جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب «عصر حیرت؛ جستاری کلامی پیرامون حکمرانی فقهی و تمدن سازی دینی در عصر غیبت و سیطره مدرنیته» به قلم مهدی نصیری منتشر شد این اثر طبق پیش بینی بازتاب وسیعی داشت. از طرفی باتوجه به دیدگاه فکری نویسنده و جریان تفکیک، از دیگر سوابق ایشان درسردبیری کیهان و مدیریت مجله صبح و مبارزه باغربگرایی و...، این کتاب هم زیر سوال بردن پایگاه مشروعیت دینی نظام جمهوری اسلامی است و ازطرفی برخلاف مسیر سیاسی که نویسنده تاکنون شهرت خود را مرهون ان مسیر است. هرچند وی درکتاب ارتباط این تفکر را باتفکر حجتیه نفی می کند اما به صورت طبیعی نتیجه تفکر تفکیک غیر از این نمی تواند. قبلا هم جناب محمدرضا حکیمی علیرغم نوشتن تفسیر آفتاب در تجلیل از امام راحل، بعد ازرحلت ایشان وانتشار کتاب تفکیک، انتشار تفسیر افتاب را متوقف وجایگزین ان را درمجموعه اثارش(شماره12) را کتابی دیگر قرارداد. زیرا: بنیانگذار جریان تفکیک، مرحوم میرزامهدی اصفهانی و شارح و مروج ان، مرحوم حلبی بنیانگذار انجمن حجتیه است، به طور طبیعی تفکیک و حجتیه لازم ملزوم یکدیگر هستند مگر کسی ان را جریان فکری منسجمی نداند و یا نخواهد به همه ان ملتزم باشد که طبعا راه تازه ای خواهد بود همچنانکه برخی نو تفکیکیان ادعای ان را دارند. ولی همچنان باور درست این است که تفکیک وحجتیه لازم وملزوم هم هستند و واقعیت خارجی فعالان این جریان ها در عرصه فرهنگی وبعضا سیاسی شاهد صدق آن. بعد انتشار کتاب ازمیان نقدها 3 نقد در زیر اورده می شود. از اقایان رسول جعفریان، علیرضا پیروزمند و رضاغلامی. درابتدا معرفی کتاب وفایل ان از شبکه اجتهاد: به گزارش "پایگاه اطلاع رسانی کتاب ناب" به نقل از شبکه اجتهاد، کتاب «عصر حیرت؛ جستاری کلامی پیرامون حکمرانی فقهی و تمدن‌سازی دینی در عصر غیبت و سیطره مدرنیته» جدیدترین اثر مهدی نصیری، نویسنده، پژوهشگر و مدیر مسئول فصلنامه اعتقادی ـ معرفتی سمات است که به‌تازگی نسخه الکترونیکی از سوی نویسنده منتشر شده است. ادعای مهدی نصیری در این کتاب این است که غیبت امام معصوم (ع) به ویژه وقتی که با تمدن فراگیر و مسیطر جدید همراه می‌شود، مانع تحقق دولت و جامعه و تمدن تراز دین است و حتی در صورت استقرار یک حکومت دینی با محوریت ولایت فقیه، امکان تحقق چنان تمدنی در حد مطلوب و قابل قبول وجود ندارد و تنها نسبت محدودی از آن مقدور و میسور است. نصیری معتقد است: این ادعا به هیج وجه نافی وظیفه اصلاحگری در عصر غیبت و تلاش برای به دست گرفتن قدرت سیاسی در صورت امکان نیست، اما مسأله این است که امر اصلاح و تلاش برای تحقق احکام و آرمان‌های دینی در روزگار عدم دسترسی به امام معصوم به ویژه در شرایط سیطره تمدن ماتریالیستی و اومانیستی مدرن با موانع و تنگناهایی مواجه است که دایره مقدور و ممکن آن را محدود می‌کند و عدم توجه به این محدودیت می‌تواند نتایج زیان باری، هم برای دین و هم نظام دینی، داشته باشد. این کتاب در هشت فصل و چهار پیوست به نگارش درآمده است. فصل اول: نقش انحصاری حجت معصوم خداوند در ارائه و اقامه دین به نحو مطلوب. فصل دوم: عصر غیبت، عصر حیرت. فصل سوم: عصر غیبت، عصر فروبستگی. فصل چهارم: سقیفه، ضربه‌ای کاری و اساسی بر پیکر اسلام و زخمی التیام‌نیافتنی تا ظهور. فصل پنجم: آخرالزمان، عصر ظلمت و تباهی. فصل ششم: بروز اختلافات کلامی و فقهی و… بین فقهای شیعه دلیلی روشن بر حیرت در عصر غیبت. فصل هفتم: سیطره مدرنیته، مانعی مضاعف بر سر راه تحقق تمدن اسلامی در عصر غیبت. فصل هشتم: عصر غیبت، عصر بلا تکلیفی و حیرانی مطلق و قعود نیست. پیوست‌ها عبارتنداز: پیوست اول: بررسی روایات نفی قیام قبل از ظهور. پیوست دوم: ظهور حضرت مهدی علیه السلام منوط به تحقق جامعه و تمدن تراز دین نیست. پیوست سوم: فواید و نتایج این بحث. پیوست چهارم: طرح چند سؤال و اشکال و پاسخ آن‌ها.

