمان، تقویت وحدت میان مسلمانان با ایده تقریب مذاهب، از اهم دستاوردهای این تحقیق است.

مسأله معاد، همواره مورد توجه دین‌پژوهان بوده و تفسیرهای گوناگونی از آن ارائه شده است. در این میان، جسمانی‌انگاری معاد، موافقان و مخالفان بسیاری داشته است. سبحانی از جمله مدافعان برجسته این دیدگاه در عصر حاضر محسوب می‌شود. سوال این تحقیق آن است که دلایل جسمانی‌انگاری معاد از منظر سبحانی کدامند و آیا نقدی بر آن‌ها وارد است یا خیر؟ هدف این پژوهش، ارائه تبیینی دقیق از دلایل جسمانیت معاد است که توسط سبحانی ارائه شده است. برای نیل به این هدف، در این پژوهش نظری مسأله محور که به توسعه داده‌های پیشینی پرداخته است، اطلاعات مورد نیاز از طریق مطالعه کتابخانه‌ای به ویژه از متون دینی و آثار سبحانی جمع‌آوری و با تحلیل عقلی و نقلی مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند. بدین منظور، پس از تحلیل دیدگاه‌ سبحانی، دلایل جسمانی‌انگاری معاد از منظر وی به دقت مورد بررسی قرار می‌گیرد. این ادله که در دو قسم دلیل‌های ایجابی و سلبی تحلیل می‌شوند، سعی در اثبات امکان و وقوع بازگشت بدن عنصری در آخرت دارند و همچنین به مردودانگاری نظریات رقیب می‌پردازند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که ادله جسمانی‌انگاری معاد از سوی سبحانی ناتمام است و این دلایل از ابهامات مختلفی رنج می‌برند.