جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در تحقیق حاضر به برّرسی رابطه ی دو بُعد وجودی انسان یعنی عقل نظری و عقل عملی پرداخته می-شود؛ بدون شک این مبحث را می‌توان یکی از مهم‌ترین مباحث فلسفی و معرفت‌شناختی دانست؛ که از دیرباز مورد توجه فیلسوفان بوده است.انسان از طریق عقل نظري به کسب معرفت و علم اقدام نموده و با كسب بصيرت، حقايق عالم را خواهد یافت؛ در ادامه ی مسیر به كمك عقل عملي، به اصلاح امور زندگي خود و روابط اجتماعی اش پرداخته و به آن سامان می بخشد. همين تنظيم حالات شخصی و اجتماعی و تزکیه و تهذیب نفس که از طریق عقل عملی میسر می شود، زمينه ساز شناخت و معرفت عالی شده و انسان را به سوی مراتب بالای کمال هدایت می کند.ارسطو دانش را به سه قسمِ نظری، عملی و تولیدی دسته بندی می کند. وی اصالت را با علوم نظری می¬داند؛ زیرا معرفت را دارای ارزش لذاته دانسته؛ و اهمیّت معرفت از منظر وی تا جایی است که نیکبختی را عبارت از «زندگی وقف نظر» می¬داند. وی برای علوم عملی ارزش چندانی قائل نیست زیرا هدف از آن منفعت بردن در زندگی است و لذاته دارای ارزش نمی باشد.از طرف دیگر، ابن سینا، نفس انسان را جوهر بسیطی می داند که دارای دو جنبه است؛ یکی متوجه عالم بالا و مجردات است، که «عقل نظری» نامیده می شود و دیگری متوجه عالم ماده به نامِ «عقل عملی» است. وی این دو جنبه را به اشتراک لفظ عقل می نامد. به نظر می رسد این نام گذاری ابن سینا به جهت تعلیم نوآموزانی است که آشنایی زیادی با مابعدالطبیعه ندارند. وی هدف از هر دوی این قوا را تکمیل نفس انسان می داند. که رابطه ای دوطرفه و یا دیالکتیکی میانشان وجود دارد و هر یک سبب تقویت دیگری می شوند.سهروردی برای دانش نظری صرف ارزش قائل نیست؛ بلکه وی اتحاد عمل و نظر را الزامی دانسته و حکیم متأله را کسی می داند که به علم و عمل آراسته شده باشد. رابطه ی عمل و نظر در نزد وی دیالکتیکی و دو جانبه معرفی می شود؛ که هر یک بدون دیگری بی معنا خواهد بود.هم چنین نحوه ی ارتباط عمل و نظر به نحو عام در فلسفه، نحوه ی تأثیر نظر بر عمل اخلاقی و نحوه ی ارتباط عمل و نظر از نگاه قرآن کریم نیز از مطالب اصلی فصل های این رساله به شمار می آیند.لازم به ذکر است روشی که در این تحقیق به کار رفته، روش تحلیل متنی است.