جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اثر حاضر دیدگاه‌های ملاصدرا را در مورد عقل انسان و جایگاه این قوه در تفاسیر قرآن کریم و کاربردهای متفاوت عقل در تبین و تشریح مسائل اعتقادی را بررسی می‌نماید. مؤلف با روش تحقیقی، شیوه‌های تفسیرهای مختلف از جمله تفسیر روایی یا قرآن به قرآن و غیره را با شیوه تفسیر عقلی مقایسه نموده در ادامه جایگاه عقل را در تبین مفهوم آیات با نقد و بررسی نظرات و دلایل ملاصدرا و بررسی ماهیتی کلماتی که از نظر عقل چندین معنی متفاوت می‌گیرد را بررسی می‌نماید. مؤلف برای درک بهتر هر موضوع برای هر یک از مفاهیم به‌طور جداگانه مقدمه‌ای را ارائه نموده است که می‌توان گفت یکی از نقاط قوت این اثر در رساندن و نقل مطلب به مخاطب می‌باشد. مؤلف در ادامه نقش عقل را در کشف معانی آیات و رفع تعارضات آیات در استنباط مفهوم کلی آیات بررسی نموده و با بیان اعجاز و معجزات پیامبران، امدادهای غیبی را در آیات علمی و نظری بررسی و تبیین می‌نماید. مؤلف با ارائه براهین مختلف از براهین خداشناسی و نقش و کارکرد عقل در اثبات و تکمیل این براهین، فصل پایانی خویش را به اعتبار عقل در تبین براهین اختصاص می‌دهد.

تفسیر «القرآن و العقل» اثر آیت الله السيد نور الدين العراقي می باشد. این تفسیر در سه جلد چاپ شده است. در این تفسیر مفسر سعی کرده است با رویکرد عقلی از ابتدای سوره بقره تا سوره احزاب را تفسیر کند. نگاه مفسر کاملا عقلانی بوده است و تلاش می‌کردند یک فهم عقلانی از قرآن را ارائه بدهد و در بحث‌ها و برداشت‌های عقلانی که از قرآن داشتند به امور یقینی تمسک می‌کردند و معمولا از مباحث عقلی بهره می‌گرفتند که یقینی باشد. پس باید بگویم تکیه گاه مولف بر محور عقل و تدبر بود وکوشیده است تا از حدس و گمان و تخمین‌هاى نابجا دورى کند و بریقین‌ها اکتفا کند. سراسراین تفسیر شامل نکته هاى جالب عرفانى و فلسفى است که تقریبا همه تازه ابتکاری‌اند و براى آشنایان به علوم عقلى بهره‌هاى فراوان دارد. مرحوم نورالدین اراکی سعی کردند در تفسیر خود به دفع شبهات توجه ویژه‌ای داشته باشند. و در واقع می‌توان گفت انگیزه مولف ازنوشتن این تفسیردفع شبهه‌هاى است که از جانب ملحدان پیرامون قرآن مطرح کرده بود. ایشان درباره انگیزه نگارش این تفسیر مى‌نویسد: «برخى از دوستانم و از جمله فاضل و دوست کامل، سید عبدالرسول یزدى - ساکن شهر کاظمیه - از من تقاضا کرد در ردّ برخى از شیاطین غربى که ادعا نموده‌اند: «قرآن بر خلاف برهان است»، چیزى بنویسم. لذا تصمیم گرفتم در قرآن نگریسته و مضمون آنچه را که از ظاهر آن به دست