ترجمه ماشینی: این مقاله استدلال می کند که شکل پخته دکترین سیاسی آیت الله خمینی (1902–1989)، مرجع مذهبی شیعیان ایرانی و معمار جمهوری اسلامی ایران برآمده از مواجهه با درک مدرن از دولت و مفهوم حاکمیت است. دکترین سیاسی [امام] خمینی به نام ولایت مطلق فقیه هر چند مبتنی بر مبانی دینی باشد، باید به عنوان گسست از درک سنتی قدرت سیاسی در تشیع مورد مطالعه قرار گیرد. استدلال خواهد شد که چنین دکترین سیاسی می تواند همان نقشی را ایفا کند که در مسیحیت توسط متفکران سیاسی در اوائل دوره مدرن، راه را برای مدرنیزاسیون هموار کرد، در اندیشه سیاسی شیعه انجام دهد، و زمینه را برای یک مفهوم زمانی از سیاست مدرن فراهم کند.

ترجمه ماشینی: این کتاب بررسی مفهوم ولایت و تحولات آن در میان علمای شیعه از قرن هجدهم تا بیستم است. لیلا چمن خواه از طریق بررسی و تفسیر متون کلیدی به تعدادی از مسائل می پردازد. او بر تأثیر عرفان ابن عربی، با توجه به تصور ولایت، بر جانشینان و تبیین کنندگان شیعه او در قرون بعدی تمرکز می کند. او همچنین از توسعه و دگرگونی مفهوم ولایت در طول دویست سال، از مکتب باطنی شیخیه تا سیاسی شدن ولایت در نظریه ولایت فقیه بحث می کند.

معرفی کتاب: ادعای اساسی کتابی که در دست دارید این است که غیبت امام معصوم (ع) به ویژه وقتی که با تمدن فراگیر و مسیطر جدید همراه می شود، مانع تحق دولت و جامعه و متمدن تراز دین است و حتی در صورت استقرار یک حکومت دینی با محوریت ولایت فقیه، امکان تحقق چنان تمدنی در حد مطلوب و قابل قبول وجود ندارد و تنها نسبت محدودی از آن مقدور و میسور است. این ادعا به هیچ وجه نافی وظیفه اصلاح گری در عصر غیبت و تلاش برای به دست گرفتن قدرت سیاسی در صورت امکان نیست اما مسئله این است که امر اصلاح و تلاش برای تحقق احکام و آرمان های دینی در روزگار عدم دسترسی به امام معصوم به ویژه در شرایط سیطره تمدن ماتریالیستی و اومانیستی مدرن با موانع و تنگناهایی مواجه است که دایره مقدور و ممکن آن را محدود می کند و عدم توجه به این محدودیت می تواند نتایج زیان باری، هم برای دین و هم برای نظام دینی، داشته باشد.

