جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

حماسه عاشورا پس از قرن ها، همچنان بر تارک تاریخ میدرخشد و جان تشنه انسان های حقیقت جو را سیراب میسازد. این تأثیرگذاری شگرف، نشان از ژرفا و ابعاد و زوایای پیدا و پنهان بسیار در این رویداد عظیم دارد. دراین میان، بعد عاطفی و حماسی این حادثه بیشتر مورد توجه قرار گرفته، گرچه در کنار آن، رویکرد تحلیلی نیز به تدریج جای خود را در منظومه فکری اندیشمندان، مورخان و مصلحان باز کرده است که در آن، افزون بر چشم دل، با چشم عقل و خرد نیز به این واقعه نظاره میشود. تحلیل عقلانی حادثه طفّ وقتی پذیرفتنی خواهد بود که بتوان میان عناصر و مؤلفه های گوناگون این رخداد سترگ، هماهنگی ایجاد کرد، و این مهم به ثمر نمی نشیند جز آنکه پیش از هر چیز، زمینه های کلامی و انگیزه های اعتقادی که امام را به سوی این حرکت سوق داد، مورد علاقه قرار گرفته و عناصر تاریخی، سیاسی و جامعه شناختی حادثه، در پرتو آن تحلیل شود. این مقاله با رویکرد تحلیلی، به بیان دیدگاه های پنج گانه اندیشمندان شیعی در رویکرد کلامی به فلسفه قیام حسین بن علی(ع) پرداخته و با نقد و بررسی، به دیدگاه مختار خود میرسد.

اين مقاله با اشاره بـه ايـن نكتـه كـه تعبيـر «فلسـفه ی ديـن» از دو واژه ی «فلسـفه» و«ديـن» صورت بسته است، تأكيد می كند كه هر دوی اين واژگان در مقام ثبوت و اثبات، از تنوع بسياری برخوردارند، لذا ارائه ی تعريف پسينی از فلسفه ی دين كاری بسـيار دشـوار و بسـا بی ثمر باشد. مؤلف برای رفع مشكل، ضـمن توضـيح «نظريـه تناسـق اركـان علـم» كـه در فلسفه ی علم پيشنهاد شده است؛ ارائه ی تعريف، براساس اين نظريـه را راهگشـای معضـل تعريف «فلسفه ی دين» می داند. همچنين با استناد به شروط تعريف صـحيح، و ويژگـی هـای «تعريـف برتـر»، بـا اشـاره بـه عمده ی تعاريفی كه تاكنون از فلسفه ی دين ارائه شده، به نقد آنها پرداخته و بـه دنبـال آن تعريف مختار از «فلسفه ی دين» را ارائه می كند. تعريف پيشنهادی مؤلف از فلسـفه ی ديـن عبـارت اسـت از: «دانـشِ (يـا معرفـت دسـتگاه وار) عهـده دار مطالعـه ی فرانگـر ـ عقلانـی "درباره ی دين" و "در دين"، برای دستيابی به احكام كلی دين و عناصر بنيـادين آن». در انتهای مقاله نيز مؤلفه های تعريف پيشنهادی شرح و بر تهی بودن اين تعريـف از اشـكالات ديگر تعاريف تأكيد شده است.