مى‌آید، به رشته تحریر در آورم که ملاحظه کردم تمام آیات مطابق انصاف بوده و بر استوانه‌هاى حکمت استوار است.» علامه‌ طباطبایی درباره این تفسیر گفتند : در میان تفسیرهاى مسلمان‌ها چه در بین شیعیان و اهل سنت بر چنین تفسیرى دست نیافتم که حقا براى دفع ایرادهاى خیالى زمان ما سودمنداست. البته قطعا منظور علامه رویکرد عقلی است که مرحوم اراکی نسبت به قرآن داشتند. جلد 3 در این جلد تفسیر و شرح آیاتی از سور ذیل می پردازد: رعد

علامه سید محمدحسین طباطبایی، نویسنده تفسیر المیزان، مفسر معروف قرآن کریم در تاریخ معاصر ایران و تشیع است. او مدعی است که در کتاب خود، شیوه تفسیر قرآن به قرآن را به کار گرفته است. از میان شاگردان وی، بیشترین اهتمام به رشته تفسیر را در تدریس و تالیف، آیت‎الله عبدالله جوادی آملی، داشته است. ایشان نیز مدعی ست که به شیوه استاد خویش، قرآن را تفسیر کرده است. شرط لازم ورود به حوزه تفسیر به شیوه پیش‎گفته، شناخت قرآن به روش «قرآن‎بنیاد» است. از این رو، او مجلد نخست از مجموعه چندین جلدی تفسیرِ موضوعی خود را «قرآن در قرآن» نامیده است. دعوی وی در کتاب یادشده، این است که به «قرآن‎شناختِ قرآن‎بنیان» پرداخته، و از این رهگذر، بر شیوه تفسیر «قرآن به قرآن» استدلال کرده و اسلوب مزبور را بر پایه آن استوار ساخته است. مطالعه این اثر، نشان‎دهنده کامیابی‎های قابل توجه نویسنده در اتخاذ روش یادشده در قرآن‎شناسی است که دستاوردهای مهمی برای وی به ارمغان آورده است. با توجه به این که آیت الله جوادی آملی، همچون استاد خویش، به موازات تحقیقات گسترده تفسیری، سالیان متمادی اهتمام ویژه‎ای به تدریس و تالیف در سطوح عالی فنّ حکمت اسلامی نیز داشته است، مقاله حاضر در پی بررسی این مطلب است که آیا «قرآن‎شناسیِ قرآن‎محور»ِ ایشان، به گونه‎ای کاملا عاری از دخالت آموزه‎های حِکمی و تنها مستند به متن آیات وحی به انجام رسیده است؟ آیا می‎توان بر دعوی «قرآن‎بنیان» بودن این روش (به نحو مطلق) به گونه‎ای کاملا برکنار از تاثیر تعالیم حکمی، صحّه گذاشت؟ یا نه؛ هرقدر هم که قرآن‎شناسی، بر آیات خود قرآن استوار و درون‎متنی باشد، تاثیرِ آموزه‎های فلسفی بر آن، به کلی قابل حذف از فرایند شناخت وحی نبوده و ادعای «کاملا قرآن‎بنیاد» بودن آن، به کلّی فارغ از هرگونه تاثیرگذاری زمینه‎های تعقّل فلسفی، قابل تأمّل و احیانا تردید است؟ بدیهی است پاسخ این پرسش، هرچه باشد، به طور مستقیم به امکان یا استحاله «تفسیر قرآن صرفا به خود قرآن» نیز قابل تعمیم خواهد بود؛ زیرا منهج تفسیری مزبور، بر شناخت قرآن به قرآن، مبتنی و به آن مشروط است.