نظریه ولایت فقیه در حوزه معرفت اسلامی، از منظرهای مختلف کلامی، فلسفی، فقهی،اخلاقی و عرفانی، قابل تبیین است. اما نظر به اینکه ولایت فقیه از جمله مباحثی است که اختصاص به یک حوزه خاص نداشته و در آن دانش‌های کلام، فلسفه، فقه، اخلاق و عرفان در هم آمیخته و به نوعی هم پوشانی دارند و موضوعی چند وجهی و بین رشته‌ای به شمار می‌آید، نگاه به ولایت فقیه به عنوان یک مسأله کلامی، فلسفی، فقهی یا اخلاقی و عرفانی صرف، نمی‌تواند ما را به تبیین جامعی از این نظریه که همه ابعاد آن را مورد توجه قرار بدهد، رهنمون سازد. در پژوهش حاضر در پاسخ به تبیین نظریه ولایت فقیه، تلاش شده تا با بررسی سه مسأله؛ ضرورت حکومت اسلامی، ویژگی‌های حاکم اسلامی و مشروعیت حکومت اسلامی، به عنوان مسایل محوری نظریه ولایت فقیه، تبیین‌های ارایه شده در مورد نظریه ولایت فقیه، مورد ارزیابی قرار گرفته و کاستی‌های آنها مشخص گردد، تا ضرورت ارایه تبیین جامعی از نظریه ولایت فقیه مبتنی بر منظومه معرفت اسلامی آشکار گردد که در آن هم جایگاه مناسب این موضوع بنیادی و کلیدی، نظام سیاسی اسلام، به درستی ترسیم شده و هم زمینه تلائم بیشتر دیدگاهها و برطرف شدن بسیاری از اختلاف‌های نظری فراهم شود و در این راستا ضرورت حکومت اسلامی، در محورهای هفتگانه؛ حکومت اسلامی و توحید عملی، لطف و حکمت الهی، حاکمیت، جامعیت، نظام‌مندی و ارزشمداری و اخلاق محوری اسلام و تحقق عملی فقه، تبیین گردیده است و در سایه چنین تبیینی روشن خواهد شد که ولایت فقیه از این منظر از چنان جایگاه بلندی در منظومه معرفت دینی برخوردار است که ضرورت و مشروعیت آن، از ضرورت استمرار ولایت الهی و تحقق توحید عملی و ایجاب لطف و حکمت الهی، سر چشمه گرفته و تحقق بخش حاکمیت و جامعیت و نظام‌مندی و ارزش مداری اسلام در عصر غیبت و تحقق عملی فقه است، بر این اساس، نمی‌توان بدون در نظر گرفتن منظومه معرفت اسلامی به تبیین جامعی از آن دست یافت.

با شکل‌گیری توازن قوا به‌ویژه میان نهاد دینی و نهاد سیاسی در عصر قاجار، دوره‌ی جدیدی از تأثیر‌گذاری حوزه‌های علمی بر عرصه‌ی ایران و جهان تشیع رقم خورد. تکیه روحانیت بر سنت سیاسی شیعی، به همراه ضعف قاجاریه و تحولات سیاسی و اجتماعی پیاپی در عصر مشروطه، موقعیت خاصی به مراکز علمی و فقهی شیعیان بخشید. با تأسیس حوزه‌ی علمیه قم، در آغاز سده جدید شمسی و جدایی و استقلال حوزه‌های علمیه ایران از عراق، تجربه جدیدی پیش پای روحانیت شیعه نهاده شد و آنان را هم زمان وارد کشاکش‌های سیاسی ایران در حساس‌ترین دوره تاریخی‌اش، نمود. از این تاریخ تا سال 1357(ه.ش)، اندیشه‌های سیاسی مهمی در میان حوزویان ایرانی شکل گرفت که از مهم‌ترین آن‌ها، می‌توان به اندیشه سیاسی ولایت فقیه(با قرائت امام خمینی)، اندیشه‌های رادیکالی فدائیان اسلام و حزب ملل اسلامی و اندیشه سیاسی مکتب تفکیک و تز دوری‌گزینی از سیاست انجمن حجتیه و اندیشه کلام سیاسی جدید، همانند، اندیشه‌های آیت‌الله مرتضی مطهری اشاره کرد، که دامنه و تأثیرگذاری بسیاری از آنان تا عصر حاضر نیز به چشم می‌خورد.

