جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ھرانسانى نگرش خاصى به جھان خلقت دارد و براساس آن، باورھا و اعتقادات خود را شكل مىدھد؛ گروھى فقط از ديد تجربه به مطالعه جھان خلقت مىپردازند و بر اين اساس، جھانبینى خود را سامان مىدھند. گروھى ديگر تجربه- بهاصطلاح امروز علم- را ابزارى ناكافى براى شناخت جھان مىدانند و با نگاه عقل به شناختن خويش و جھان ھمّت مىگمارند. گروه سوم عقلرا ھم كافى نمىدانند و با كمك وحى بهجھان مىنگرند. آنھا را سامان مىدھد. اما سؤالات اساسى و ابتدايى، كه ذھن متفكران را از ديرباز و بخصوص در عصر حاضر به خود « جھانبینى » ، مجموع باورھا و بینشھاى ھر گروه مشغول داشته، اين است كه: - آيا واقعیتى وراى ذھن انسانھا وجود دارد تا بخواھند نسبت به آن شناختى پیدا كنند يا نه؟ - در صورت وجود واقعیتى خارج از ذھن، آيا شناخت آن ممكن است تا با ابزار تجربه، عقل يا وحى به باورھاى اساسى در مورد آن برسند؟ - اگر بشر را قادر به شناخت جھان خلقت بدانیم، او با چه ابزارھايى مىتواند جھان را بشناسد؟ دايره كارآيى ھر كدام از اين ابزارھا تا چه حد است؟ - منابع شناخت كدامند؟ - چه معیار يا معیارھايى براى تمییز شناخت صحیح از ناصحیح داريم؟ - چه موانعى ما را از شناخت صحیح بازداشته، به انحراف مىكشاند؟ از آنجا كه جھانبینى ھر فرد شالوده شخصیت او را تشكیل مىدھد و اعمال و رفتار او نشأت گرفته از باورھاى اوست و جھانبینى نیز تابع رأى و نظر او در مسأله مىباشد، لازم است بهطور مفصّل، در اين باب وارد شويم، و انواع جھانبینىھا را بررسى كنیم و نقاط ضعف و قوت ھر يك را مشخص نمايیم. در مورد « شناخت » مسأله شناخت نیز بايد بهطور دقیق، نظريهھاى گوناگون را در اين باره بررسى نمايیم. اين كتاب با عنوان جھانبینى و شناخت براى انجام اين مھم به رشته تحرير درآمده است. سعى بر اين بوده كه در مورد سؤالھاى مزبور ديدگاه قرآن و روايات تبیین گردد، نظريهھاى ديگر نیز به نقد كشیده شوند و نقاط قوّت و ضعف آنھا گوشزد گردد.

نگرش کارکردگرایانه به دین که بسط و تطور خود را مرهونِ جامعه شناسان دین بوده، رهیافتی است که کشف فواید عملیِ باورهای دینی را هدف خویش قرار می دهد. اقبالِ پژوهشگرانِ دینی و نهادهای فرهنگی به اخذِ این رهیافت در مقامِ مطالعۀ دین عللی دارد که از آن جمله اند: آسان یاب سازیِ تعالیم دینی، جذابیتِ استناد به شواهد علمی و یافته های تجربی، غلبۀ نگرشِ تجربی در محافلِ علمی و ادارۀ نهادهای دینی توسط دانش آموختگان علوم تجربی. مطالعۀ دینیِ کارکردگرا بسیار آسیب زاست و نه تنها به تقویت باورمندیِ دین کمک نمی کند، بلکه دین باوریِ افراد را سُست و ضعیف می کند. اشکال های دین پژوهیِ کارکردگرا عبارتند از: ابتنای بر تعریفِ ناپذیرفتنی پراگماتیستی از صدق، امکانِ از میان رفتنِ اعتبارِ عقاید دینی در صورت پیدایش جایگزین، ایجاد نظام ارزشیِ غیردینی در ذهن دینداران و شکل دهیِ ایدئولوژیِ ضد دینی در فکر افراد جامعه. الگوی مطلوب در مطالعات دینی، کارکردیابی به جای کارکردگرایی است. کارکردگرایی، انحصار در آثار دنیویِ باورهای دینی است، اما در الگوی کارکردیابی، افراد می آموزند که ابتدا حقانیت دین را از طریق رهیافت های عقلی و نقلی دریابند و سپس به جست وجوی کارکردهای دین بپردازند و نیز می آموزند که مبنای اساسیِ پذیرش باورهای دینی، اصول و مبانیِ عقلی بوده است و کارکردهای کشف شده، هیچ دخالتی در تعیینِ دُرستی و حقانیتِ دین ندارند.