تفسیر «القرآن و العقل» اثر آیت الله السيد نور الدين العراقي می باشد. این تفسیر در سه جلد چاپ شده است. در این تفسیر مفسر سعی کرده است با رویکرد عقلی از ابتدای سوره بقره تا سوره احزاب را تفسیر کند. نگاه مفسر کاملا عقلانی بوده است و تلاش می‌کردند یک فهم عقلانی از قرآن را ارائه بدهد و در بحث‌ها و برداشت‌های عقلانی که از قرآن داشتند به امور یقینی تمسک می‌کردند و معمولا از مباحث عقلی بهره می‌گرفتند که یقینی باشد. پس باید بگویم تکیه گاه مولف بر محور عقل و تدبر بود وکوشیده است تا از حدس و گمان و تخمین‌هاى نابجا دورى کند و بریقین‌ها اکتفا کند. سراسراین تفسیر شامل نکته هاى جالب عرفانى و فلسفى است که تقریبا همه تازه ابتکاری‌اند و براى آشنایان به علوم عقلى بهره‌هاى فراوان دارد. مرحوم نورالدین اراکی سعی کردند در تفسیر خود به دفع شبهات توجه ویژه‌ای داشته باشند. و در واقع می‌توان گفت انگیزه مولف ازنوشتن این تفسیردفع شبهه‌هاى است که از جانب ملحدان پیرامون قرآن مطرح کرده بود. ایشان درباره انگیزه نگارش این تفسیر مى‌نویسد: «برخى از دوستانم و از جمله فاضل و دوست کامل، سید عبدالرسول یزدى - ساکن شهر کاظمیه - از من تقاضا کرد در ردّ برخى از شیاطین غربى که ادعا نموده‌اند: «قرآن بر خلاف برهان است»، چیزى بنویسم. لذا تصمیم گرفتم در قرآن نگریسته و مضمون آنچه را که از ظاهر آن به دست مى‌آید، به رشته تحریر در آورم که ملاحظه کردم تمام آیات مطابق انصاف بوده و بر استوانه‌هاى حکمت استوار است.» علامه‌ طباطبایی درباره این تفسیر گفتند : در میان تفسیرهاى مسلمان‌ها چه در بین شیعیان و اهل سنت بر چنین تفسیرى دست نیافتم که حقا براى دفع ایرادهاى خیالى زمان ما سودمنداست. البته قطعا منظور علامه رویکرد عقلی است که مرحوم اراکی نسبت به قرآن داشتند. جلد 2 در این جلد تفسیر و شرح آیاتی از سور ذیل می پردازد: اعراف انفال توبه یونس هود یوسف

تفسیر «القرآن و العقل» اثر آیت الله السيد نور الدين العراقي می باشد. این تفسیر در سه جلد چاپ شده است. در این تفسیر مفسر سعی کرده است با رویکرد عقلی از ابتدای سوره بقره تا سوره احزاب را تفسیر کند. نگاه مفسر کاملا عقلانی بوده است و تلاش می‌کردند یک فهم عقلانی از قرآن را ارائه بدهد و در بحث‌ها و برداشت‌های عقلانی که از قرآن داشتند به امور یقینی تمسک می‌کردند و معمولا از مباحث عقلی بهره می‌گرفتند که یقینی باشد. پس باید بگویم تکیه گاه مولف بر محور عقل و تدبر بود وکوشیده است تا از حدس و گمان و تخمین‌هاى نابجا دورى کند و بریقین‌ها اکتفا کند. سراسراین تفسیر شامل نکته هاى جالب عرفانى و فلسفى است که تقریبا همه تازه ابتکاری‌اند و براى آشنایان به علوم عقلى بهره‌هاى فراوان دارد. مرحوم نورالدین اراکی سعی کردند در تفسیر خود به دفع شبهات توجه ویژه‌ای داشته باشند. و در واقع می‌توان گفت انگیزه مولف ازنوشتن این تفسیردفع شبهه‌هاى است که از جانب ملحدان پیرامون قرآن مطرح کرده بود. ایشان درباره انگیزه نگارش این تفسیر مى‌نویسد: «برخى از دوستانم و از جمله فاضل و دوست کامل، سید عبدالرسول یزدى - ساکن شهر کاظمیه - از من تقاضا کرد در ردّ برخى از شیاطین غربى که ادعا نموده‌اند: «قرآن بر خلاف برهان است»، چیزى بنویسم. لذا تصمیم گرفتم در قرآن نگریسته و مضمون آنچه را که از ظاهر آن به دست مى‌آید، به رشته تحریر در آورم که ملاحظه کردم تمام آیات مطابق انصاف بوده و بر استوانه‌هاى حکمت استوار است.» علامه‌ طباطبایی درباره این تفسیر گفتند : در میان تفسیرهاى مسلمان‌ها چه در بین شیعیان و اهل سنت بر چنین تفسیرى دست نیافتم که حقا براى دفع ایرادهاى خیالى زمان ما سودمنداست. البته قطعا منظور علامه رویکرد عقلی است که مرحوم اراکی نسبت به قرآن داشتند. جلد 1 این جلد با ذکر احادیثی در باب فضل و فضیلت قرآن و عقل شروع شده و سپس به تفسیر و شرح آیاتی از سور ذیل میپردازد: بقره آل عمران نساء مائده انعام