یکی از مسایل مشترک در سه دانش فلسفه، کلام و فقه، مسئلۀ ولایت پیامبر و اهل‌بیت: است. هر یک از این دانش‌ها از منظری خاص به بررسی این حقیقت پرداخته‌اند. در این بحث تعیین جغرافیای مسئله، تبیین هویت آن، ابعاد و نتایج حاصله و تأثیری که فلسفه و کلام بر پویایی مسئله ولایت در فقه گذاشته است، بررسی و تحلیل شده است. استاد رحمانی در بخش آخر نیز به دیدگاه شیخ مرتضی انصاری و محقق‌خوئی دربارۀ ولایت پیامبر و اهل‌بیت‌: اشاره کرده است.

ترجمه ماشینی: سکولاریته دینی و اسلام اغلب در غرب به عنوان همراهان راحت در نظر گرفته نشده اند، اما انقلاب اسلامی ایران در سال 1979 مفروضات مربوط به مناسب بودن حوزه های جداگانه برای دین و سیاست را زیر سوال برد. اما با گذشت یک دهه از انقلاب، تحولات نظری و فکری در حوزه‌های علمیه ایران نمایان شد و دیدگاه‌های جایگزین درباره دکترین ولایت فقیه که دین و سیاست را با هم پیوند می‌داد، مطرح شد. چنین تغییراتی آموزه را از آموزه‌ای که دستور الهی داشت به آموزه‌ای که در عمل از مردم سرچشمه می‌گرفت، تبدیل کرد. این مقاله بر اندیشه‌های یک حوزوی متوسط ​​اصلاح‌طلب به نام احمد قابل (متوفی 2012) متمرکز است که تبعیت شدید وی از عقل منجر به نفی وی در نهایت ولایت فقیه و دعوت به نوعی سکولاریته دینی شد که حوزه علمیه در آن باقی ماند. جدا از ساختارها و نهادهای دولتی. از نظر قابل، این به معنای ایجاد جامعه ای بی دین نبود، بلکه به معنای ایجاد جامعه ای بازتر و کثرت گرایانه بود که در آن اختلافات مذهبی بیان شود. در اینجا از مقاله کوتاه قابل در مورد ولایت فقیه برای بیان ادله اصلی کسانی که این عقیده را رد کرده اند استفاده شده است. رد کامل ولایت فقیه توسط قابل از آن جهت حائز اهمیت است که بسیار فراتر از دیدگاه استاد روحانی وی آیت الله منتظری بود که به دنبال اصلاح این اندیشه بود. به این ترتیب، نشان می‌دهد که در حوزه علمیه اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد، اگرچه تعداد بسیار کمی (مانند قابل) هستند که شجاعت بیان مخالفت خود با دیدگاه «رسمی» را دارند. مقاله قابل با به کارگیری انواع استدلال عقل گرایانه ای که او در محیط حوزوی ایران آموخته، نقطه ورود مستقیمی به موضوعی پیچیده است.

با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران موضوع ولایت فقیه از یک مسئله علمی محض به یک مسئله پژوهشی با رویکرد سیاسی- اجتماعی تبدیل گردید، و این پرسش را برای برخی از پژوهشگران مطرح کرد که اصولاً نظریه ولایت فقیه به معنای ولایت و حکومت فقیه در جامعه به منظور اجرای احکام الهی و پاسداری از کیان اسلام و مسلمین، از چه جایگاه فکری و پشتوانه فقهی برخوردار است؟ و از آنجا که برای بررسی پیشینه هر پدیده‌ای باید نخست به سراغ سرچشمه‌های آن رفت، ما نیز در این مقاله برای بررسی مستندات ولایت فقیه و مصادیق اعمال آن در آثار فقهی فقهای متقدم امامیه، به سراغ سه تن از مشاهیر فقهای شیعه یعنی شیخ مفید، شیخ ابوالصلاح حلبی و شیخ طوسی رفتیم تا به مدد تتبع و تأمل در آثار ایشان به پاسخی درخور و مستدل دست یابیم.