جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن کریم پیرامون درخواست پاداش رسالت پیامبران دو گونه سخن گفته است، برخی از آیات به نقل از پیامبران و پیامبر خاتم (ص)، مطالبه مزد رسالت را از جانب ایشان نفی کرده و آن را ویژه خداوند متعال به شمار آورده است و حال آنکه در برخی از آیات مانند: 57 فرقان، 47 سبا و 23 شوری، برای امر رسالت و پیامبری، از مردم درخواست مزد و پاداش شده است. این مقاله بر آن است تا با طرح دیدگاه مفسران قرآن در این خصوص و با تبیین این دو گروه از آیات، به رفع تعارض ظاهری آنها بپردازد و با مفهوم شناسی واژه مودت و قربی و بررسی پیرامون نوع استثنا در آیه «قل لا اسئلکم علیه اجرا الا الموده فی القربی» و نقد ادعای نسخ آیه، این موضوع را تحلیل و بررسی نماید. پژوهشگران در پایان باورمند گردیده اند که پاداش رسالت پیامبر خاتم (ص)، همان اظهار مودت به اهل بیت پاک و مطهر ایشان است.

تعداد زیادی از آیات قرآن در عظمت و شأن اهل بیت پیامبر(ص) نازل شده است. از جملة آن، آیاتی است که اطاعت و مودّت ذی القربای رسول الله(ص) را بر امت لازم دانسته است. چنانکه در آیة 23 شوری خداوند اجر رسالت پیامبر(ص) را در مودّت ذی القربای او قرار داده است. این آیه در بسیاری از تفاسیر و بر اساس روایات به خوشاوندان خاص و اهل بیت پیامبر(ص) تصریح شده است. گر چه برخی نیز سعی دارند بگونه ای مفهوم«ذی القربی» را در معانی مختلفی همچون: خویشاوندان (بطور مطلق)، قرب به خدا، و ... تفسیر نمایند. در این پایان نامه، نگارنده در چند بخش این نظرات را مورد نقد و بررسی قرار می دهد. در بخش اول به بررسی معانی لغوی و ادبی واژه«قربی» پرداخته شده و پس از آن با ذکر دلایل و بررسی آراء مفسرین مختلف، اعم از شیعه و سنی، مفاهیم دیگری غیر از اهل بیت پیامبر، که از جمله خویشاوندان خاص پیامبر(ص) می باشند، مابقی احتمالات منتفی گشته است. همچنین بیان مفهوم اجر و مزد رسالت و همراهی قرآن بعنوان ثقل اکبر با عترت و ثقل اصغر، و ارتباط آن با آیه تطهیر، در این بخش به تفصیل سخن گفته شده است. در بخش دوم به بررسی روایات مختلف از پیامبر(ص) و ائمه معصومین(ع) پرداخته شده است که در آن به صراحت به معرفی ذی القربی و انتساب این آیه با خود سخن گفته اند. روایات مختلف و متعددی که در جوامع روایی شیعه و سنی در این زمینه آمده است، و اذعان علمای بزرگ اهل سنت در فضیلت آل محمد(ص) از دیگر مباحثی است که در این بخش به آن اشاره شده است. و در بخش سوم، به بیان نقش ذی القربی یا ائمه معصومین پس از وفات پیامبر(ص)، از بعد تاریخی توجه شده است. شخصیت علمی، فرهنگی، تربیتی و بعد مبارزاتی و سیاسی ائمه (ع) و نقشی که در احیاء معارف و حفظ دین رسول الله(ص) داشته اند بگونه ای مختصر بیان شده است. جنبه ظلم ناپذیری و مخالفت با خلفای جور زمان خود، یکی دیگر از ابعاد شخصیتی هر یک از امامان معصوم می باشد. از انجایی که بررسی تمام زوایای زندگی اهل بیت پیامبر(ص) بسیار وسیع و گسترده می باشد، و پرداختن به تمام ابعاد آن در این رساله نمی گنجد، لذا بصورتی مختصر به شرح و بیان حیات هر یک از ائمه معصومین (ع) و مصادیق بارز ذی القربی پیامبر(ص) پرداخته شده است.

مردم کوفه در طول خلافت امیرالمومنین علی (ع) نقش مهمی در تاریخ خلافت اسلامی ایفا نمودند. مساله اساسی که در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته است، شناخت دلایل حمایت اهل کوفه از امام (ع) در برهه هایی از خلافت وی و بررسی عوامل تداوم نیافتن آن توسط گروه هایی از مردم این شهر است. سوالات پژوهش عبارتند از:1- تداوم نیافتن حمایت از امام (ع)، ریشه در چه عواملی داشت؟2- آیا عدالت امام با مناسبات اجتماعی - اقتصادی موجود، هماهنگی داشت؟3- نقش رهبران شیعه و متقابلا اشراف کوفه در روابط اهل کوفه با امام چه بود؟مدعای اساسی مقاله در این نکته است که تداوم نظام اجتماعی جاهلی قبایل، تکیه بر رهبری اشراف، بی توجهی به ولایت و رهبری امام و نبود انسجام لازم در شهر کوفه، در نهایت موجب شد تا تلاش های امیرالمومنین و یارانش در کوفه با مشکلات متعددی مواجه گردد و این روند، منتهی به شهادت امام شود.